کباب سرطان‌زاست

اشاره

 8 لغایت ۱۵ بهمن ۱۳۹۲ به نام «هفته ملی مبارزه با سرطان» نام‌گذاری شده است. به همین مناسبت با دکتر احمد عبدالهی، فوق تخصص جراحی سرطان، مصاحبه‌ای انجام داده‌ایم که برای آشنایی با مفهوم سرطان، نحوه‌ی شناخت و درمان آن بسیار مفید است. دکتر عبدالهی نام شناخته‌شده‌ای است که دوره‌ی فوقِ تخصصی جراحی سرطان را به اتمام رسانده است، و قصد دارد در آینده‌ی نزدیک، مرکز درمان و پیش‌گیری و مراقبت پیشرفته‌ای برای بیماران مبتلا به سرطان در لار و گراش احداث نماید.

لطفا با توضیح مفهوم سرطان شروع کنید.

سرطان یک نوع بیماری با مفهوم وسیع است، مانند عفونت. عفونت می‌تواند سرماخوردگی باشد و یا سل و ایدز. پس شدت و بیماری‌زایی سرطان متفاوت است. تقریبا یک‌پنجم مردم جهان در طول عمر خود به سرطان مبتلا می‌شوند و اکثر این افراد عمر طولانی دارند. امروزه طرز تفکر افراد نسبت به سرطان عوض شده است و پیشرفت علم پزشکی باعث افزایش امیدواری در درمان اکثر انواع سرطان شده است و مشاهده می‌شود که بسیاری از افراد بدون بیماری سرطان زندگی بسیار بدتری داشته و اغلب افراد مبتلا امیدوارانه‌تر زندگی خود را دنبال می کنند.

در مورد انواع سرطان باید بگویم تقسیم‌بندی متفاوت وجود دارد، ولی به طور کلی نام‌گذاری آنها طبق سلول منشا گرفته از بافت تغییر شکل یافته به سرطان است. مثلا یک نوع این بیماری از سلول‌های پوشاننده‌ی سطح بدن مانند پوست و سطوح داخل بدن مانند دستگاه گوارش و شش‌ها و مثانه و… می‌باشد. بعضی سرطان‌ها از بافت‌های محافظتی بدن مانند استخوان و چربی و عضله ایجاد می‌شود. انواع دیگر آن مانند سرطان غدد لنفاوی و خون از مغز استخوان منشا می‌گیرد.

سرطان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

بخش عمده‌ای از سرطان‌ها با بروز علایم، و درصد کمتری با انجام آزمایشات تشخیصی معلوم می‌شود. علامت احتمالی سرطان بر اساس نوع آن و محل بروز آن متفاوت است، مانند سرفه با خون، خون‌ریزی، تنگی نفس پیش‌رونده، کاهش وزن، ترشح نابه‌جا و درد. بعضی سرطان‌ها حتی در مراحل پیشرفته هم علایم کمی دارند و برخی در مراحل اولیه علامت‌دار می‌شوند. افزایش آگاهی افراد به جای ترس از سرطان بسیار نجات‌بخش است. در خصوص آزمایشات تشخیصی این عقیده غلط است که با آزمایش بتوان همه‌ی سرطان‌ها را تشخیص داد و انجام آزمایش چک‌آپ کامل که امروزه مرسوم است به هیچ عنوان کمک‌کننده نیست. ولی بعضی انواع سرطان‌ها را در مراحل اولیه می‌توان تشخیص داد، مثلا انجام ماموگرافی، عکس‌برداری برای بیماران سیگاری و انجام تست پروستات.

بیشتر سرطان‌ها در افراد پیر ایجاد می‌شود. بعضی از سرطان‌ها تمایل به بروز خانوادگی دارند و به نظر می‌آید ارثی باشد، مانند سرطان‌های روده‌ی بزرگ و سینه. البته این بدان معنا نیست که در همه‌ی افراد یک خانواده ایجاد می‌شود، و مفهوم آن این است که در بین افراد این خانواده باید مراقبت بیشتری از این نظر انجام شود.

