هفتبرکه: #صحرو هشتگ نورسیدهی هفتبرکه است و پنجشنبههای هر هفته مهمان شما میشود تا گوشههای فراموششدهی این سرزمین پهناور را به شما یادآوری کند.
صحرو سرزمینی است که آغازگر ماجراجویی هر کودک جنوبی است. ماجراجویی در صحرو یعنی یافتن خود در پسِ هر لذت ساده و بیآلایش. جایی که هر چیز کوچکی، شگفتی بزرگ دارد. هنوز که هنوز است کودکیهایمان در دل شنهای داغ و آسمان بینهایت صاف و بیانتهای صحرو زنده است. در هر گوشه و کنار آن صدایی از کودکیهایمان به گوش میرسد.
صدای آجیپنگی از تئتخ برکهها و لب استخرها، صدای برخورد توپ هَفْکَل با چوب دستی در بازی دارتیپا و یا حتی آوای دسته جمعی دختران در شعر «اَما چِزوم صَرو کیلیل فَنامکِه اِیار/ وَخته اُنتوم وَ دِه کاکامو دَمامو کِه اِیار» [ما رفتیم صحرا کلید را گم کردیم و وقتی برگشتیم برادرم را داماد کردیم].
حکایت صحرو حکایت مادر است برای هر جنوبی؛ مادری که آغوشش را سخاوتمندانه در هر زمان و مکان به روی فرزندانش باز میکند. فسیلها بازوان این مادرند. بازوانی که در پاییز و زمستان به مهر نان میدهند و میشوند خرما بر سر سفره و به هنگام تابستان و بهار سایهای میشوند برای هر رهگذر در دل گرمای جنوب؛ یا حتی خود را به طناب تاببازی بچهها گره میزند. هر کودک با فَسیل قد میکشد و فَسیلها هم ثمر دادن تمام کودکانی را که روزی به دور خودش چرخیدهاند، به تماشا مینشیند تا مادرش صحرو از او راضی باشد.
نازنین شبان، عکاس هفتبرکه، به سراغ طبیعت بکر و سادهی صحرو رفته و قاب دوربینش را به سمت این لذتهای کوچک چرخانده و آنها را ثبت کرده است. ما در هفتبرکه پنجشنبههای هر هفته با #صحرو و او همراه میشویم و گوشهای از این سرزمین آشنا را از قاب دوربین او میبینیم.
خار اسک، نماد قدرت و زیبایی طبیعت
سوژهی هفتهی اول نازنین شبان، خارِ اِسک (khare esk) است. خارِ آشنایی که تیغهای آن بیشتر از آنکه به ما آسیب بزند، خاطرههایمان را به هم پیوند زده است. خاطرهای نارنجی و حناییرنگ از نقش جوهرِ سرگلهایش بر روی دست دخترکان و کودکان یا حتی خاطرهای زردرنگ زمانی که گلبرگهای خشکشدهاش به جای زعفران دم میشود و برنج را خوشرنگوبو میکند.
حالا بخوانیم از هوش مصنوعی بعد از دیدن عکسهای خار اِسک: خار مریم زرد یا کنگر وحشی زرد (با نام علمی Carthamus lanatus) است. این گیاه معمولاً در مناطق خشک و نیمهخشک، از جمله صحراها و دامنههای کوهستانی زمینهای کمحاصل رشد میکند و نسبت به گرما، خشکی و شوری خاک بسیار مقاوم است.
گیاهی یکساله از خانوادهی کاسنیان (Asteraceae) است که بیشتر در نواحی خشک و نیمهخشک رشد میکند. این گیاه خاردار بومی مناطق مدیترانهای، آسیای غربی و ایران است، اما در بسیاری از نقاط دیگر جهان نیز به عنوان گیاهی مهاجم شناخته میشود. در ایران، بخشی از تنوع طبیعی گیاهان مناطق بیابانی و خشک محسوب میشود و در بومشناسی نقش دارد.
این نوع گیاهان نماد قدرت طبیعت در شرایط سخت هستند و در دل گرما، خشکی و خاک کمرمق، باز هم با تمام وجود شکوفا میشوند. گلهای زرد این گیاه، مشابه گلهای گلرنگ (Carthamus tinctorius)، رنگدانههای زرد تولید میکنند که در گذشته برای رنگرزی سنتی پارچه یا صنایع دستی استفاده میشدند.
ویژگیهای مشخص این گیاه شامل گلهای زرد روشن با ساختاری سوزنیشکل؛ برگها و ساقهها پوشیده از خارهای تیز؛ ظاهر بسیار مقاوم و خشن، اما در عین حال زیبا و خاص است.
مشخصات گیاهشناسی: ارتفاع معمولاً بین ۲۰ تا ۶۰ سانتیمتر؛ برگها پوشیده از خارهای نوکتیز، سخت و سبز مایل به خاکستری؛ گلها زرد طلایی، خارپوش و سوزنیشکل، اغلب در تابستان ظاهر میشوند؛ دانهها کوچک و سخت، شبیه به تخمه، اما معمولاً مورد استفادهی خوراکی نیستند.