هفت‌برکه – سیده عاطفه معصومی: در دو مطلب اخیر در مورد مدیریت پسماند تر صحبت کردیم و دو راهکار را در جهت حذف این پسماندها پیشنهاد دادیم: استفاده از زباله‌ی تر برای مصرف دام؛ و خشکاله کردن زائدات میوه و سبزیجات. سومین راهکار برای مدیریت پسماند تر، ساخت کمپوست است.
تولید هر سانتیمتر خاک نباتی (خاکی که در آن گیاه قابل رویش است) بین هزار تا چهار هزار سال طول می‌کشد. با تولید کمپوست مناسب از زباله و پسماندهای تر خانگی، علاوه بر کاهش تُناژ سایت‌های مدیریت پسماند و تولید شیرابه‌های خطرناک، می‌توان پروسه تولید خاک را به زیر یک سال رسانید.
ساخت کمپوست در راستای پسماند صفر با پویشی به نام #من_از_زباله_تر_خاک_میسازم توسط آقای کوروش فلاحتکار در فضای مجازی شروع شد. این عبارت کاملا گویا و برازنده است و در حقیقت، یادآوری می‌کند که زائدات میوه و سبزی به اضافه یک سری مواد دیگر، خاک را غنی‌تر می‌کنند (کمپوست) و علاوه بر اینکه محیط زیست را کمتر آلوده می‌کند، به تولید یک محصول مفید و کاربردی منجر می‌شود.
کمپوست را هم می‌توانید داخل باکس (سطل) و هم داخل گودالی در باغچه یا باغ شخصی درست کنید. جنس باکس می‌تواند فلزی، پلاستیکی، سفالی و… باشد، هرچند از نظر دوام فلزی بهتر است. همچنین ابعاد آن با توجه به فضای در دسترس شما می‌تواند متفاوت باشد.
توجه داشته باشید که به هیچ وجه ساخت کمپوست را داخل باغ دیگران و یا جنگل انجام ندهید و همچنین گودال، یک متر از ریشه درخت فاصله داشته باشد.
برای ساخت کمپوست از چه زباله‌ی تری می‌توان استفاده کرد؟ زائدات میوه و سبزیجات، پوست تخم مرغ و تفاله چای و لیف لوفا. این مواد برای ساخت کمپوست مناسب نیست: زائدات حیوانی، لبنی، پوست سخت انواع مغزیجات و هسته سخت میوه‌ها.
توجه داشته باشید که رها کردن پسماند تر روی خاک، تجزیه‌ی آن را دیرتر و موجب آلودگی بصری و محیطی می‌شود. از طرفی، ما در مورد یک یا دو پوست میوه صحبت نمی‌کنیم بلکه صحبت در مورد چند میلیون کیلوگرم زباله‌ی تر است که روزانه تولید می‌شود و شیرابه‌ی خطرناکی از آن حاصل می‌شود.
برای ساخت کمپوست، مثل راهکار قبلی (تهیه خشکاله) هر چه پسماندِ تر، ریزتر باشد، فرایند تجزیه سریع‌تر و بهتر اتفاق می‌افتد. برای ساخت کمپوست چه در داخل گودال چه داخل باکس، باید لایه‌لایه مواد روی هم قرار بگیرند و پر شدن گودال یا باکس به مرور اتفاق می‌افتد. این کار بسته به حجم در دسترس، چند ماه طول می‌کشد. به این صورت که کف گودال یا باکس، شاخ و برگ خشک گیاه (برگ‌های قهوه‌ای، سرشاخه درختان، علف هرز و…) ریخته می‌شود. در لایه اول پسماند تر می‌ریزیم که بهتر است حجم زیاد از حد نباشد که فرایند تجزیه مختل شود؛ در لایه دوم، شاخ و برگ خشک گیاه و لایه سوم، کمی خاک. همینطور لایه‌لایه تا گودال یا باکس پر شود. در روشی دیگر، دو لایه فقط ریخته می‌شود: لایه زیرین شاخ و برگ خشک گیاه، و لایه رویی پسماند تر.
هفته‌ای چند بار، این مخلوط با بیل یا بیلچه، زیر و رو شود تا هوادهی به خوبی انجام شود.
با رعایت نکات گفته شده، کمپوست هیچ بوی بد و نامطبوعی ندارد و حشرات موذی جمع نمی‌شود. کافی است یک بار امتحان و لذت آن را لمس کنید.
اگر هوا به شدت گرم و کمپوست خشک بود، جهت عملکرد بهتر، مخلوط را کمی آب‌پاشی کنید، البته معمولا رطوبت پسماند برای فرایند تجزیه کافی است.
پس از چند ماه، کمپوست شما آماده است. خاک قهوه‌ای تیره مایل به سیاه و یکدستی که غنی از مواد معدنی و مورد نیاز گیاه است. می‌توانید کمپوست را از توری (الک بزرگ) رد کنید و اگر هسته میوه یا مواد سختی که تجزیه نشده‌اند وجود دارد، آنها را جدا کنید تا کمپوست نرم و یکدستی داشته باشید.
هفت‌برکه: ستون پسماند صفر را در این صفحه دنبال کنید.
