هفت‌برکه: بیش از یک قرن قبل، در تاریخ سوم دی‌ماه ۱۲۹۷ اولین شناسنامه‌ی ایرانی به شماره‌ی ۱ صادر شد و همین روز در تقویم روز ثبت احوال نام گرفته است. روزی که حالا به عنوان هفته ثبت احوال فرصتی است برای خبر گرفتن از یکی از بی سر و صداترین ادارات گراش. به همین مناسبت محمد خواجه‌پور گفتگویی کوتاه با علی باقری رئیس اداره ثبت احوال گراش موضوعات مانند سامانه‌ی سببی-نسبی، دفاتر فعال، نرخ موالید و بازه‌ی زمانی صدور شناسنامه‌ی تعویض و کارت ملی را مطرح کرده است.

رییس ثبت احوال در این گفت‌وگو خبر داد: در آینده‌ی نزدیک سازمان ثبت احوال کشور مکلف به صدور گواهی انحصار وراثت بدون نیاز به درخواست وراث و ذینفعان ظرف ۲۰ روز پس از ثبت واقعه وفات خواهد بود.

Bagheri Sabt

هفت‌برکه: سال گذشته شما با مشکل کمبود نیرو روبرو بودید در حال حاضر وضعیت تعداد کارکنان اداره ثبت احوال به چه صورت است؟

باقری: کارکنان ما چهار نفر هستیم. کسانی که مامور بوده‌اند، برگشته‌اند و آنهایی که بازنشسته شده یا رفته‌اند جایگزین شده‌اند. نیروی جدید هم در طرح استخدامی که برای ثبت احوال آمد برایمان استخدام کردند اما مال شهرستان فیروزآباد بود و متاسفانه لحظه‌ی عقد قرارداد پیمانی به خاطر مسائل حقوقی استعفا را نوشت و سهمیه ما را هم سوزاند. اگر همین چارت را حفظ کنند برای ما خوب است و نسبت برخی شهرستان‌ها در استان کمبود نیرو نداریم و می‌توانیم در سریع‌ترین زمان ممکن جوابگوی ارباب رجوع باشیم مخصوصا مثلا در زمینه‌ی استعلامات که کارشان در مراجع دیگر خیلی گیر است و تا نامه‌ی استعلام ثبت احوال روی پرونده‌ی آنها نباشد نمی‌توانند کارهای دیگر را انجام دهند. مخصوصا برای انحصار وراثت که در قانون جدید قرار است به ثبت احوال واگذار شود.

هفت‌برکه: وضعیت ثبت اطلاعات سببی و نسبی افراد در سامانه‌ی سهیم ثبت احوال، در چه مرحله‌ای است؟

با راه‌اندازی سامانه‌ی سهیم ثبت احوال و دسترسی به شجره‌نامه سببی-نسبی کارها خیلی راحت‌تر می‌شود. یکی از اهداف کلی سازمان همین بود چون قرار است انحصار وراثت را هم خود سازمان انجام دهد و شجره‌نامه‌ی سببی-نسبی اشخاص انجام شود، وقتی چارچوب خانوادگی اشخاص در این سامانه تعریف شده باشد، کارها راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود. این سامانه در حال انجام است. آماری سالانه به ما اعلام می‌کنند که برابر آن با وجود مشکلات و کمبود نیرو باید دید تا چه حد می‌توانیم کارها را پیش ببریم و گزارش هفتگی یا ماهانه ما به استان ارسال می‌شود.

هفت‌برکه: وضعیت دفاتر ثبت احوال چگونه است و الان چند دفتر خدمات ثبت احوال فعال است؟

