هفت‌برکه – گریشنا: در طول برگزاری جلسه ستاد بحران در خلیلی، این روستا سه بار دیگر لرزید تا ثابت شود نگرانی اهالی این روستا بی‌دلیل نیست. یک ماه بعد از این جلسه، خلیلی همچنان می‌لرزد و تکلیف مردم این روستا با این ترس همیشگی مشخص نیست.
هنوز دلیل قطعی این زلزله‌ها مشخص نیست. چاه‌های میدان گاز شانول در کوه‌های غربی خلیلی قرار دارد و گمانه‌زنی اصلی به سمت این چاه‌ها است. مردم خلیلی بیش از دلیل به دنبال چاره‌ای هستند. بحران همین‌جاست و باید جلو فاجعه‌ای را که ممکن است رخ دهد گرفت.
دوشنبه ۲۴ تیرماه ۱۳۹۸، مسئولین شهرستان گراش برای بار دوم به خلیلی رفتند. پیگیری تهیه‌ی کانکس برای اهالی روستا به عنوان یک راه حل کوتاه‌مدت برای برگرداندن آرامش بین اهالی روستا و تخصیص ۲۰۰ میلیون تومان اعتبار برای انجام تحقیقات علتیابی زلزله و همچنین مقاوم‌سازی و مهندسی اصولی ساخت‌وسازها در این روستا، راه حل بلندمدتی بود که در این بازدید میدانی پیشنهاد داده و مصوب شد.
خلیلی در فاصله ۱۱۴ کیلومتری مرکز شهرستان گراش و در غربی‌ترین دهستان این شهرستان است. این روستا در پایین‌دست کوهی قرار دارد که بر فراز آن میدان گازی شانول و ۱۲ چاه آن قرار دارد و دکل حفاری چاه سیزدهم را می‌توان با دوربین از داخل روستا دید.
یک استرس دائمی
بهمن قائدی، دبیر روستای خلیلی، در جمع مسئولین از فشار و استرسی که باعث شیوع افسردگی در بین اهالی روستا شده است، حرف می‌زند: «نزدیک شش ماه است که دارد زلزله می‌آید. مسئولین می‌آیند و می‌گویند این زلزله‌ها خیلی خطری ندارد. خانم‌ام و زن همسایه و بیشتر اهالی به خاطر زلزله‌ها افسردگی گرفته‌اند. در وضعیت عادی یک روز زلزله‌ای می‌آید و خانه‌ها را خراب می‌کرد، عده‌ای می‌میرند و عده‌ای زنده می‌مانند چادر می‌زنند و مردم مدتی در چادر یا کانکس اضطراری زندگی می کنند و خانه‌ها را تعمیر می‌کنند. اما الان ما شش ماه است که درگیر استرس هستیم و زندگی نداریم. اصلا شوخی نیست. دغدغه‌ای که مردم دارند مسئولین ندارند. سهل‌انگاری صورت گرفته است. من اگر مسئول بودم در مقابل دغدغه مردم سکوت نمی‌کردم.»
قاسم دشتبان، یکی از اهالی روستا، از خونسردی مردم در برابر زلزله و ناامیدی آن‌ها از مسئولین می‌گوید: «زلزله‌ها برای مردم عادی شده است و دیگر نمی‌ترسند. نه این که ترسی نیست در واقع مردم در برابر زلزله دیگر از خودشان عکس‌العملی نشان نمی‌دهند. اوایل استرس خیلی زیاد بود. زمستان بود و هوا خنک، مردم از ترس زلزله در حیاط خانه‌شان چادر می‌زدند و زندگی می‌کردند. اما یک روز، دور روز، یک ماه، دو ماه. زلزله‌ها تمامی نداشت و حالا زلزله‌ها برای مردم طبیعی شده است. هر چند تمام خانه‌ها ترک برداشته و هیچ ایمنی وجود ندارد. همه مردم معتقد هستند زلزله‌ها طبیعی نیست و همه آن زیر سر برداشت گاز از کوه است. مسئولین فقط ماشاالله و ان شاالله می‌کنند و در این چند ماه کار خاصی انجام نداده‌اند.»
بهمن قائدی، یکی دیگر از ساکنین روستای خلیلی، می‌گوید: «از ابتدای بهمن ۹۷ تاکنون روستای ما روزانه در حال لرزیدن بوده و هست. مسئولین انقلابی دولت محترم چهار بار آمدند جلسه گرفتند که در طی این جلسات مردم خواسته و پیشنهاد خود را مطرح کردند و مسئولین هم مقاومت جانانه در مقابل مردم انجام دادند با توجیه‌هایی چون زلزله‌ها خیلی ریشترش بالا نیست و چرا مردم وام ۴۰ میلیونی مسکن نمی‌گیرند. غافل از اوضاع معیشتی مردم این حرف‌ها را تحویل مردم دادند. خواسته مردم در ابتدا چادر بود. گفتند طبق قانون هر وقت خانه‌ها خراب شد، چادر می‌دهیم. مردم گفتند وام ده میلیونی جهت خرید کانکس به ما بدهید، گفتند دولت بودجه ندارد. جالب خودشان راهی جز مقاومت در پیش نگرفتند. تنها پیشنهادشان گرفتن وام مسکن بود مردم گفتند سیل می‌آید چطور وسط خشم آب باید خانه ساخت. خلاصه بعد از شش ماه، روز دوشنبه گذشته با حضور مسئولین استان در مسجد علی ابن‌ابیطالب(ع) خلیلی جلسه‌ای تشکیل شد، اما تاکنون خبری از نتایج آن نیست.»
