هفت‌برکه: گیاه آنغوزه یا اِنگُز گیاهی دارویی است که در بازار جهانی مشتریان زیادی دارد. نی‌ریز بیشترین آنغوزه استان فارس را تولید می‌کند. این گیاه در مراتع کوه سیاه گراش نیز می‌روید و هواخواهان زیادی دارد.
به گزارش ایرنا، آنغوزه، گیاهی با قیمتی لاکچری در بازار جهانی و دارا بودن حداقل ۶۰۰ خاصیت دارویی و درمانی، گنج پنهان استان فارس است که به عنوان قطب کشت این محصول در کشور شناخته می‌شود؛ با این حال، نبود صنایع فرآوری در ایران و به ویژه فارس، سبب شده شیرابه این گیاه به صورت خام و فله‌ای از کشور خارج شود و سود ناچیزی به جیب کشاورزان بریزد.
تنوع گیاهان دارویی فارس؛ از آنغوزه تا نرگس
استان فارس میزبان بیش از ۵۰۰ گونه گیاهی با خواص دارویی اثبات شده است. گیاهانی مانند آنغوزه تلخ و شیرین، آویشن، دنبل کوهی، کتیرا، شیرین‌بیان، نشا، کنگر و گل نرگس، از جمله گونه‌های پرطرفدار در طرح‌های کشت این استان هستند.
مدیر کل منابع طبیعی فارس تاکید می‌کند: آنغوزه تلخ و شیرین در صدر گونه‌های در حال کشت قرار دارد و شهرستان نی‌ریز با ۷۰ طرح فعال، پیشتاز تولید این گیاه در کشور است.
با این حال، کاهش شدید جمعیت گونه‌های ارزشمندی مانند آنغوزه، جاشیر شیرین، باریچه و شیرین بیان زنگ خطر را برای ذخایر طبیعی فارس به صدا درآورده است.
سود میلیونی آنغوزه در جیب دیگران
آنغوزه با نام‌های محلی چون انگژد، حلتیت و صمغ‌الانجدان، گیاهی با طبیعت گرم و خشک است که قابلیت تبدیل به طلای دارویی را دارد اما هر ساله شیرابه آن به صورت فله‌ای به کشورهایی مانند هندوستان و آلمان صادر می‌شود. در آنجا، این ماده خام با فناوری پیشرفته فرآوری شده و به داروهایی با ارزش صدها برابری تبدیل می‌شود که به اروپا بازمی‌گردند.
به رغم خواص شگفت‌انگیز آنغوزه، در درمان بیماری‌هایی مانند صرع، اختلالات عصبی، تومورها و حتی زیبایی، هیچ تحقیق کاربردی برای استخراج ماده موثر آن در ایران انجام نشده است.
کشت آنغوزه؛ چالش زمان و فناوری
این گیاه دارویی با عمر بهره‌برداری پنج تا هفت‌ساله، نیازمند صبر و برنامه‌ریزی بلندمدت است. از هر بوته آنغوزه تنها ۴۰ تا ۱۰۰ گرم شیرابه برداشت می‌شود و کشاورزان نی‌ریزی از دهه ۴۰ شمسی به روش سنتی به این کار مشغولند.
ارزش افزوده‌ای که بر باد می‌رود
کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری می‌گوید که متاسفانه شیرابه گیاه آنغوزه به صورت خام و فله‌ای از کشاورزان خریداری می‌شود و هیچ ارزش افزوده‌ای نصیب این بهره‌برداران نمی‌شود.
سعید جاویدبخت افزود: چنانچه فرآوری گیاه در خود استان فارس صورت می‌گرفت ارزش افزوده زیادی برای بهره‌برداران داشت زیرا این گیاه یکی از گیاهان دارویی با درآمدزایی بالا محسوب می‌شود.
وی تاکید کرد: بیشترین میزان کشت گیاه دارویی آنغوزه در استان فارس انجام می‌شود. از سوی دیگر کشت آن در اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری نیز رونق دارد.
کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری بیان کرد: با توجه به ظرفیت مطلوب استان فارس در زمینه کارخانه‌جات، اگر کارخانه فرآوری این گیاه در زمینه دارویی و درمانی در فارس و به محوریت همین استان بنا نهاده شود دیگر شاهد خام‌فروشی این گیاه نادر و ارزشمند نخواهیم بود.
وی تاکید کرد: حتی فرآوری این گیاه از استان‌های مجاور هم در فارس صورت می‌گیرد که می‌تواند ثروت‌آفرینی و درآمدزایی مطلوبی برای استان داشته باشد.
آنغوزه فارس در بازار جهانی
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری فارس بیان کرد: آنغوزه فارس در هندوستان کیلویی حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و در آلمان هفت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد و کیفیت آنغوزه فارس در کشورهای دیگر زبانزد است.
وی افزود: کشور آلمان مشتاق آنغوزه فارس است؛ گونه‌های خودرو و پایای این گیاه در گذشته در ارتفاعات بود، اما اکنون در بیشتر نقاط استان در حال کشت است.
کشت آنغوزه در فارس
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری فارس گفت: یک هزار و ۸۰۰ طرح مرتعداری در استان وجود دارد که در اختیار دامداران و مرتعداران قرار گرفته است. از این تعداد، ۱۹۲ فقره طرح مرتعداری تلفیقی با پیش‌بینی کشت گیاهان دارویی در استان در حال اجراست.
مرادی تاکید کرد: ۶۹ فقره مجوز صادرات گیاهان کوهی به میزان ۱۲۰ تن شامل آنغوزه تلخ و شیرین، آویشن، کتیرا، شیرین بیان و دنبل کوهی داده شده است. تعداد گواهی‌های صادرات گیاهان دارویی درخواست شده از سازمان، شامل آنغوزه تلخ ۴۹ مورد، آنغوزه شیرین چهار مورد، کتیرا ۲ مورد، صمغ سه مورد، شیرین بیان یک مورد و بادام کوهی یک مورد بوده است.
وی بیان کرد: از نظر تنوع گیاهان دارویی، کشور ترکیه رتبه نخست را دارد. استان فارس نیز دارای رتبه سوم جهانی است و با توجه به شعار راهبردی امسال، سرمایه‌گذاری برای تولید و کشت این گیاه (آنغوزه) توسعه خواهد یافت.
آخرین آمار از ذخایر فارس
استان فارس با مساحت ۱۲.۲ میلیون هکتار، ۱۱ میلیون هکتار اراضی ملی دارد که ۴۰۰ هزار هکتار آن به رودخانه‌ها اختصاص یافته است. این گستره عظیم، بستری بی‌نظیر برای کشت گیاهان دارویی و تبدیل شدن به قطب اقتصادی منطقه است.