تایید تشخیص چگونه انجام می‌شود؟

پس از انجام معاینات پزشکی، بررسی‌های لازم مانند آزمایش خون، عکس‌برداری و نمونه‌گیری انجام می‌شود و بر اساس مرحله‌ی بیماری درمان برنامه‌ریزی می‌شود. اهداف درمان، حذف کامل توده‌ی سرطانی است که با روش‌های جراحی، شیمی درمانی و اشعه درمانی و یا درمان‌های نوین انجام می‌شود.

آیا همه‌ی سرطان‌ها به درمان پاسخ می‌دهند؟

پاسخ اکثر سرطان‌ها به درمان خوب است. در بعضی موارد درمان باعث کنترل سرطان برای سال‌های طولانی می‌شود و بیماری خاموش می‌ماند، گرچه احتمال بازگشت بیماری وجود دارد. متاسفانه در موارد اندک، بعضی سرطان‌ها به هیچ درمانی پاسخ نمی‌دهند.

آقای دکتر شما که جراح سرطان هستید، نقش جراحی را بیشتر توضیح دهید.

جراحی اولین درمان ابداع‌شده‌ی بشر برای سرطان است. ابن سینا در چندین قرن پیش متذکر شد که این بیماری اگر در مراحل اولیه جراحی شود قابل علاج است و این در زمانی بود که اروپاییان، بیمارانِ مبتلا به سرطان را از خود می‌راندند و معتقد بودند این بیماری یک نفرین است. نقش جراحی در بعضی سرطان‌ها باعث تسکین بیمار می‌شود و البته امروزه نقش ترمیمی و زیبایی با انجام جراحی مورد توجه قرار گرفته است.

در مورد عوارض درمان کمی توضیح دهید.

مسلما همه‌ی انواع درمان سرطان عوارض خاص خود را دارد. بیشتر این عوارض خود به خود از بین می‌روند، مانند تخریب بافت‌های سالم بدن توسط اشعه درمانی، ریزش مو و ناراحتی گوارشی به علت داروهای شیمی درمانی و یا عوارض ناشی از عمل جراحی.

چه مراقبت‌های غیرِپزشکی برای بیماران سرطانی لازم است؟

در احادیث وجود دارد که کفاره‌ی گناهان بزرگ، دستگیری از نیازمندان است. مسلما مبتلایانِ این بیماری تحت صدمات جسمی و روحی قرار دارند. برخی از این صدمات ناشی از خود بیماری است و برخی دیگر ارتباطی با سرطان ندارد، مانند مشکلات مالی و هزینه‌ی درمان.

آیا انجام این درمان‌ها در گراش مقدور است؟

بیمارستان گراش یکی از مجهزترین بیمارستان‌هاست. جراحی تعدادی از بیماران سرطانی وابسته به تجهیزات خاصی است که با راه‌اندازی مرکز فوق تخصصی جراحی سرطان، دست‌رسی به این تجهیزات آسان‌تر خواهد شد. هم‌اکنون شیمی‌درمانی در گراش تحت نظر متخصصان مجرب انجام می‌شود و تلاش می‌شود در آینده‌ی نزدیک، با راه‌اندازی یک مرکز تخصصی، هیچ بیماری برای درمان نیازی به مراجعه به شهرهای بزرگ نداشته باشد.

نقش گیاهان دارویی در درمان چیست؟

هنوز داروی خاصی برای درمان این بیماری مورد تایید نیست، ولی یادمان باشد در قدیم که مردم برای بیماری‌های معمول قرص و دوا و داروهای تقویتی کمتر استفاده می‌کردند، این بیماری کمتر بود. من به همه توصیه می‌کنم مانند سنت قدیمی گراش و منطقه هر چقدر می‌توانند از گیاهان و سبزیجات بیابانی و کوهی استفاده کنند.

این بیماری در گراش چقدر شایع است؟

نمی‌شود آمار دقیقی ارایه داد، ولی به نسبت کشورهای صنعتی آمار سرطان در کشور ما اندک است. گرچه با سرعت به این آمار افزوده می‌شود و مخصوصا در سال‌های اخیر بسیار نگران‌کننده بوده است.