باقری: روزی که به گراش آمدیم اینجا دفتری نداشت. اولین دفتر را در بلوار معلم به شماره‌ی ۱۳-۳۲ در سال ۱۳۹۵ افتتاح کردیم. الان ما چهار دفتر داریم. دو دفتر در گراش، یکی در بلوار معلم به مدیریت آقای محسن‌زاده و یکی دفتر صحراگرد که تازگی بخش ثبت احوال آن شروع به کار کرده است و آخرین دفتری است که اضافه شده است، در شهر ارد که دفتر آقای کرمی است و یکی در فداغ که دفتر خانم آقازاده است که در زمینه‌ی صدور و تعویض شناسنامه و صدور کارت ملی و مفقودی فعال هستند. دفتر آقای صحراگرد به دلیل اینکه تازه شروع به کار کرده است هنوز در صدور کارت ملی فعال نیست. با توجه به شرایط شهرستان و نسبت جمعیتی دفاتر خوبی داریم. خیلی جاها حتی در سطح بخش دفتر ندارند. اما مثلا فداغ با توجه به جمعیت و مسافت نیاز به دفتر ثبت احوال داشت و نیازهای خود فداغ و روستاهای اطراف را پوشش می‌دهد.

هفت‌برکه: بازه‌ی زمانی برای صدور شناسنامه‌ی تعویضی و کارت ملی الان چقدر است؟

باقری: درخواست فرد در ثبت احوال ثبت می‌شود. چون از لحاظ سیستمی به اداره می‌فرستند. از لحاظ فیزیکی چند روز بعد ارسال می‌شود. ثبت درخواست را همان لحظه معمولا اینجا همکار ما می‌بیند و معمولا سه یا چهار روز بعد، این درخواست به مرحله‌ی چاپ می‌رسد. روالی که امسال دارد طی می‌شود به این شکل است که شناسنامه‌ها تا مرحله‌ی چاپ در شهرستان انجام می‌شود و در سطح استان چاپ و به درب منزل افراد درخواست‌کننده ارسال می‌شود. یعنی حدود ده روز از درخواست تا تایید زمان‌بر است. روند صدور کارت ملی همچنان طولانی است اما از قبل بهتر است.

هفت‌برکه: یکی از موضوعات مرتبط با ثبت احوال ارتباط با بیمارستان و میزان نرخ فرزندآوری است که الان در سیاست‌گذاری‌ها هم مهم شده است. رشد این نرخ الان چه میزان است؟

باقری: این نرخ رشد داشته است. اگر نخواهیم از لحاظ آماری بررسی کنیم، در نگاه کلی تغییرات مثبت و رضایت‌بخش است مخصوصا با حمایت دولت که روند خوبی دارد. یک بحث است که آمار متولدینی که در سطح شهرستان اتفاق می‌افتد با آمار شناسنامه‌هایی که در سطح شهرستان صادر می‌شود فرق دارد. چون بیمارستان گراش یکی از قطب‌های پزشکی منطقه‌ی جنوب است و از شهرها و شهرستان‌های اطراف هم مراجعه‌کننده دارند و خیلی از آنها برای گرفتن گواهی ولادت به شهر خودشان می‌روند. حدود دو سوم به شهر خودشان می‌روند و یک سوم در اینجا مراجعه می‌کنند. شخص باید در مدت قانونی اقدام به کسب گواهی ولادت کند و اختیار با خود او است که در شهر خودش یا در گراش اقدام کند و اجباری وجود ندارد.

پس کسانی که در گراش شناسنامه می‌گیرند در آمار گراش منظور می‌شود؟

اما اگر نوزادی در گراش متولد شود و اینجا شناسنامه بگیرد جزو آمار گراش محسوب می‌شود، چون اصلا کد ۶۵۶ گراش می‌خورد. ما جزو آماری که سازمان ثبت احوال منتشر می‌کند به عنوان شناسنامه‌های آماری سازمان یا جمعیتی برابر کدی است که صادر شده است. مثلا فرض می‌کنیم این ماه ۱۱۰ نفر شناسنامه گرفته‌اند. این می‌شود آماری که ما در اداره و سازمان داریم و ثبت شده. آمار جمعیتی برابر با شناسنامه‌ی صادره است و ربطی به کدپستی ندارد. آمار رشد جمعیت هم باید از قبل بررسی شود اما در سالنامه منتشر می‌شود.

هفت‌برکه: چون یکی از بحث‌هایی که در گراش در همین رابطه پیش آمده بود سر همین بود که کسانی که اینجا شناسنامه می‌گیرند برای اختصاص زمین‌شان در طرح فرزندآوری هم تقاضایشان از گراش بود و یک سری افراد اعتراض داشتند که اینها بومی نیستند.

