هفت‌برکه – گریشنا: «درس رسانه» عنوان ستون جدیدی در گریشنا است که در آن مباحث کوتاهی درباره‌ی سواد رسانه‌ای مطرح می‌شود. نویسنده این ستون، فرزاد رجائیان، به واسطه‌ی حضور در دوره‌های کشوری فضای مجازی، مدرس دوره‌های سواد رسانه است، و به خاطر فعالیتش در عرصه دوبله و گویندگی، صدای او نیز برای علاقه‌مندان این هنرها آشناست. او در شماره دوم این ستون، درباره‌ی لزوم رعایت رژیم مناسب رسانه‌ای نوشته است. این گام اول در راه جواب دادن به این سوال اساسی است: «چگونه باسواد شویم؟»
فرزاد رجاییان: برای یادگیری مهارت‌هایی مثل رانندگی، شنا و فوتبال، گذراندن مراحلی لازم است که باید یکی پس از دیگری انجام شود. سواد رسانه‌ای هم یک مهارت چندمرحله‌ای و دارای درجات گوناگون است که برای کسب آن، باید مرحله به مرحله پیش رفت.
همانطور که سواد خواندن و نوشتن به ما کمک می‌کند تا بتوانیم انواع جملات ساده و پیچیده را بفهمیم و معناهای متفاوتی از آن برداشت کنیم؛ سواد رسانه‌ای هم مهارتی است که با یادگیری آن می‌توانیم انواع رسانه‌ها و تولیدات رسانه‌ای را درک، تفسیر و تحلیل کنیم. اگر خواندن بلد نباشیم، از رسانه‌های چاپی (کتاب، مجله، روزنامه و…) چیز زیادی دستگیرمان نمی‌شود. در خصوص رسانه‌های مجازی نیز، با نبود سواد رسانه‌ای، نمی‌توانیم درک کامل و درستی از پیام‌ها داشته باشیم.
در مجموعه «چگونه باسواد شویم؟» به الفبای پایه‌ی سواد رسانه‌ای خواهیم پرداخت تا گام به گام بتوانیم خود را در این زمینه ارتقا دهیم. در این یادداشت، به پله‌ی اول سواد رسانه‌ای می‌پردازیم:
رژیم بگیریم!
برای زنده ماندن و تقویت جسمانی خود نیاز به خوردن و آشامیدن داریم، اما هر چیزی را نمی‌خوریم، بلکه از قبل در مورد فواید و ضررهای هر خوراکی اطلاعاتی به دست می‌آوریم و بسته به سن و وضعیت جسمانی‌مان، خصوصیاتی (مانند میزان کالری، قند، چربی و…) را برای مصرف غذایی در نظر می‌گیریم.
پیام‌های رسانه‌ای را می‌توان همانند غذای روح در نظر گرفت. در این صورت، سواد رسانه‌ای مثل یک رژیم غذایی است که هوشمندانه مراقب است که چه موادی مناسب هستند و چه موادی مضر؛ چه چیزی را باید و یا نباید مصرف کرد؛ و یا اینکه میزان مصرف هر ماده‌ای چقدر باید باشد و تمام اینها به ما کمک می‌کنند تا فرد بتواند سالم بماند.
وقتی می‌توانیم رژیم مصرف رسانه‌ای خود را تعیین کنیم که نسبت به ویژگی‌های هر رسانه آگاه باشیم و مضرات و فواید هر کدام را بشناسیم؛ برای مثال بدانیم که هدف از ساخت شبکه اجتماعی اینستاگرام چیست و با فواید و مضرات آن آشنا شویم.
در این مرحله از باسواد شدن، برای استفاده از هر رسانه باید به سوالات زیر پاسخ دهیم:
۱. در مقابل زمان و هزینه‌ای که برای استفاده از این رسانه مصرف می‌کنیم، چه منافعی به دست می‌آوریم؟
۲. میزان استفاده از این رسانه نسبت به بقیه رسانه‌ها چقدر باشد؟
۳. از این رسانه چگونه باید استفاده کنیم؟
رژیم مصرف رسانه‌ای به ما کمک می‌کند تا در انتخاب‌های رسانه‌ای خود دقت کنیم و با درجه‌بندی رسانه‌های دور و اطرافمان، از هر کدام به اندازه و درست استفاده کنیم. علاوه بر این، همانطور که هر غذایی را نمی‌خوریم و هر نوشیدنی را نمی‌نوشیم تا جسممان سالم بماند، با اتخاذ رژیم صحیح مصرف رسانه‌ای، می‌توانیم تشخیص دهیم که کدام یک از پیام‌های رسانه‌ای را نادیده بگیریم و از رویارویی با آن پرهیز کنیم تا از آسیب‌های مختلف در امان باشیم.
در مباحث بعدی به بررسی جنبه‌های دیگر سواد رسانه‌ای خواهیم پرداخت.
مطالب مرتبط:
http://www.gerishna.com/archives/102538