امروز که زنده‌ایم به دادمان برسید
پورماندنی، یکی دیگر از ساکنین روستای خلیلی، گلایه‌هایش را از مسئولین مطرح می‌کند: «این جا خلیلی است. دهستانی دورافتاده و بدون هیچ گونه امکانات رفاهی از مرکز شهرستان گراش، اما با منابع سرشار از گاز که هیچ گونه سودی از این منابع به خلیلی طی این سال‌ها نرسیده که هیچ، بلکه شش ماه است که مردم خلیلی به خاطر استخراج بی‌رویه از این چاه‌های گاز و حفاری‌های انجام شده در حال لرزش همراه با صداهای نهیب هستند. مردمی وحشت‌زده و بی‌خواب که در خانه بیمار و افراد سالمند دارند و حالا چرا این مسولان شهرستان دست روی دست گذاشته‌اند؟ آیا این دهستان با جمعیت بالغ بر پنج هزار نفر ارزش رسیدگی ندارد که از مقامات کشوری درخواست کمک کنند؟ تمام مسولان شهرستان و استان بر این واقف هستند که تمام این زمین لرزه‌ها که روزانه خلیلی را به لرزه در می‌آورد از همین کوه شانول است که گاز را استخراج می‌کنند و چاه‌هایی که حفاری شده و نیمه کاره به جا مانده است. مسولان اگر می‌خواهند حال و روز این هشت ماه خلیلی را بفهمند یک هفته با خانواده‌هایشان در خلیلی بمانند.»
پورماندنی می‌گوید: «آقایان و مسولان، بعد از مرگ نمی‌خواهیم که شاخه گلی بر مزارمان بگذارید. امروز که زنده‌ایم به دادمان برسید. امروز که خانه داریم کمک کنید سالم بماند. وقتی که خراب شد نمی‌خواهیم برایمان کانکس و خانه پنجاه متری بزنید. ما تا به حال هیچ امکاناتی نداشتیم، نه جاده نه درمانگاه نه سالن ورزشی نه گاز نه سد. با وجود این چاه‌ها که روی کوه خلیلی قرار دارد و دیگر هم نمی‌خواهیم فقط این زمین‌لرزه‌ها را قطع کنید. مسئولان می‌گویند ما کارشناس از استان می‌آوریم. آوردند و در مسجد خلیلی نشستند و شربتی خوردند و برگشتند گراش. ما مردم خلیلی مانده‌ایم که این کارشناس از کجا بازدید کرد و کجا کارشناسی به عمل آورد؟ به ما می‌گویند خانه‌ها را مقاوم‌سازی کنید، خانه‌ها مقاوم هست. شما دست از کار کردن روی کوه بردارید همه چیز درست می‌شود.»
روستای خلیلی در جنوب استان فارس، تقاطع چهار شهرستان گراش، خنج، لامرد و لارستان قرار دارد. اسماعیل اسدی، رئیس شورای اسلامی روستای خلیلی، با اشاره به این که بعضی از زلزله‌ها در سایت ثبت نمی‌شود، گفت: «بیشتر زلزله‌ها که قدرت آن کمتر از سه ریشتر است در سایت ثبت نمی‌شود و جای تعجب است که چرا ما داریم می‌لرزیم، ولی اسمی از خلیلی برده نمی‌شود و یا به نام علامرودشت، خنج و لامرد، ثبت می‌شود. علت چیست؟ شاید این موضوع باعث شود که بی‌توجهی شود به روستا. چند ماه است که ما روی ویبره قرار گرفتیم. درست است که مسئولین نامه‌نگاری‌هایی کردند، جلساتی گرفته شده، ولی هیچ نتیجه‌ی ملموسی عاید دوستان نشده است.»
او نیز در ادامه از مشکلات مردم روستای خلیلی حرف می‌زند: «ما داخل خانه‌های سنگی و شلی زندگی می‌کنیم و بضاعت ما این قدر است همین را که داریم ما می‌خواهیم به فکر همین باشیم. شما می‌گویید وام می‌دهید، ولی با ۴۰ میلیون می‌شود چه کاری انجام داد؟ با این وضعیت گرانی و وضعیت اقتصادی کشور ما خواهان این هستیم که وام‌های بلاعوض بیشتر شود خانه‌هایی که در آن زندگی می‌کنیم. بیش از ۵۰ سال است که زندگی می‌کردیم و آرامش و آسایش داشتیم و هیچ مشکلی نداشتیم. حالا در اثر برداشت گاز است یا گسل است، هر چی است.»
