هفت‌برکه – دکتر مینا جباری: آن را آنفولانزا بخوانید یا آنفلوآنزا، فرقی نمی‌کند؛ فقط باید مواظبش باشید، بخصوص در این فصل سرما. آنفولانزا یک بیماری بسیار مسری است که می‌تواند در کودکان یا بزرگسالان در هر سنی رخ دهد. این بیماری به راحتی از طریق سرفه، عطسه یا لمس سطوح، از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.
علائم آنفولانزا
علائم آنفولانزا از فردی به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد؛ اما معمولا شامل موارد زیر است: تب (درجه حرارت بالاتر از ۳۷.۸ درجه سانتی‌گراد)؛ سردرد و درد عضلانی؛ خستگی؛ سرفه و گلودرد نیز ممکن است وجود داشته باشد.
افراد مبتلا به آنفولانزا معمولا دو تا پنج روز تب دارند و این تب با تب ناشی از سایر ویروس‌های تنفسی فوقانی متفاوت است که معمولا پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت برطرف می‌شوند. اکثر افراد مبتلا به آنفولانزا، تب و درد عضلانی دارند. برخی از افراد نیز علائمی شبیه سرماخوردگی (آب‌ریزش بینی، گلودرد و…) دارند. علائم آنفولانزا معمولا طی دو تا ۵ روز بهبود می‌یابد، اگرچه بیماری ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکشد. ضعف و خستگی ممکن است تا چند هفته ادامه داشته باشد.
تشخیص
آنفولانزا معمولا بر اساس علائم (تب، سرفه و دردهای عضلانی) تشخیص داده می‌شود. تست‌های آزمایشگاهی در موارد خاصی همچون شیوع آنفولانزای جدید در یک جامعه انجام می‌شود.
کی برویم دکتر؟
اکثر افراد مبتلا به آنفولانزا در عرض یک الی دو هفته بدون درمان بهبود می‌یابند. با این وجود، در صورت مشاهده‌ی علائم زیر می‌بایست سریعا به پزشک مراجعه شود: احساس تنگی نفس یا مشکل در تنفس، درد یا فشار در قفسه سینه یا معده، علائم کم‌آبی بدن مانند سرگیجه هنگام ایستادن یا عدم دفع ادرار، عدم کنترل و توقف استفراغ.
در مورد کودکان، اگر کودک یکی از موارد فوق یا موارد گفته شده در زیر را داشته باشد باید فورا به پزشک مراجعه شود: رنگ پوست تغییر یافته به رنگ آبی یا ارغوانی، تحریک‌پذیری زیاد؛ در نوزادان هنگام گریه اشکی خارج نشود؛ تب همراه با راش پوستی؛ به راحتی از خواب بیدار نشود.
درمان
درمان علائم آنفولانزا می‌تواند به بیمار کمک کند تا احساس بهتری داشته باشد اما باعث از بین رفتن سریع‌تر آن نمی‌شود؛
- استراحت کافی تا زمان برطرف‌شدن کامل آنفولانزا توصیه می‌شود، بخصوص اگر بیماری شدید بوده است.
- نوشیدن مایعات کافی جهت جلوگیری از کم‌آبی و دهیدراته‌شدن بدن؛ یکی از راه‌هایی که بوسیله‌ی آن می‌توان از دریافت کافی مایعات مطمئن شد، توجه به رنگ ادرار است. به صورت معمول رنگ ادرار زرد روشن تا بی‌رنگ است و اگر مایعات به اندازه کافی مصرف شده باشد، دفع ادرار می‌بایست هر ۳ تا ۵ ساعت یکبار اتفاق بیفتد.
- استامینوفن می‌تواند تب، سردرد، و دردهای عضلانی را تسکین دهد. آسپرین و داروهایی که حاوی آسپرین هستند (مانند بیسموت ساب سالیسیلات) برای کودکان زیر ۱۸ سال ممنوع است چرا که می‌تواند منجر به بیماری جدی سندرم ری شود.
