هفت‌برکه – سیده عاطفه معصومی: در شماره پیشین درباره‌ی مدیریت پسماند تر صحبت شد. گفتیم که اولین راهکار این است که زباله‌ی تر به همان صورتی که تولید می‌شود، برای غذای دام استفاده شود. اکنون به دومین راهکار می‌رسیم، یعنی تهیه خشکاله.
خشکاله یعنی چه؟
واژه «خشکاله» را اولین بار خانم آیه حمداوی معرفی و استفاده کرد. به طور خیلی خلاصه، خشکاله یعنی زباله‌ی تر که خشک شده است.
امروزه در بسیاری از شهرها از جمله یزد، برخی مناطق تهران، مشهد، رشت، اصفهان، شیراز و… خشکاله به صورت سازماندهی شده توسط سازمان پسماند و زیر نظر شهرداری، جمع‌آوری و به دامداری‌ها تحویل داده می‌شود. این حرکت در نوع خود گامی بسیار روشن و بزرگ در جهت مدیریت پسماند و تولید زباله کمتر است و امید است در آینده نزدیک با آموزش و فرهنگ‌سازی و افزایش آگاهی جمعی، این کار توسط سازمان‌های مردم‌نهاد مربوطه و با همکاری شهرداری و سایر ارگان‌های مربوطه، در گراش نیز اجرایی شود.
چرا خشکاله؟
خشکاله، حجم و وزن زباله‌ی تر را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد و موجب حذف شیرابه می‌شود و روند تولید گازهای گلخانه‌ای را کند می‌کند.
خشکاله منبع مغذی است که به عنوان غذای دام قابل استفاده است و معضل کمبود سویا برای دام را حل می‌کند. البته طبق صحبت دکتر داریوش علی‌پور، دکترای تغذیه نشخوارکنندگان، میزان خشکاله در جیره‌ی دام نهایتا ۲۰% باشد. استفاده از خشکاله برای غذای دام در این شرایط اقتصادی، کمبود منابع و نبود محل چرای مناسب و کمبود غذای دام، اهمیت دوچندان دارد.
در گراش، به دلیل آب و هوای گرم و خشک، تهیه خشکاله، بسیار سریع، آسان و کم دردسر است.
چطور خشکاله تهیه کنیم؟
برای تهیه خشکاله کافی است که زباله‌های تر را، که در اینجا مقصودمان زائدات میوه و سبزیجات است، در بالکن و یا حیاط بگذاریم که خشک شوند. البته هستند افرادی که به دلیل کمبود جا، این کار را در فضای داخلی منزل انجام می‌دهند. اگر تهیه خشکاله به درستی انجام شود نه خبری از بوی بد است و نه جمع شدن پشه و حشرات موذی.
معمولا بهتر است که از چند سبد که به صورت عمودی روی هم قرار می‌گیرد برای این کار استفاده کنید. یکی از سبدها برای زباله‌های تر تازه، که این سبد رو قرار می‌گیرد؛ یکی از سبدها برای زائدات نیمه‌خشک؛ و یکی هم برای زائداتی که کامل خشک شده‌اند. با این روش، حتی پوست هندوانه و طالبی هم به راحتی و کامل خشک می‌شود و حجم آن به میزان قابل توجهی کم می‌شود.
رعایت چند نکته ضروری است:
- بهتر است زائدات میوه و سبزیجات ریز خرد شوند که خشک شدن آن سریع‌تر انجام شود.
- زائدات روی هم انباشته نشوند و در صورت نیاز زیر و رو شوند.
- توجه داشته باشید که زائدات بدون کپک و برچسب (لیبل) باشند.
- تفاله چای و قهوه، پوست تخم مرغ، هسته سخت میوه‌ها، پوست چوبی مغزیجات و زائدات حیوانی برای خشکاله و غذای دام مناسب نیستند.
- داخل خشکاله نان نباشد.
خشکاله را می‌توانید با هماهنگی دامدار، برای غذای دام تحویل دهید یا ماهانه داخل سطل زباله شهرداری بیندازید.
ترجیحا اگر خشکاله را خودتان مستقیما برای دام می‌ریزید، با سطل حمل کنید و داخل پلاستیک نریزید.
از شیرابه بیشتر بدانیم
شیرابه مایعی است که در محل دفن زباله به بیرون زائدات نشت پیدا می‌کند و در گرمایش زمین نقش موثری دارد. هنگامی که زباله دفن می‌شود، به دلیل کمبود اکسیژن در زیر سطح خاک، تجزیه محصولات به وسیله میکروارگانیسم‌ها انجام می‌شود و گازهای مختلفی تولید می‌شود. متان و دی‌اکسید کربن بیش از ۹۰ تا ۹۸ درصد این گازها را تشکیل می‌دهد. شیرابه‌ای که از سایت دفن زباله جاری می‌شود، آب‌های زیرزمینی، آب‌های سطحی، خاک و در نهایت اقیانوس را آلوده می‌کند و خطرات بی‌شماری برای انسان و آبزیان دارد. تجمع و ورود شیرابه با مواد شیمیایی داخلش مثل نیتروژن و فسفر به اقیانوس باعث به وجود آمدن پدیده مهلکی به اسم شکوفایی جلبکی می‌شود که در نتیجه آن کل حیات دریایی یا مهاجرت می‌کنند یا می‌میرند. از خطرات دیگر شیرابه، بوی متصاعد شده ناشی از هیدروژن سولفید و آمونیاک است که باعث ایجاد امراض انسانی بسیاری می‌شود.
اگرچه سایت‌های مدرن لندفیل عایق‌بندی شده‌اند تا مواد سمی را نگه دارند، اما نشت شیرابه همچنان اتفاق می‌افتد و دفن زباله با وجود ارزان بودن، از خطرناک‌ترین روش‌های انهدام زباله محسوب می‌شود.
منابع: صفحه خانم آیه حمداوی @ayehhamdavi و صفحه @uturncampaign در اینستاگرام