با وجود فاصله کم این روستا تا چاه‌های شانول به دلیل تقسیمات کشوری این منطقه هیچ سهمی از بودجه مناطق گازخیز ندارد. اهالی روستا معتقدند حداقل سه چاه شانول در محدوده شهرستان گراش قرار دارد. ولی این مساله تاکنون از سوی کارشناسان تقسیمات کشوری تایید نشده است. رییس شورای خلیلی می‌گوید: «اگر زلزله‌ها در اثر برداشت گاز است که شرکت گاز باید خسارت را به مردم بدهد. ما یک لوله‌ی ۳۶ اینچی گاز از کنار روستا رد می‌شود به فاصله ۱۰۰ متری و یک لوله‌ی ۵۶ اینچ هم از ۳۰ کیلومتری رد می‌شود که گاز سراسری کشور است. روی کوه هم چاه‌های گاز است که این چاه‌ها جزو لامرد و خنج ثبت شده و شهرستان ما از آن هیچ عایدش نشده. ما که در این موقعیت قرار گرفتیم چرا خسارت شرکت گاز به ما نمی‌دهند؟ ما همه‌اش می‌رویم سراغ بنیاد مسکن که وام بدهید، وام بدهید مردم که نمی‌توانند وام بگیرند. یک پیرزن و پیرمرد است در خانه‌اش زندگی می‌کند. حتی اگر توانستند مراحل اداری وام را طی کنند پرداخت قسط به قسط وام سخت است. مهندس باید بیاید پیرمرد و پیرزن کجا می‌تواند این مراحل را انجام دهد؟ چرا شرکت گاز اقدامی نمی‌کند؟ آخر سابقه نداشته این چنین زمین‌لرزه‌ای که این همه مدت ادامه داشته باشد و این احتمالا به خاطر برداشت گاز است. حالا که بر اثر برداشت گاز است چرا شرکت گاز اقدامی نکند؟»
فرماندار: برای پیدا کردن دلیل زلزله ۲۰۰ میلیون تومان بودجه گذاشتیم
اصغر فرودی، فرماندار گراش، به همراه مسئولین شهرستان طی این مدت دو جلسه ستاد بحران در روستا تشکیل داده است. فرماندار در جمع اهالی روستای خلیلی با بیان این که از مشکلات روستا باخبریم و دنبال راهکار هستیم. گفت: «زلزله‌های متعددی که در خلیلی می‌آید، ما از ابتدا این قضیه را دنبال می‌کردیم و جلسات متعددی گرفتیم و راه‌های مختلفی را دنبال کردیم و این طور نبوده که ما نسبت به این موضوع بی‌تفاوت باشیم. آسایش مردم خلیلی قطعا آسایش ما هم است و اگر ما احساس کنیم مردم در اضطراب و گرفتاری هستند، باعث ناراحتی برای ما هم است. آقای آزادی، مدیر کل مدیریت بحران، آقای درویشی، مدیر عامل جمعیت هلال‌احمر، یوسفی، رئیس مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات جنوب کشور و عزیزانی که از حوزه لرزه‌نگاری در این جلسه حضور دارند، برای علتیابی و پیدا کردن راه حل این مشکل خدمت شما رسیده‌اند.»
فرماندار شهرستان با طرح این موضوع که شرایط روستای خلیلی شرایطی ویژه است و مشابه آن کمتر در کشور رخ داده است از اختصاص ۲۰۰ میلیون تومان اعتبار برای انجام تحقیقات کارشناسان خبر داد و گفت: «قانونی برای چنین شرایطی وضع نشده است. هلال‌احمر وظیفه‌اش این است که قبل از حادثه، بحث آموزش و اطلاع‌رسانی را انجام دهد و بعد از حادثه، امداد و اسکان است. قبل از آن شاید قانون اجازه ندهد. منتهی ما مکاتبات متعددی با همه مراکزی که به نوعی با این موضوع درگیر بودند داشتیم. الان که خدمت رسیدیم برای این است که تحقیقات نهایی را انجام بدهیم. برای این کار گفتند نیاز به تحقیقات زمین‌شناسی است. امسال ما مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان از محل سه درصد نفت و گاز برای این موضوع اختصاص دادیم تا مطالعات زمین شناسی و لرزه نگاری انجام شود.»
او مقاوم‌سازی بنا را راهکار بلندمدتِ حل مشکل روستای خلیلی می‌داند و می‌گوید:«بحث مقاوم‌سازی مباحثی است که ما باید دنبال کنیم. در طول مراحلی، ما باید دو راه حل را دنبال کنیم. اول راه حل کوتاه مدت است که مردم به طریقی اسکان پیدا کنند که با دوستان بنیاد مسکن دنبال راه‌حل‌های قانونی آن می‌گردیم این را در چارچوب قانون بتوانیم تعریف کنیم. ما کاری که خلاف مقررات جاری مملکت باشد نمی‌توانیم انجام دهیم ولی باید به نحوی در چارچوب مقررات بگنجانیم و به شما کمک کنیم. برای اقدامات بلند مدت بحث مقاوم‌سازی است. من الان اعلام می‌کنم از طرف دوستان بنیاد مسکن بحث وام‌های مقاوم‌سازی درست است که ۴۰ میلیون اعتباری زیادی نیست، اما شما لازم نیست ۲۰۰ متر یا ۱۵۰ متر بنا بسازید. ۵۰ متر هم که بسازید در شرایط کنونی راه مناسبی است. اگر ما از روز اول این قضیه را دنبال کرده بودیم، الان ۱۸۰ خانواده‌ای که اینجا داریم خانه‌هایشان مقاوم‌سازی شده بود. من اعلام می‌کنم به هر تعدادی وام مقاوم‌سازی که دوستان نیاز داشته باشند ما پیگیری خواهیم کرد و به این روستا خواهیم داد. ما آمدیم در این جلسه که یک برآوردی کنیم و آخرین تحقیقات میدانی را هم انجام دهیم.»
کانکس در کوتاه مدت، مقاوم‌سازی در بلند مدت
مهندس رحیم آزادی، مدیر کل مدیریت بحران استانداری فارس، با تقدیر از صبوری مردم روستای خلیلی در جریان زلزله‌های اخیر گفت: «از همه مردم خوب و صبور روستای خلیلی عذرخواهی می‌کنم از این که دیر خدمت شما رسیدیم. اما گزارشات از طریق فرماندار و بخشدار به ما می‌رسید و جلسات متعددی در استان گرفتیم. هم در دفتر مدیریت بحران و هم در اداره راه و شهرسازی و هم در ادارههایی که نیاز بود ما آنجا پیگیری کنیم، پیگیری کردیم.»