(هشدار: در خصوص مصرف هرگونه دارو، پیش از تهیه‌ی آن با پزشک یا داروساز مشورت شود؛ چرا که ساده‌ترین داروها نیز در افراد مختلف ممکن است عوارض متفاوتی به همراه داشته باشد. به عنوان مثال، استامینوفن که داروی ساده‌ای محسوب می‌شود، اگر توسط فردی با نارسایی کبدی مصرف شود و حداکثر دوز مجاز مصرف آن برای این افراد رعایت نشود، ممکن است منجر به مسمومیت با استامینوفن شود).
- درمان‌های ضد ویروسی: داروهای ضد ویروسی علائم را از بین نمی‌برد، بلکه می‌تواند شدت و طول مدت علائم را تا حدودی کاهش دهد. تمام افراد مبتلا به آنفولانزا به داروهای ضد ویروسی احتیاجی ندارند. این داروها بیشتر در افرادی که به شدت بیمار هستند و ممکن است عوارض بعدی آنفولانزا در آنها نمود یابد استفاده می‌شوند.
نکته: آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان بیماری‌های ویروسی مانند آنفولانزا مفید نیستند و فقط باید در شرایطی که یک عفونت باکتریایی ایجاده شده استفاده شوند. استفاده‌ی نابجا از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند موجب بروز عوارض جانبی و منجر به ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی شود. استفاده از هرگونه آنتی‌بیوتیک می‌بایست تحت نظر پزشک یا داروساز باشد.
توصیه‌هایی جهت پیشگیری از ابتلا
در طول فصل همه‌گیری آنفولانزا و دیگر بیماری‌های ویروسی، سعی کنید همواره از ماسک استفاده کنید، دست‌های خود را مرتب بشویید و از تماس نزدیک با افراد بیمار خودداری کنید.
سیستم ایمنی بدن خود را با استفاده از رژیم غذایی مناسب تقویت کنید. در کنار رژیم غذایی، استفاده از مکمل‌های تقویت سیستم ایمنی توصیه می‌شود، مانند شربت و قرص immunace، شربت asmavit، قرص immustim و… که به راحتی در داروخانه‌ها در دسترس هستند.
توصیه: واکسن آنفولانزا بزنید
یکی از عوامل بسیار مهم و اثربخش در پیشگیری از ابتلا به آنفولانزا، تزریق واکسن آنفولانزا می‌باشد. بهترین زمان تزریق واکسن در ماه‌های شهریور و مهر است زیرا بیشترین پیک بیماری آنفولانزا در اوایل و نیمه زمستان (دی و بهمن‌ماه) مشاهده می‌شود. واکسن‌هایی که بیشتر در ایران استفاده می‌شود شامل فلوگارد (ساخت ایران)، واکسی گریپ (ساخت فرانسه) و اینفلوواک (ساخت هلند) می‌باشد.
نحوه تزریق واکسن آنفولانزا:
- بزرگسالان: تزریق یک تک دوز به صورت سالانه
- کودکان ۹ سال و بالاتر: هر سال یک تک دوز (همانند بالغین)
- کودکان ۶ ماه تا ۸ سال در اولین نوبت تزریق واکسن: ۲ دوز واکسن به فاصله حداقل ۴ هفته
- کودکان ۶ ماه تا ۸ سال با سابقه دریافت واکسن: تزریق یک تک دوز به صورت سالانه
یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ نشان داد که در بین بزرگسالان، واکسیناسیون آنفولانزا باعث کاهش ۲۶ درصدی خطر بستری‌شدن در ICU و کاهش ۳۱ درصدی خطر مرگ ناشی از آنفولانزا در مقایسه با افرادی که واکسینه نشده بودند، شده است. بنابراین حتی اگر شخصی با وجود تزریق واکسن آنفولانزا به این بیماری مبتلا شود، باز اثرات سودمند واکسن مشاهده می‌شود. از طرفی دیگر، تزریق واکسن توسط یک شخص می‌تواند باعث محافظت اطرافیان او (بخصوص محافظت از افرادی که در ریسک بالای عوارض ناشی از آنفولانزا هستند مانند کودکان، افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن، افراد مسن و…) شود و به اصطلاح به ایجاد ایمنی جمعی کمک می‌کند.
