هفت‌برکه – فرشته صدیقی: جاغَن هاونی بزرگ است که با ظرافت و هنرمندی دست حجّار از دل تخته‌سنگ‌های عظیم تراشیده و پرداخت می‌شد تا برای کابردهای مختلف به منازل برسد.
مهم‌ترین بخشِ کار، انتخاب تخته‌سنگ مناسب از دل کوه بود. این سنگ باید فشرده و با تراکم بالا بود، بدون کوچکترین درز و ترک، و با رنگی روشن و یکنواخت. بیشتر مراحل ساخت این وسیله در گراش قدیم روی کلات صورت می‌گرفت. جاغن پس از آماده‌‌سازی به وسیله‌ی حیوانات باربر به دست مشتریان می‌رسید. مناسب‌ترین محل برای قرارگیری، دالان خانه بود.
جاغن بنا به کاربردش در سایزهای مختلف آماده می‌شد اما ظاهری تقریبا یکسان داشت: دهانه‌ای مربع و تَهی گرد با قطری کمتر. پس از تراش قسمت بیرونی، درونش را به عمق حدود یک متر تخلیه می‌کردند و بعد لبه‌ها و زوایای کار پرداخت می‌شد که صاف و یکدست شود.
از معروف‌ترین حجّارهای قدیمی گراش می‌توان حاج حسین فولادی، حاج اصغر فولادی و حاج عبدل سعیدی را نام برد. وسیله‌ی مکمل، دسته‌ی جاغن بود که معمولاً از چوب باکیفیت و بادوام ساخته می‌شد. حاج عبدل ایزدی، حاج علی ایزدی و حاج محمد محمودی از استادان خبره‌ی این کار بودند.
در مورد کاربردهای جاغن به این موارد اشاره شده: کوبیدن هاشه یا خوشه‌ی گندم به منظور جداسازی ناخالصی‌ها، پودر کردن سنگ نمک، دانه‌ی فلفل و زردچوبه و مابقی دانه‌ها و مواد دارویی، خرد کردن کَگی (خارک کال و خشک) برای تهیه‌ی دسری محلی به نام مِگِ، کوبیدن و مخلوط کردن کنجد و برویز و خرما جهت تهیه‌ی حلوایی به نام چنگمال (چنگال) و بسیاری چیزهای دیگر.
یک استفاده‌ی دیگر هم از یکی از اقوام در مورد این وسیله شنیدم: هر وقت رعد و برق بود، پتویم را برمی‌داشتم و داخل جاغن می‌خوابیدم و پتو را روی خودم می‌کشیدم. احساس امنیتی که آنجا داشتم، هیچ‌جا نبود!
پس از ورود وسایل برقی و جدید به منازل، جاغن‌ها به گلدان یا عضوی زینتی تغییر کاربری دادند. این گلدان‌های سنگی بزرگ با درختچه و گل‌های زیبا را جلوی بسیاری از خانه‌های شهرمان می‌توان دید.
هفت‌برکه: «یخدو» نام صندوق قدیمی برای نگه‌داری چیزهاست. با هشتگ #یخدو در هفت‌برکه، نویسندگان مختلف به مرور تاریخ و معانی فرهنگی و اجتماعی اشیا و کلمات می‌پردازند. یخدو را از این صفحه دنبال کنید.