او با بیان این موضوع که «موثرترین کسانی که می‌توانند در حوداث طبیعی کمک کنند خود مردم هستند و ما هم در کنار مردم هستیم.» از دو راه‌حل بلند مدت و کوتاه مدت برای مشکل روستای خلیلی حرف می‌زند: «همان طور که فرماندار اشاره کرد، ما باید دو راه حل را پیگیری کنیم که یکی کوتاه مدت و دیگری بلند مدت است. ما به این نتیجه رسیدیم که اینجا دادن چادر اصلا به صلاح نیست. به دلیل موقعیت و دمای بالا جواب نمی‌دهد بهترین راه کانکس است که ما باید پیگیری کنیم و دنبال کنیم در اولین فرصت که برگشتیم بتونیم با مسولین نشست داشته باشیم که بتوانیم تسهیلاتی در اختیار مردم به خصوص قشر ضعیف بگذاریم.»
مهندس رحیم آزادی، تحویل کانکس را راه‌حل کوتاه مدت و مقاوم‌سازی منازل را راه‌حل بلند می‌داند و ادامه می‌دهد: «بهترین کاری که الان می‌شود انجام داد و به نظر من منطقی‌ترین راه هم همین است تحویل کانکس است. من روز چهارشنبه نشست شورای بانک‌ها دارم و بهترین موقعیت است که ما آنجا صحبت کنیم که این موضوع را آنجا مصوب کنیم و منابع آن را تامین کنیم. قول می‌دهم که با آقای استاندار هم صحبت کنم که ما بتوانیم در اولین فرصت این کار را انجام دهیم و در درازمدت هم من با مهندس زمانی، مدیر کل بنیاد مسکن، صحبت کردم تا می‌توانیم روستای خلیلی را در اولویت قرار دهیم. کارشناس‌هایی از بنیاد مسکن هم در جلسه حضور دارند که ما از آن‌ها می‌خواهیم سریع کارشناسی کنند تا ما بتوانیم به صورت بلند مدت تسهیلات را در خدمت مردم قرار دهیم.»
او با دادن توضیحاتی به لزوم مقاوم‌سازی منازل تاکید می‌کند و می‌گوید:«تا بتوانند منازل خود را مقاوم‌سازی کنید. عزیزان زلزله تنها حادثه طبیعی است که خبر نمی‌دهد و ما متوجه نمی‌شویم چه زمانی اتفاق می‌افتد پس ما باید آمادگی داشته باشیم و پیشگیری کنیم. پیشگیری چیست؟ اولین کاری که باید بکنید مقاوم سازی منازل است. خواهشی که از اهالی دارم اگر قرار شد مقاوم‌سازی منازل صورت گیرد و یا منزلی احداث شود کار مقاوم‌سازی اصولی انجام شود و مصالح مناسب استفاده شود اگر زلزله اتفاق افتاد اگر منازل اصولی و مقاوم‌سازی شده باشد در برابر زلزله می‌تواند مقاومت کند و اگر کوتاهی کنیم ظلم به خودمان و خانواده‌مان کردیم.»
زلزله‌های کوچک ثبت نمی‌شود
رییس ستاد بحران استان فارس از استقرار دانشجویان دانشگاه ژئوفیزیک دانشگاه تهران برای انجام تحقیقات در روستای خلیلی خبر می‌دهد و تصریح می‌کند:«در مورد علت زلزله ما از دانشجوهای موسسه‌ی ژئوفیزیک دانشگاه تهران دعوت کردیم و در یک قرارداد تفاهم نامه کردیم که بیایند اینجا و اینجا مستقر شوند و در مورد علت واقعی زلزله‌ها تحقیق کنند که آیا زلزله طبیعی است و یا دلیلی دیگری دارد ما امروز در پی علت نیستیم فقط آمدیم که مشکل را دنبال کنیم و مشکل را با هم دیگر حل کنیم.»
مهندس حسین فهیمی، رئیس شبکه لرزه نگاری استان فارس در جواب به رئیس شورای اسلامی روستای خلیلی می‌گوید:«پرسیدند چرا زلزله‌هایی که در این روستا رخ می‌دهد به اسم شهرها و روستاهای اطراف ثبت می‌شود زمانی که زلزله رخ می‌دهد، مراکز لرزه‌نگاری کشور طبق وظیفه‌ای که دارند این زلزله را بررسی و تعیین مکان می‌کنند تا مشخص شود که کجا هست و در سایت داخلی خودش درج می‌کند و به کانال مدیریت ذی ربط مدیریت بحران می‌رساند نقطه ما طول و عرض جغرافیا است در سایت و در همه گزارش‌ها به ارگان‌های امدادرسان رسانده می‌شود تاکید بر همین طول و عرض جغرافیایی است هیچ گاه لرزش‌ها به اسم روستا ثبت نشده و نخواهد شد. نیروهای امدادی طول و عرض را نگاه می‌کنند و کاری ندارند به اسم روستا و اینجا هم همین است و همواره تاکید شده طول و عرض جغرافیایی باشد نه اسم شهر یا روستا.»
