آب انبارهای گراش شاهکار معماری اسلامی

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران شیراز، درایران باستان به علت کمبود آب، ارزش و اعتبار زیادی برای آب قائل بودند و معبدهایی برای نیایش آناهیتا ایزد نگهبان آب می ساختند.

پس از ورود اسلام به ایران، پیوند میان آب و آیین‌های مذهبی ادامه یافت و تاکید بر بهداشت و طهارت باعث شد تا ساخت مخازن آب در زندگی مسلمانان به یک عنصر اساسی تبدیل شود و معابد آناهیتا جای خود را به آب انبارها و برکه ها بدهند.

آب انبار به علت کمبود بارندگی یک نیاز اساسی در منطقه جنوب ایران بوده است. معماری آب انبار در منطقه جنوب بر اساس معماری گنبدی شکل بوده که این سبک معماری از بعد از اسلام وارد ایران شده است.

در ساخت آب انبار ابتدا دیواره و شالوده آب انبار را می ساختند و پس از این که به وسیله آب باران آب‌گیری می‌شده است، مدت زمان طولانی به طور میانگین ۴ سال آن را رها می کردند و سپس شروع به ساخت سقف آب انبار می کردند. ساخت گنبد آب انبار که به پایان می رسید در انتهای گنبد وسیله‌ای به اسم میلک می‌ساختند که این وسیله نقش شاهرگ اصلی آب انبار را ایفا می کرده است. چرا که اگر این میلک را نمی‌ساختند پس از بارندگی آب در سقف آب انبار جمع می‌شد و باعث فرو ریختن سقف آن می شده است.

آب انبار را در زمین‌هایی می ساختند که خاک آن سفت بوده و نفوذپذیری آن کم باشد و همچنین از مصالحی مانند سنگ و ساروج استفاده می‌شده که این مصالح بومی بوده و در منطقه به وفور یافت می‌شده است.

مجموعا ۹۰۰ آب انبار در گراش وجود دارد که از این تعداد ۵۰۰ آب انبار به صورت موقوفه است.

آب انبار ها را معمولا در مسیر رودخانه های فصلی، نزدیک به اماکن مسکونی و در کنار زمین های کشاورزی می ساختند. بیشتر آب‌انبارهای موجود در منطقه به صورت عام المنفعه است و بعضی از آنها را وقف می‌کرده‌اند و بعضی هم برای استفاده عموم بوده است.

حجم آب‌انبارها با هم متفاوت است، به گونه ای که گنجایش بزرگ‌ترین آب انبار گراش به نام برکه کل نزدیک به ۱۳ هزار متر مکعب است و بعضی آب‌انبارها هم کمتر از ۶۰۰ لیتر گنجایش ندارند.

گراش در ۳۶۰ کیلومتری جنوب شیراز واقع شده است.