مریم ساوی:
یک مورد آشنا
این بار سوم بود که شیلنگ آب را باز می‌کرد و حیاط را می‌شست. نگاهش به چند بسته خالی پودر لباسشویی گوشه‌ی حیاط بود که صدای اذان بلند شد. رفت به طرف حوض برای وضو گرفتن. اول پاچه‌های شلوارش را بالا زد و به مدت چند دقیقه پاهایش را در آب حوض شست. بعد از آن سشوار را به برق زد و شروع کرد به خشک کردن پاهایش. دوباره رفت سر حوض ….
لیلا زنی ۴۰ ساله است که هر روز چندین بار حیاط منزل را با آب و صابون می‌شوید. اعضای منزل هر روز قبل از ورود به منزل، دم در حیاط باید پاهای خود را با آب و صابون بشویند و کفش‌های خود را عوض کنند. او همچنین در هنگام وضو گرفتن چند دقیقه پاهای خود را در آب حوض می‌شوید و بعد با سشوار خشک می‌کند و این عمل را هر روز قبل از وضو انجام می‌دهد. هرچه اقوام و همسایه‌ها اصرار می‌کنند که به روان‌پزشک مراجعه کند، قبول نمی‌کند. اصلا قبول ندارد که به بیماری وسواس دچار شده است. اگر کسی درباره این مسئله با لیلا صحبت کند ناراحت می‌شود.
زهرا خانم، همسایه دیوار به دیوار لیلا، تعریف می‌کرد: چله زمستان بود. وحید پسر لیلا دم در خانه ایستاده و شیلنگ آب باز بود. بچه از بازی برگشته بود. لیلا آب شهر را که تازه یخ آن آب شده بود، گرفته بود روی بچه، می‌لرزید مثل بید! اگر همسایه‌ها به داد وحید نمی‌رسیدند از سرما سنکوب می‌کرد.
وسواس چیست؟
وسواس یک ایده، فکر، تصور، احساس یا حرکت مکرر یا مضر است که با نوعی احساس اجبار و ناچاری ذهنی و علاقه به مقاومت در برابر آن همراه است. بیمار همواره متوجه بیگانه بودن حادثه نسبت به شخصیت خود است و از غیرعادی و نابه‌هنجار بودن رفتار خود آگاه است. وسواس به صورت‌های مختلف، مانند اجتناب، تکرار و مداومت، تردید، شک در عبادت، ترس، دقت و نظم افراطی، اجبار و الزام، احساس بن‌بست و عناد و لجاجت در بیمار بروز می‌کند.
انواع وسواس
وسواس‌هایی که تمام فکر و اندیشه فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و او را احاطه می‌کند، معمولا به چهار دسته تقسیم می‌شوند و به صورت‌های زیر خود را بروز می‌دهند:
الف) وسواس فکری: ۱. اندیشه درباره بدن و ظاهر؛ ۲. اندیشه درباره حال یا گذشته؛ ۳. اندیشه افراطی
ب) وسواس عملی: ۱. شستشوی مکرر که بر حسب عادت تنها همین امر را وسواس می‌دانند. این بیماری نزد زنان رایج‌تر است. ۲. رفتار منحرفانه ۳. دقت وسواسی ۴. شمردن ۵. راه رفتن مداوم
ج) وسواس ترس: ۱. ترس از آلودگی ۲. ترس از مرگ ۳. ترس از امری خلاف اخلاق
د) وسواس الزام: در این نوع وسواس فرد نمی‌تواند خود را از انجام عمل یا فکری بیرون آورد و در صورت رهایی از آن فکر و خودداری از آن عمل، موجبات تنش در او پدید خواهد آمد.
درمان وسواس
امروزه از شیوه‌های مختلفی برای درمان وسواس استفاده می‌شود، که یکی از مهم‌ترین آنها تغییر محیطی است که بیمار در آن زندگی می‌کند؛ مانند تغییر آب و هوا (مسافرت)، تغییر شرایط زندگی، ایجاد اشتغال و سرگرمی، زندگی در جمع، شیوه‌های اخلاقی، پر کردن اوقات فراغت (تنگ کردن وقت)، بی‌اعتنایی به تیک وسواس، و ….