او با اشاره به این که ایستگاه‌های لرزه‌نگاری منطقه زلزله‌های کوچک را ثبت نمی‌کند، گفت:«اگر نگران هستید که مسئولین از زلزله‌هایی که در این روستا اتفاق می‌افتد خبر ندارند که اشتباه است و اگر خبر نداشتند این چنین جلساتی برگزار نمی‌شد. دلیل ثبت نشدن برخی زلزله‌ها این است که پوشش ایستگاهی در استان فارس با توجه به وسعتی که دارد و در حوزه زلزله خیز قرار دارد و حتی در کل کشور، پوشش ایستگاهی بسیار کم و نامناسب است و این باعث می‌شود که بسیاری از زلزله‌ها که کوچک هستند ثبت نشود. الان در زوستای خلیلی زلزله‌های بالای ۲.۹ دهم قطعا ثبت می‌شونند و زلزله‌های پایین‌تر قطعا ثبت نمی‌شوند. اما چون زلزله‌ها کانونش به شما نزدیک است شما احساس می‌کنید و ممکن است حتی روستای اطراف شما احساس نکنند. مسلما در ایستگاه ما هم ثبت نخواهد شد و فقط در ایستگاه لامرد ثبت می‌شود و ایستگاه لامرد امکان مکان‌یابی زلزله ندارد.»
گسل و گاز دو متهم اصلی زلزله‌ها
رئیس شبکه لرزه‌نگاری استان فارس جوابی قطعی برای طبیعی یا القایی بودن زلزله‌ها در روستای خلیلی ندارد و می‌گوید:«بله. شایع است و ممکن است زلزله‌ها حاصل برداشت‌های گاز باشد و از طرفی ممکن است فعالیت طبیعی زمین باشد. اما به هر حال فرصتی پیش آمده که مسئولین بیاید خانه‌های روستا را نگاه کنند ببینند ۱۸۰ خانه ناایمن در این روستا داریم. و این موضوع باعث شده که مردم به فکر بازسازی خانه‌هایشان باشند. اگر این زلزله‌ها رخ نمی‌داد و انرژی زمین یک دفعه خالی می‌شد ممکن بود حادثه بم اتفاق بیافتد درست است. سختی دارد و استرس‌زا است ولی این فرصت را غنیمت بشمارید و خانه‌هایتان را مقاوم‌سازی کنید. ممکن است تا چند ماه دیگر سیکل زلزله‌ها تمام شود آن موقع کسانی که برای مقاوم‌سازی اقدام نکردند فراموش می‌کنند و اگر خدای نکرده دو سال بعد زلزله بزرگ رخ دهد آن موقع حاصلی جز پشیمانی ندارد.»
او در ادامه می‌گوید:«استان فارس، رتبه سوم لرزش کشور را دارد ما در کشوری زندگی می‌کنیم که ناگزیر باید با زلزله زندگی کنیم شاید من و شما و بزرگانی که در روستا هستند خبر نداشته باشند از زلزله قدیم ولی من مطمئنم ابا و اجداد ما شاهد زلزله‌های متعدد زیادی بودند. استان فارس پتانسیل این را دارد که زلزله‌های به بزرگی ۶ و نیم و یا ۷ هم رخ دهد بنابراین ما باید آماده باشیم و با زلزله زندگی کنیم.»
وام‌ها هم بدهند جیب مردم خالی است
یکی از اهالی روستا که از عدم همکاری بانک مسکن در پرداخت تسهیلات گلایه‌مند است، می‌گوید:«طی کردن سلسله مراتب قانونی ۲۰ روز زمان برد و بالاخره چند روز پیش رفتم پرونده مادرم را گرفتم و رفتم بانک مسکن وام بگیرم بانک مسکن به من می‌گوید شما خودت آمدی یا بنیاد مسکن تو را فرستاده است؟ می‌گویم بنیاد فرستاده. می‌گوید اصلا ما هیچ بخش‌نامه دال بر این که وام بدهیم نداریم شما هم ۲۰ میلیون تومان اول باید اینجا سپرده‌گذاری کنید.»
جمشیدی، رئیس بنیاد مسکن گراش در جواب به او گفت:«ما فردا با مسئولین بانک مسکن جلسه داریم و مسائل و مشکلات انتقال داده شده است و تقریبا حل شده است. گرفتن وام از بانک صادرات و سایر بانک‌ها ایرادی ندارد و داریم معرفی می‌کنیم. وام بهسازی هم که ۴۰ میلیون بود طبق مصوبه دولت افزایش پیدا کرده است. ما از ۶ ماه گذشته که اینجا زلزله‌ها شروع شد به یک یک عزیزان موضوع را انتقال دادیم. اما به نظر من تنها راه مقابله پیشگیری است و خروج از ساخت و سازهای ناایمن من امروز دیدم خیلی از ساختمان‌ها هنوز کار غیر فنی بدون پروانه و بدون نظارت انجام می‌شود. با بلوک دارند خانه می‌سازند همین در ۱۰ قدمی مسجد ساخت و سازها ناایمن است.»
و جوابی که مردم به توصیه‌ی جمشیدی دارند این است:«آقای جمشیدی درست می‌گویند ولی مردم جیبشان خالی است و ندارند.»
حاج محمود خلیلی از معتمدین دهستان خلیلی به امکان وقوع سیل به دلیل وجود رودخانه‌های پشت روستا اشاره کرد و گفت:«ممنون از مسئولین استان و شهرستان که تشریف آوردند و به ما دلگرمی دادند ولی بیشتر در موضوع زلزله صحبت شد. مشکل دیگری که ما در روستا داریم، رودخانه‌هایی است که پشت روستا جریان دارد و باران که می‌آید ما همیشه مشکل داریم امیدوارم مسئولین اقدام کنند در خصوص رودخانه که سیل‌بند بزنند، چند بار درخواست دادیم که حتی یک بلدوزری به ما بدهند.»
