مسعود غفوری، سردبیر هفتبرکه: خوانندگان هفتبرکه حتما متوجه شدهاند که حجم و تعداد گزارشهای منتشرشده در این رسانه از دیگر رسانههای منطقه بالاتر است. این مساله حتی در مورد بسیاری از خبرها نیز صدق میکند، یعنی خبر با افزودن نقل قول از منابع مختلف، پرداختن به جنبههای دیگر واقعه و همچنین ارائه پیشینیه، بیشتر به سمت گزارش خبری میرود.
دلیل این اولویت دادن به گزارش، تا اندازهای در تفاوتِ تعریفِ خبر و گزارش نهفته است: خبر، اطلاعاتی در مورد وقایع جاری است که روزنامهنگاران آنها را بر اساس ارزشهای خبری و در قالبهای تعریفشدهای به مخاطبشان ارائه میکنند. اما گزارش مجموعه اطلاعاتی است که گزارشنویسان در مورد یک موضوع جمعآوری، دستهبندی، تحلیل و در نهایت به بهترین شکلِ قابلِ فهم به خوانندگان ارائه میکنند. از این دو تعریف این تفاوتها به دست میآید:
خبر زمانمند است و تاریخ مصرف دارد. البته این بخشی از وظیفهی خبرنگاران است که اتفاقات اطرافشان را رصد کنند و آنها را در کمترین زمان به خوانندگان برسانند. اما منتظر ماندن برای اتفاقات مهم، بخصوص در شهرهای کوچکی همچون گراش، ممکن است خودِ خبرنگاران را هم خسته کند! اما گزارش، تاریخ مصرف بلندتری دارد، و گاهی میتوان رد یک گزارش را سالها بعد نیز پی گرفت. برای مثال، نواخته شدن زنگ مدارس در ابتدای مهر یک خبر است که باید هم بازتاب داده شود. اما ترجیح ما در هفتبرکه این است که گزارشهای جامعتری در مورد یکی از هزاران موضوع مرتبط با مدرسه کار کنیم، و به گزارشی مثل «یک لقمه در زنگ تفریح: از خرما-ارده تا تفتو-گرجه» (اینجا) و یا پروندهای در مورد جنگ مادران و کودکان برای خوابیدن در شبهای مدرسه (اینجا) برسیم.
خبر دربارهی یک واقعه است و برای روشن شدن ابعاد همان واقعه نوشته میشود. اما گزارش به موضوع خاصی میپردازد و دیدی جامعتر در مورد آن موضوع به خواننده میدهد. مثلا ممکن است برای یک رسانه، انتشار سریع خبرهای حوادث از جمله تصادفات رانندگی مهم باشد، اما در هفتبرکه، سعی میکنیم به صورتی جامعتر، به نکات ناگفته بپردازیم و به یادداشتی مثل «رد الکل در خبرهای حوادث» (اینجا) برسیم.
شاید به همین خاطر است که خبر قالبهای مشخصتری دارد تا خوانندگان به سرعت اطلاعات مورد نیاز را از آن دریافت کنند. اما گزارش قالبهای متنوعتر و آزادتری دارد، و نویسنده بهترین حالت را برای ارائهی اطلاعات انتخاب میکند.
اینجاست که نقش نویسندهی گزارش به نسبتِ نویسنده خبر پررنگتر میشود. نویسنده خبر باید اطلاعات مربوط به پنج W و یک H را (یعنی چه، کی، کِی، کجا، چرا و چطور) در مورد واقعه کسب کند، و آنها را از حداقل یک منبع معتبر کسب کرده و یا به تاییدشان رسانده باشد، و بعد این اطلاعات را به سادهترین شکل ممکن به خواننده برساند. اما نویسندهی گزارش مسیر طولانیتر و پیچیدهتری دارد که برای هر موضوع ممکن است متفاوتتر از دیگری باشد؛ مثلا باید با افراد مختلف با ذهنیتها و دیدگاههای مختلف و گاه متضاد مصاحبه کند، در منابع مختلف (از کتاب و مجلات گرفته تا اینترنت) جستجو کند، و سپس دنبال راهی برای دستهبندی و تحلیل و ارائهی بهتر این اطلاعات بگردد. در نتیجه، خلاقیت، تخیل و توان نگارش نویسنده نیز در گزارش پررنگتر از خبر میشود. خبر روزمره است، اما در نوشتن گزارش نیاز به قدرت پرسشگری و پیگیری و تحلیل است. گزارشگر مؤلف به نوعی قدرت تحلیل خبرها و تشخیص روابط علی و معلولی رویدادها را دارد.
به همین ترتیب، نقش تحریریه نیز در گزارش مهمتر میشود. گزارش معمولا یک محصول جمعی است، چون موضوعش در جلسات تحریریه به بحث گذاشته و چکشکاری میشود؛ نویسندهی گزارش معمولا با دیگر نویسندگان و دبیران به صورت مرتب در ارتباط است؛ ممکن است گزارش چند بار از طرف دبیران برای تصحیح و تکمیل به نویسنده برگشت داده شود؛ و در نتیجهی نهایی و همچنین شکل و زمان ارائهی آن نیز نقش سردبیری مهم است. شاید بتوان این مساله را در امتداد سابقهی ما در انتشار روزنامهها و مجلات مختلف در طی این دو دهه دانست. ما عادت کردهایم که تلکس خبری نباشیم که فقط به انتشار خبر بسنده کنیم، بلکه با صرف زمان بیشتر، سعی کنیم جنبههای مختلف یک قضیه را باز کنیم.
اما برآیند همهی اینها میرسد به یک دلیل اصلی: ارزش قایل شدن برای مخاطب. فضای مجازی پر است از اطلاعیهها و خبرهای کوتاه و بلند، و خوانندگان میتوانند خبرها را از جاهای مختلف پیدا کنند. اما ما وظیفهی خود میدانیم که از این سطح روزمرهنگاری فراتر برویم و به خبرها و موضوعات ارزش افزودهای بدهیم و محصولی کاملتر و مناسبتر به مخاطب عرضه کنیم. امید ما این است که مخاطبان هفتبرکه نیز به خواندن گزارشهای بلندتر عادت کرده باشند تا دیدی جامعتر به وقایع و موضوعات پیدا کنند. و همچنین امیدواریم رسانههای دیگر منطقه نیز به گزارشنویسی توجه بیشتری کنند، تا هم نقش مردم در رسانهها پررنگتر شود و کارکردهای رسانهایشان تکمیلتر.
در رسانههای هفتبرکه تلاش بر این است که نقش اطلاعرسانی، بقیهی نقشهای رسانه یعنی آگاهیبخشی و آموزش را تحتالشعاع قرار ندهد. با توجه به تمام این نکات، ما گزارش را در اولویت میگذاریم تا این نقشهای سهگانه را بهتر پوشش دهیم.