باقری: البته این قانون مربوط به فرزند سوم به بالا است که شرایط خاص خودش را دارد و صرفا شناسنامه فرزند آخر ملاک نیست. اگر شناسنامه‌ی بچه‌ی سوم از گراش گرفته شود و باقی فرزندان از شهر خودشان، می‌گویند ببینید پدر و مادر از فلان شهر و دو فرزند دیگر صدور شناسنامه از فلان شهر دیگر است و باید در همان شهر اقدام کند. این موضوع در حیطه کاری اداره ما نیست و هر کسی که مراجعه کند ما باید شناسنامه را صادر کنیم.

هفت‌برکه: معمولا عمده مراجعات شما برای چه موضوعاتی است؟

باقری: با در نظر گرفتن فعال شدن دفاتر، مراجعات بیشتر روی مسائل حقوقی ثبت احوال و مسائل انحصار وراثت و استعلامات از ادارات مختلف، درخواست کارت ملی، ثبت فوت و موالید و تعویض شناسنامه است. خدمات سجلدی و تعویض را دفاتر انجام می‌دهند اما مسائلی که باید در هیئت حل اختلاف انجام شود دفاتر نمی‌توانند انجام دهند و یک مشکلاتی این وسط برایشان پیش آمده و بنابراین به اداره مراجعه می‌کنند. اصل مراجعات استعلامات است.

هفت‌برکه : نقش هیات حل اختلاف در ادارات ثبت احوال چیست؟

باقری: هیئت حل اختلاف در ثبت احوال است را نباید با شوراهای حل اختلاف دادگاه اشتباه گرفت. در ادارات ثبت احوال هیات حل اختلاف یک بخش شبه قضایی است و رای صادر می‌کند و قابل پیگیری در مراجع قضایی است و اگر شخص به رای صادره اعتراض داشته باشد تا ده روز می‌تواند در مراجع قضایی به رای اعتراض کند. معمولا در اکثر جاها رئیس اداره رئیس حل اختلاف و معاونین ادارات همجوار و یا کارمندان خبره‌ی همان اداره اعضا آن می‌شوند که یک نفر عضو اصلی و یکی دو نفر عضو الی‌البدل دارد. بیشتر کار آن در حیطه‌ی اشتباهات اسناد سجلدی است و این اشتباهات ممکن است از جانب مامور باشد و یا گاهی یک سری واژه‌ها که قابل حذف است مثلا پسوند یا پیشوند یک اسم. یا قدیم‌ترها شخصی که سند سجلدی برایش صادر می‌کردند واژه‌ی مرحوم یا مرحومه قبل از اسم والد فوت‌شده می‌آمد که الان نمی‌شود وارد سامانه کرد. این کلمه باید حذف شود. گاهی هم بازبین خود اداره متوجه اشتباهی در یک سند می‌شود و درخواست می‌دهد آن اشتباه یا مغایرت با سند مشکلش مرتفع شود حتی قبل از آنکه ارباب‌رجوع متوجه شود و یا به اداره مراجعه کند.

صحبت پایانی شما؟

دفاتر به شکل تقریبا نیمه خصوصی هستند و هم از لحاظ استخدامی و هم مراحلی که طی می‌کنند و هم گزینش خیلی کاری با خود اداره ندارد البته ما نقش نظارتی داریم. اگر در لحظه‌ای مراجعه به دفاتر اعتراضی داشتند چون یک سری هزینه‌ها دارد البته پوز به خود مرکز وصل است. اگر کم و زیادی بود به پای خود اداره ننویسند و ولی حتما به ما گزارش بدهند و ما را در جریان بگذارند. ما به صورت دوره‌ای رصد می‌کنیم اما برخی دفاتر با ما فاصله دارند و با توجه به کمبود نیرو نمی‌شود ساعتی و لحظه‌ای نمی‌شود انجام داد. برای همین هر موردی پیش امد به ما مراجعه کنند تا بتوانیم مشکلاتشان را رفع کنیم. ما اینجا هستیم تا به مردم خدمت کنیم.