فرماندار در جواب به درخواست او گفت:«ما در جلسه‌ای که داریم مطرح می‌کنیم و از امور آب شهرستان می‌خواهبم که بیایند کارشناسی کنند و اگر نیاز باشد ما این کار را انجام می‌دهیم تا مشکل در اولین فرصت حل شود.»
پرونده خلیلی دوباره روی میز مدیریت بحران
بعد از بازدید میدانی از روستای خلیلی و دیدار با مردم و شنیدن مشکلاتشان، مسئولین به گراش برگشتند و جلسه‌ی مدیریت بحران را در فرمانداری برگزار کردند.
در این جلسه، فرودی، فرماندار شهرستان،آزادی، مدیر کل مدیریت بحران استانداری، درویشی مدیر عامل جمعیت هلال احمر فارس، رحیمی رئیس شبکه‌ی لرزه‌نگاری استان فارس، یوسفی، رئیس مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب فارس، مهندس فرج‌پور از اداره کل راه و شهرسازی استان فارس، کارشناسان بنیاد مسکن استان و نیمار از شرکت گاز و اعضای شورای مدیریت بحران حضور داشتند.
فرودی، فرماندار شهرستان زلزله‌های مکرر روستای خلیلی را یکی از معضلات شهرستان و استان عنوان می‌کند و می‌گوید:«یکی از موضوعاتی که الان چندین ماه است آن را دنبال می‌کنیم و به عنوان یک معضل در شهرستان و استان مطرح است بحث زلزله‌های مکرر روستای خلیلی است. که دوستان محبت کردند علی رغم بعد مسافت ورود پیدا کردند و با جدیت در جلسه‌ای که آن جا داشتیم شرکت کردند. بررسی‌های لازم انجام شد و ناآرامی و عدم آرامشی که از تکرار این زلزله‌های در بین اهالی ایجاد شده را مشاهده کردید، امیدوار هستیم که ان شاالله یک تصمیم منقطع در راستای حل مشکلات مردم گرفته شود. شما یک امروز با خواسته‌ی مردم مواجه شدید ما به صورت مستمر در ارتباط هستیم و نگرانی مردم نگرانی ما است و باید تلاش کنیم تا به هر طریقی است بتوانیم این مشکلات را حل و فصل کنیم.»
آزادی، مدیر کل مدیریت بحران استانداری با اشاره به این که ما باید آمادگی مواجه شدن با بلایای طبیعی را داشته باشیم،گفت:«بحران چیست؟ و ما چگونه باید بحران را مدیریت کنیم؟ حادثه خبر نمی‌کند ما باید حادثه را کنترل کنیم و اگر کنترل نکنیم تبدیل به بحران می‌شود و اگر بحران را کنترل نکنیم تبدیل به فاجعه می‌شود و اگر فاجعه را کنترل نکنیم تبدیل به بلا می‌شود. ما باید از ابتدا حادثه را کنترل کنیم. کنترل بحران را اگر صد در صد در نظر بگیریم تقریبا ۷۰ درصد پیشگیری و پیش‌بینی و آمادگی است و ۳۰ درصد آن مقابله است پس ما باید به سمت و سویی حرکت کنیم که آمادگی مواجه شدن با بلایای طبیعی را داشته باشیم.»
او با انتقاد از مسئولینی که مدیریت بحران را جدی نمی‌گیرند، می‌گوید:«از ۴۵ بلای طبیعی که در جهان وجود دارد ۳۰ مورد را در ایران شاهد هستیم ما در دنیا رتبه دهم بلاخیزی را داریم و در آسیا رتبه چهارم بلاخیزی هستیم. و این می‌طلبد با توجه به مسائلی که در کشور وجود دارد و احتمال وقوع بلایای طبیعی باید همیشه آماده باشیم. هر مدیر و مسئولی که هر فعالیتی در دستگاهی دارد در کنارش باید به مدیریت بحران هم توجه داشته باشد ولی متاسفانه مسئولین ما نسبت به مدیریت بحران جدی نیستند هر وقت اتفاقی بیافتد به فکر می‌افتند که باید جدی بگیرند.»
آزادی بر ضرورت برنامه‌ریزی و آمادگی قبل از وقوع بحران تاکید می‌کند و ادامه می‌دهد:«باید مراحل چهار گانه‌ی مدیریت یعنی پیش‌بینی و پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازسازی و بازتوانی در کلیه بحران‌ها به ویژه (زلزله، سیل، آتش‌سوزی و … را به خوبی بشناسیم و به نحو احسن انجام گیرد. برآورد میزان آمادگی دستگاه‌ها، برآورد میزان تجهیزات و امکانات در اختیار، برآورد میزان هماهنگی بین‌سازمانی و تامین نیروهای متخصص از جمله اهداف اصلی مدیریت بحران است.»
او پیشنهاد‌های خود را برای مدیریت بحران عنوان می‌کند و می‌گوید:«فعال نمودن شورای هماهنگی مدیریت بحران در سطح شهرستان، ایجاد بانک اطلاعاتی، تدوین و اجرای برنامه‌های آموزشی در جهت فرهنگ‌سازی نحوه کاهش مخاطرات،شناسایی و فراخوان کلیه تشکل‌های مردم‌نهاد، لزوم پیگیری و تصویب بیمه اجباری همگانی بخش مسکن و ابنیه عمومی و همچنین بیمه اموال منقول و غیر منقول دستگاه‌های اجرایی و بخش کشاورزی و تشکیل گروه‌های ۱۵- ۲۰ نفره زیر نظر مدیریت بحران و تجهیز نمودن آن، پیگیری تصویب پست‌های سازمانی مدیریت بحران در فرمانداری‌ها و آماده‌باش کلیه ادارات دولتی در زمان بحران با نیروها و امکانات و تجهیزات در اختیار، راه‌های مدیریت بحران است.»
