سمیرا سرخوش – کارشناس تغذیه: با شروع فصل سرما و اولین نشانه‌های عطسه، آبریزش بینی و سرفه، روی کانتر آشپزخانه‌ی اغلب خانه‌ها، کنار قرص و دارو، سبد گیاهان دارویی، دمنوش‌ها و قوری و چای صاف‌کن هم اضافه می‌شود؛ حتی دمنوش‌هایی مثل آویشن و بابونه به منو پذیرایی شب‌های طولانی زمستان هم اضافه می‌شوند.
در این مقاله، برخی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌های این روزهای گراشی‌ها را از نظر سلامت و تغذیه بررسی می‌کنیم.
آویشن و بابونه، دو دوست شما در جنگ با سرفه
دمنوش آویشن یکی از پرمصرف‌ترین‌هاست. این گیاه دارویی دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی، ضدعفونی کننده و ضدالتهابی است و در ترکیب بسیاری از شربت‌های ضدسرفه و خلط‌آور هم وجود دارد. یکی از ویژگی‌های آویشن این است که اگر برگ‌های تازه این گیاه را خشک کنید باز هم تمام خواص خود را حفظ می‌کند. اگر سرما خوردید و سرفه خلط‌دار، گلودرد و بدن درد دارید، بهترین گزینه استفاده روزانه از این دمنوش به همراه عسل است. طب رایج و طب سنتی هر دو بر این خواص آویشن توافق دارند.
گیاه دیگری را که می‌توان همراه با آویشن دم کرد تا خواص نوشیدنی را دو چندان و طعم آن را دلپذیرتر کند، بابونه است. اگرچه بابونه به تنهایی هم خاصیت ضدالتهابی دارد و علایم سرماخوردگی را بهبود می‌بخشد اما اگر می‌خواهید با یک فنجان دمنوش بیشترین فایده سلامتی را ببرید، این دو گیاه را با هم دم کنید. بخور آویشن به تنهایی یا همراه با بابونه احتقان مجاری تنفسی را کم و به تسکین گلو درد هم کمک می‌کند.
هشدار اینکه اگر بیماری قلبی دارید و آسپرین یا وارفارین مصرف می‌کنید، یا به تازگی عمل جراحی کرده‌اید، مراقب مصرف دمنوش بابونه باشید زیرا باعث خونریزی می‌شود یا احتمال خونریزی داخلی را بالا می‌برد.
شلغم و آب شلغم
یکی دیگر از این نوشیدنی‌ها آب شلغم است. یکی از توصیه‌های اکید طب سنتی این است که با شروع فصل سرما و آمدن شلغم به بازار، روزانه شلغم مصرف کنید. شلغم دو ماده موثر و مهم به نام لوتئین و گلوکوبراسیسین دارد که خاصیت ضد عفونت، ضد باکتری و ضد التهابی قوی دارد. به همین دلیل مصرف منظم آن در درمان بهتر سرماخوردگی موثر است.
برای خواص بیشتر بهتر است شلغم با آب کم پخته شود یا اینکه بخارپز شود چون ما با پختن شلغم در آب زیاد باعث خروج این مواد موثر از خود شلغم به آب می‌شویم.
آب شلغم را می‌توان جزو دمنوش‌های زمستانه جای داد. آب شلغم مقداری از خواص خود شلغم را در خود دارد و به علت مایع بودن و گرم بودن می‌تواند درد گلو را التیام بخشد.
حالا شما بگویید، به نظر شما شلغم خواص بیشتری دارد یا آب شلغم؟
دمنوش به‌دانه
اگر سرماخورگی‌تان بهبود پیدا کرده و هنوز سرفه می‌کنید احتمالا شنیده‌اید که دمنوش بِه‌دانه بخور. بِه‌دانه برخلاف دمنوش‌های قبلی در این مقاله، طبع سرد و تر دارد. برای تهیه این دمنوش دانه‌های بِه را بعد از خیساندن و لعاب‌دار شدن به آب جوش اضافه کنید و بجوشانید. یا حتی می‌توانید لعاب آن را به تنهایی مصرف کنید. این نوشیدنی نیز یک آنتی‌اکسیدان قوی و ضد التهاب است و در درمان سرفه‌های خشک و نرم کردن مجاری تنفسی موثر است. پس این توصیه را جدی بگیرید.
هشدار اینکه دانه‌های بِه را به هیچ وجه نجوید و یا برای جوشاندن، آن را خرد و له نکنید چون حاوی سم سیانور است. خوردن دانه به صورت کامل هیچ خطری ندارد، چون بدون هضم شدن و تغییر دفع می‌شود.
چند نوشیدنی سنتی دیگر
توصیه بعدی به مادران برای درمان سرفه، چه خشک و چه خلط‌آور، مخصوصا سرفه‌های صبحگاهی، دمنوش عناب است. عناب با داشتن ویتامین سی زیاد در درمان علایم سرماخوردگی می‌تواند موثر باشد. اگر می‌خواهید دمنوش عناب را برای رفع گلو درد میل کنید، بهتر است به این جوشانده کمی چوب دارچین و زنجبیل هم اضافه کنید تا یک نوشیدنی پرفایده‌تری داشته باشید.
نوشیدنی گرم هفت تخم یا چهار تخمه که مهم‌ترین ترکیباتش بذر گیاهان بارهنگ، سپستان، بِه‌دانه، قدومه و برخی دیگر است، از قدیم دم‌دستی‌ترین نوشیدنی برای درمان سرماخوردگی گلودرد و گرفتگی صدا به کار می‌رود. همه‌ی این گیاهان به خصوص بارهنگ با خواص ضد التهابی خود به رفع سرفه خشک و سایر علایم سرماخوردگی کمک می‌کنند.
نوشیدنی گرم آب جوش، لیمو و عسل نیز با داشتن ویتامین سی، خواص ضد باکتریایی دارد و عسل نقش مهمی در کاهش سرفه و آبرسانی بدن حین بیماری و تنظیم دمای بدن دارد. برخی از مطالعات جدید نشان می‌دهد که خود عسل به تنهایی می‌تواند از داروهای ضدسرفه چون دیفن هیدرامین موثرتر عمل کند. بنابراین اگر سرفه‌های شبانه حاد دارید می‌توانید از کودکان بالای یک سال تا افراد بزرگسال، روزانه دو قاشق چای‌خوری تا دو قاشق غذاخوری عسل طبیعی میل کنید.
