هفت‌برکه – محمد خواجه‌پور: می‌گویند ایمن نیست ولی هنوز هیچ وسیله پخت‌وپزی به خوبی زودپز خمره‌ای، طعم غذا را خاص نمی‌کند و با آن سوت دلکش با موسیقی قار و قور شکم همراه نمی‌شود.
هر وقت اسم زودپز بیاید، این زودپزهای سوسول و جدید و ایمن به ذهن ما نمی‌رسد و هیچ کدام از این مدل‌های رنگارنگ زودپز، هنوز جای زودپزهای قدیمی را نگرفنه است. برای هر کسی زودپز می‌تواند یادآور یک غذای خاص باشد. اما کار اصلی زودپزها در گراش پختن نخود، باقلا و در درجه بعد کله‌پاچه است.
نمی‌دانم این سبک پختن و خوردن نخود در گراش و بعضی شهرهای جنوبی در جاهای دیگر هم مرسوم است یا نه. اما پختن نخود در دیگ یک توهین آشکار به شعور نخودخوران است. برای آن‌هایی که آشنایی ندارند: نخود را یک روز قبل از عملیات شسته و خیس می‌کنید و در این ۲۴ ساعت بهتر است چند بار آب آن را عوض کنید. داخل زودپز فقط نخود، آب، نمک و فلفل قرمز خشک می‌ریزید و البته با کمی هوا، غذای جادویی پخته می‌شود. برای یک زودپز معمولی، زمان حدود یک ساعت و نیم مناسب است. ترکیب نهایی باید هم شفاف باشد و هم نخود به خوبی پخته شده باشد و این کار فقط از دست زودپز بر می‌آید.
کله‌پاچه هم در لیست غذاهای زودپزی قرار می‌گیرد. ولی بعد از پختن باقلا یا کله‌پاچه، تا چند نوبت مزه و بوی آن‌ها روی پخت غذای بعدی اثر می‌گذارد. به خاطر همین بعضی خانواده‌ها ترجیح می‌دهند دو یا حتی سه زودپز برای پخت هر کدام از غذاهای زودپزی داشته باشند.
در سال‌های اخیر که زودپز دمده شده و احترام آن از بین رفته، به یکی از ظروف صحراو تبدیل شده است. به خاطر همین، زودپز برای پختن آبگوشت مستقیم روی آتش یا توی تنور می‌رود.
برای ایمنی زودپز و پیش‌گیری از انفجار آن بهتر است در طول آشپزی یکی دو بار سوتک آن را بچرخانید که مطمئن شوید مسیر خروج هوا باز است در این صورت نگرانی خاصی نخواهید داشت. یکی دیگر از دردسرهای کار با زودپز، آب دیده شدن واشر آن است که هر از چند وقتی نیاز به تعویض دارد.
البته فروشگاه کاخ بلور که یک بازار مکاره جذاب است، هنوز خدمات فروش و پس از فروش زودپزهای خمره‌ای را ارائه می‌کند تا این لوازم ضروری آشپزخانه هنوز هم در جهیزیه بعضی خانواده‌ها حضور داشته باشد و به کل فراموش نشود. زودپز صالحی را که مارک شناخته‌شده‌ی زودپز است، می‌توانید با قیمت یک میلیون تومان بخرید و زودپزهای ارزان‌تر تا ۵۰۰ هزار تومان هم در دسترس است.
تا اینجا که هنوز دارید مطلب را می‌خوانید، بد نیست یادی از پدران زودپز هم بکنیم: به روایت ویکی‌پدیا، دنیس پاپن، فیزیکدان فرانسوی، سال ۱۶۷۹ دیگ زودپز را اختراع کرد و سال ۱۹۳۷ آلفرد ویلشتر زودپز کوچک آشپزخانه‌ای را ساخته است.
گرامی‌داشت زودپز را با یک کلمه خاص گراشی به پایان می‌بریم: «لیوِزَه». برای این کلمه معادل فارسی چه پیشنهاد می‌دهید؟