آزادی برای مدیریت بحران در حادثه‌ی زلزله به نکاتی اشاره کرد و گفت:«جمع‌آوری اطلاعات لازم در ارتباط با عوامل وقوع زلزله مانند (نقشه‌ی گسل‌های منطقه،جمع‌آوری اطلاعات جمعیتی منطقه، زمین‌شناختی، بافت فرسوده و مناطق مستعد زمین لغزش، ارتقا فرهنگ ایمنی با آموزش و برگزاری مانور، قانونمند ساختن ضوابط ساخت و ساز در جهت استحکام بنا و مقاوم‌سازی، مکان‌یابی، تعیین و شناسایی فضای امن جهت اسکان موقت، ارتقا فرهنگ بیمه جهت جبران خسارت وارده و نظارت بر اجرای صحیح پروژه‌ها، موضوعاتی هستند که در حادثه‌ی زلزله باید به آن توجه کرد.»
او در پایان صحبت‌های خود می‌گوید:«پیگیر هستیم ببینیم علت وقوع این زلزله‌ها در روستا خلیلی چیست؟ و چیکار باید بکنیم که آرامش به روستا برگردد.بازدید از محل، هماهنگی با دستگاه‌های ذیرربط، پیگیری اسکان موقت، پپیگیری علل وقوع زلزله و پیگیری تامین اعتبار لازم اقداماتی است که برای حل مشکل روستای خلیلی در حال انجام است.»
فرماندار در جواب به صحبت‌های آزاد گفت:«شورای مدیریت بحران در فرمانداری فعال است و تمام برنامه‌هایی که می‌فرمایید هم ما تقریبا به صورت مستمر انجام می‌دهیم و گزارش را خدمتتان می‌فرستیم.»
۹۰ زمین لرزه ثبت شده در هفت ماه
مهندس حسین فهیمی مسئول شبکه لرزه‌نگاری فارس با پخش پاورپونتی در رابطه به زلزله‌هایی خلیلی صحبت کرد و گفت:«گسل‌هایی که در نزدیکی روستا وجود دارد فعال شده و لرزش‌های خود را دارد. ایستگاه‌هایی که در منطقه هستند و فاصله نزدیکترین ایستگاه‌ها تا روستای خلیلی، اول لامرد است که در ۳۵ کیلومتری روستای خلیلی قرار دارد. قیرو کارزین در ۹۴ کیلومتری روستای خلیلی، جهرم در ۱۰۱ کیلومتری، لار در ۱۱۵ کیلومتری و دشتی در ۲۳۰ کیلومتری روستای خلیلی وجود دارد.»
او نحوه‌ی مکان‌یابی زلزله را توضیح می‌دهد و می‌گوید:«لرزش زمین و رسیدن امواج به یک ایستگاه, دریافت امواج لرزش در ایستگاه و ارسال آن از طریق رادیو، MPLS و ماهواره به مرکز شبکه استان، دریافت اطلاعات لرزش حداقل ۳ ایستگاه در مرکز شبکه استان. مکان‌یابی با نرم‌افزار‌های مربوطه، گزارش زمین لرزه به سازمان‌ها و نهاد‌های مرتبط. کمبود ایستگاه لرزه‌نگاری در استان موجب شده که بیشتر زمین لرزه‌ها تنها در یک ایستگاه ثبت شوند و امکان مکان‌یابی آن‌ها میسر نباشد.»
فهیمی با بیان این که از لحاظ فعالیت تکتونیکی و زمین لرزه‌ها، استان فارس همواره جز فعال‌ترین استان‌های کشور بوده است، گفت:«از ابتدای سال ۲۰۰۶ میلادی تا ۱۴/۷ سال ۲۰۱۹ با احتساب زمین‌لرزه‌های کشور با بزرگی بالاتر از سه که قابل احساس است از ۱۳۲۱ مورد زمین لرزه، ده درصد در استان فارس رخ داده است. از ابتدای سال ۲۰۰۶ تا ماه هفتم سال ۲۰۱۹ میلادی در ایستگاه‌های نزدیک روستای خلیلی ۳۸۶ زمین لرزه ثبت شده است ولی فقط در این شش ماه حدود ۹۰ زمین لرزه در این روستا ثبت کردیم که افزایش لرزش‌ها در این روستا واضح است.»
زمین لرزه القایی
او با بیان این که لرزش‌های القایی نیز از جمله دلایل وقوع زلزله است، ادامه داد:«زمین لرزه‌های به قدرت ۲.۹ دهم در سایت ثبت می‌شود و ما اطلاع داریم. زمین لرزه‌های کوچکتر از این مقدار ممکن است آمده باشد ولی در سامانه ثبت نشده باشد ولی اگر برویم سروقت زمین لرزه‌های القایی، برداشت گاز از جمله عواملی که ممکن است باعث زمین لرزه‌های القایی شود. اما این یک احتمال است هر چند ممکن است اتفاق افتاده باشد در منطقه ولی ما فعلا حرفی برای گفتن نداریم و نمی‌توان به صورت قطعی لرزش‌های روستای خلیلی را به برداشت گاز ارتباط داد.»