فکر می‌کنید علت آن چیست؟

دقیقا نمی‌توانم بگویم علت آن چیست، زیرا علت ایجاد اکثر سرطان‌ها هنوز نامعلوم است. ولی به بعضی موارد اشاره می‌کنم: تحقیقات نشان داده است که گوشت کباب صدها برابر بیشتر از دود خودروها باعث تغییرِ ژن و استعداد به سرطان می‌شود. مواد دیگری که سرطان‌زا بودن‌شان ثابت شده است شامل شکر و شیرینی‌های مصنوعی، انواع رنگ‌های خوراکی و جوهر غذا که متاسفانه در گراش بسیار مورد استفاده است. من نمی‌خواهم شما را بترسانم، ولی سبک زندگی یکی از عوامل مهم در بروز سرطان است. باید به همان سبک زندگی قدیم گراش توجه کنیم.

درباره‌ی خطرات تکنولوژی چه؟ آیا باید تمام تکنولوژی را مانند موبایل و تلویزیون و … را کنار بگذاریم؟

بهتر است مطلب را کمی باز کنم. تحقیقات نشان داده است که افرادی که بیشتر تلویزیون نگاه می‌کنند، مستعد افسردگی و بیماری‌های روحی و جسمی و عوارض کم‌تحرکی می‌شوند. به طور مثال در ۲۴ ساعت در تلویزیون به قتل و کشتار و جنایت و صحنه‌های حزن‌انگیز اشاره می‌شود و ناخودآگاه شخصیت فرد تحت تاثیر قرار می‌گیرد و البته شبکه‌های ماهواره‌ای هم عوارض مخصوص با خود را دارند. در رابطه با موبایل نیز این مطلب صدق می‌کند.

یک مطلب دیگر در خصوص سبک زندگی این است که بدن انسان مانند گیاهان نیازمند احساس تغییر فصل است و استفاده از وسایل سرمازا و گرمازا باعث عدم تنظیم کارکرد خدادادی درونی انسان می‌شود.

در مورد نقش دعا نظرتان چیست؟

اگر خداشناسی و دین‌داری و حب اهل بیت تنها در زبان‌مان باشد، کمکی به آرامش درونی که یکی از موارد پیش‌گیری از سرطان است نمی‌کند. این مورد نیز مانند سبک زندگی، در نسل‌های قبلی ما به نسبت امروز بیشتر رعایت می‌شده است. آنها امام حسین (ع) را در زندگی خود مد نظر داشتند. ولی بنده خودم را عرض می‌کنم، تمام امورات زندگی، کار، رفتار با دوستان و خانواده و اجتماع، خلافِ دستورات دین است، ولی زنگ گوشی موبایل‌ام «حسین حسین» می‌خواند! ما باید این را درست کنیم. امام حسین (ع) از ما زنجیر زدن نمی‌خواهد، آدم بودن می‌خواهد.

نظر شما در مورد شفا یافتن افراد با توسل چیست؟

مسلما یکی از روش‌های درمانی جدید برای بیماران، استفاده از نیروی درونی این افراد برای مقابله با بیماری‌شان است. مقالات زیادی در خصوص نقش دعا و توسل در درمان و بهبودی این بیماران از آمریکا و اروپا به چاپ رسیده است.

و به عنوان آخرین سوال، آقای دکتر چکار کنیم که مبتلا به سرطان نشویم؟

از مواد سرطان‌زا مانند گوشت و قند و شکر و رنگ خوراکی و سیگار و قلیان دوری کنیم، و به جای این مواد از خرما، سبزیجات و میوه زیاد استفاده کنیم. انجام فعالیت ورزشی و کار و شاد بودن و شاد کردن دیگران از عوامل جلوگیری از سرطان است. تلاش کنیم زندگی با خیر و برکت داشته باشیم و تا حد امکان برای زندگی دیگران خیر و برکت به ارمغان آوریم. توکل به خدا را از یاد نبریم، و باید بدانیم بدون خواست او برگی از درخت نمی‌افتد و با یاد خدا آرامش پیدا می‌کنیم.