فهیمی نیز برای کشف علت وقوع زمین لرزه‌ها به موارد مورد نیاز اشاره می‌کند و می‌گوید:«ایجاد طرح دقیق مطالعاتی، استقرار حداقل ۳ یا ۴ عدد دستگاه لرزه‌نگار, ثبت زمین لرزه‌های رخ داده به مدت چند ماه، بررسی سایر عوامل مرتبط با زمین لرزه‌های القایی و نتیجه‌گیری راه‌هایی که ما را به علت واقعی لرزش‌ها در روستای خلیلی می‌رساند. مکانسیم حاکم بر زمین لرزه‌ها بسیار پیچیده است زمین لرزه‌ها عمدتا عمق زیاد دارند فعالیت زلزله‌ها فوق‌العاده پیچیده است و بعد از این که دیتا پردازش شود ممکن است به نتیجه برسد که لرزش‌ها به دلیل فعالیت‌های زمین است یا برداشت گاز در منطقه.»
او پیشنهاد‌های خود را برای حل مشکل روستای خلیلی در وضعیت فعلی به ترتیب اولویت عنوان کرد و گفت:«تسریع در اجرای مقاوم‌سازی منازل و بازساری بافت فرسوده به عنوان بهترین و موثرترین اقدام، گسترش ایستگاه‌های لرزه‌نگاری به منظور پوشش هر چه بیشتر استان، بررسی علت وقوع زمین لرزه‌های اطراف روستای خلیلی در پایین‌ترین اولویت پیشنهاد‌های ما هستند.»
باید آرامش را به روستا برگردانیم
آزادی با شنیدن پیشنهاد فهمیمی در جواب به او گفت:«با توجه به دلهره و ترسی که بین مردم است ما باید به صورت کوتاه مدت موضوع را دنبال کنیم و بتوانیم یک آرامشی در روستا به وجود بیاوریم. مقاوم سازی راه‌حل بلند مدت است ولی در کوتاه مدت ما باید کاری کنیم که آرامش به روستا برگردد.»
دکتر یوسفی مدیر زمین شناسی، زلزله را طبیعی و جزیی از تکامل پوسته‌ی زمین می‌داند، او می‌گوید:«زلزله که می‌آید ما به صورت اشتباه می‌گوییم بلای طبیعی مگر خدا بلا نازل می‌کند؟ ما می‌آییم روی گسل سازه می‌سازیم، زلزه می‌آید و خراب می‌شود. زلزله جز تکامل پوسته‌ی زمین است. جایی نداریم که گسل نداشته باشد مگر می‌شود از گسل فرار کرد ما توانایی مقابله با سیل و زلزله را نداریم و باید مقاوم‌سازی و زمینه‌سازی‌های مناسب را انجام دهیم.»
او در مورد علت زمین لرزه‌های روستای خلیلی گفت:«می‌پرسند چرا زلزله در روستای خلیلی آمد و علت چیست؟ علت مشخص است شرایط زمین است کوهستان زاگرس کوهستان جوان و گسل جوان و فعال زلزله ایجاد می‌کند، حرکت ایجاد می‌کنند این حرکات که بخواهد به تعادل برسد زلزله ایجاد می‌شود، امواج زمین صدا ایجاد می‌کند و این یک روند طبیعی است شهرها بدون هیچ مطالعاتی روی گسل‌ها گسترش پیدا می‌کند. سازه ساختمان باید زلزله ۷ ریشتری را تحمل کند اگر سازهای زلزله ۷ ریشتری را تحمل نکند آن سازه مهندسی شده نیست و ارتباط سازه با زمین برقرار نیست.»
یوسفی در مورد گسل‌ها توضیح می‌دهد:«هر گسلی که کمتر از ۵ کیلومتر باشد بیشتر از ۴ ریشتر توان زلزله ایجاد کردن ندارد. این طور نیست که هر گسلی زلزله ۶ ریشتری ایجاد کند هر گسلی توانی دارد. خلیلی در محدوده خطر است ما در نیمه جنوبی فارس بیشترین امکان وقوع زلزله را داریم. منطقه از لحاظ لرزه خیزی خطرناک است و از لحاظ گسل خطرناک است.۴ تا از بزرگترین زلزله‌هایی که ایران را عزادار کرده وقوعش در استان فارس است. سازو کارهای ما باید مهندسی شده باشد.
فرماندار با جمع‌بندی موضوع و اعلام پایان جلسه گفت:«تشکر می‌کنم از آقای آزادی که با دید باز بحث ضرورت تهیه کانکس را مطرح کردند و همین‌طور بر مقاوم‌سازی سازه‌ها تاکید داشتند امیدوارم بحث کانکس اجرایی شود کمک کنید در اسرع وقت به نتیجه‌ای برسد. آرامش مردم هم باید دنبال شود خدای نکرده حادثه‌ای نداشته باشیم و انتظار داریم از مسئولین ذی نفع کمک ویژه‌ای به این روستا داشته باشند.»
آقای گریشنا محافظه کارانه عمل نکن […] .هر روستایی که در نزدیکی چاه گازی هست طبق مصوبه باید از طرف دولت و ان چاه برایشان سالن ورزشی و امکانات فراهم شود مثل خیرگو و.چاه طوس .حق و حقوق مردم خلیلی چرا باید گرفته شود .دو هفته دست نگه دارید و حفاری نشود اگر زلزله نشد مشکل چاه هاست و نمیخواد کارشناس بیاورید.از فرماندار میخواهم بیشتر و سخت تر مسایل در وزارت کشور عمل کند و اینقدر سست نباشد .