هفت‌برکه: محمدرضا جوشن، کارشناس ارشد تغذیه بالینی و مسئول تغذیه بیمارستان امیرالمؤمنین علی(ع) گراش، در این یادداشت در مورد خطرات استفاده از قرص‌ها و مکمل‌های چاقی و لاغری غیر مجاز هشدار داده است.
محمدرضا جوشن: این روزها در فضای مجازی و حتی برخی عطاری‌ها، با تبلیغات رنگارنگی روبه‌رو می‌شویم: «لاغری تضمینی در یک ماه»، «چاقی فوری بدون بازگشت»، «فرمول گیاهی، بدون عارضه»… این وعده‌ها برای بسیاری از جوانان وسوسه‌انگیز است اما آنچه در پس این وعده‌ها پنهان شده، واقعیتی تلخ و خطرناک است: مکمل‌های غیر مجاز لاغری و چاقی به جای بهبود کیفیت زندگی، آن را نابود می‌کنند.
مکمل‌های لاغری؛ وعده‌های دروغین، واقعیت‌های تلخ
بر اساس گزارش‌های رسمی وزارت بهداشت، طی پنج سال گذشته، بیش از ۲۰ نوع فرآورده‌ی لاغری غیرمجاز از سطح عطاری‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی جمع‌آوری شده است. اما همچنان نام‌هایی مثل «گلوریا»، «ال جی»، «آلفا اسلیم»، «مجیک اسلیم» و «بلک اسلیم» در بازار سیاه وجود دارد.
آزمایش‌های انجام‌شده روی این محصولات نشان داده‌اند که بسیاری از آنها آلوده به مت‌آمفتامین (شیشه) و سیبوترامین هستند؛ موادی محرک و اعتیادآور که در کشورهای پیشرفته حتی مصرف دارویی آنها سال‌هاست ممنوع شده است.
عوارض بالینی مصرف این مکمل‌ها:
- کاهش وزن سریع (۳ تا ۵ کیلوگرم در هفته) به دلیل دفع آب بدن، نه کاهش وزن واقعی
- افزایش ضربان قلب و تعریق شبانه
- اضطراب و افسردگی
- آسیب به کبد و کلیه
- توهم، وابستگی و اعتیاد به مواد محرک
در بیمارستان شریعتی تهران، که یکی از مراکز مرجع کشور در زمینه بیماری‌های گوارش و کبد است، با موارد متعددی از آسیب‌های ناشی از مصرف مکمل‌های غیر مجاز روبه‌رو شدم.
به یاد دارم خانم ۲۵ساله‌ای پس از مصرف دوماهه «گلوریا»، با علائمی چون لرزش دست، چشمانی زرد، تپش قلب و کاهش شدید اشتها مراجعه کرد. بررسی‌های آزمایشگاهی نشان داد که دچار آسیب جدی کبدی شده است.
در نمونه‌ای دیگر، دانشجوی جوانی برای لاغری سریع، «آلفا اسلیم» مصرف کرده بود و متأسفانه به دلیل وجود مواد محرک در ترکیب آن، به وابستگی روانی دچار شده بود.
متاسفانه اخیراً نیز در کلینیک بیمارستان امیرالمؤمنین علی(ع) گراش، بارها با مراجعانی روبه‌رو شده‌ام که به امید تغییر وزن بیشتر از همین قرص‌ها استفاده کرده‌اند.
مکمل‌های چاقی؛ وزن اضافه، اما نه واقعی
در سوی دیگر ماجرا، بازار پررونق مکمل‌های چاقی غیر مجاز قرار دارد. محصولاتی با نام‌های فریبنده که در عطاری‌ها به وفور عرضه می‌شوند و اغلب حاوی کورتیکواستروئیدها (کورتون) هستند. این داروها باعث احتباس آب و نمک در بدن می‌شوند و در ظاهر وزن فرد را افزایش می‌دهند، اما واقعیت چیزی جز چاقی کاذب نیست.
عوارض بالینی مصرف این مکمل‌ها:
- افزایش فشار خون و قند خون
- پوکی استخوان و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی
- بروز عفونت‌های پوستی و تنفسی
- پف‌کردگی غیر طبیعی صورت و بدن
- مشکلات کبدی و کلیوی
در تجربه شخصی، بیماری ۱۹ساله داشتم که پس از مصرف یک پودر چاقی بدون مجوز، دچار التهاب غدد لنفاوی و عفونت شدید ریوی شد و نزدیک به سه هفته بستری بود.
مورد دیگری، یک مرد ۳۰ساله، پس از مصرف طولانی‌مدت مکمل‌های چاقی، با شکستگی لگن به بیمارستان مراجعه کرده بود. بررسی‌ها نشان داد که به دلیل مصرف مزمن کورتون موجود در این فرآورده‌ها، جریان خون در برخی استخوان‌ها مختل شده و سر استخوان‌ها سیاه (نکروز آواسکولار) شده است. چنین آسیبی برگشت‌ناپذیر است و بیمار ناچار به انجام جراحی‌های سنگین مانند تعویض مفصل لگن، سرشانه و حتی زانو خواهد شد.
متأسفانه این نوع پیامدها نه تنها هزینه‌های سنگینی به خانواده تحمیل می‌کند، بلکه کیفیت زندگی فرد را برای همیشه تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
چرا همچنان این مکمل‌ها خریدار دارند؟
- نبود آگاهی کافی در جامعه
- اعتماد بی‌جا به تبلیغات فضای مجازی
- فشارهای اجتماعی برای داشتن اندام «ایده‌آل»
- سودجویی برخی عطاری‌ها و فروشندگان که سلامت مردم را قربانی جیب خود می‌کنند.
جالب است بدانید که سازمان غذا و دارو بارها لیست مکمل‌های غیر مجاز را اعلام کرده، اما همچنان این محصولات در کانال‌های تلگرامی و صفحات اینستاگرامی دست‌به‌دست می‌شوند.
راهکار چیست؟
۱. مکمل را فقط از داروخانه معتبر و دارای مجوز وزارت بهداشت تهیه کنیم.
۲. پیش از مصرف هر فرآورده‌ای، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنیم.
۳. به جای راه‌های میان‌بر و خطرناک، بر تغذیه سالم، ورزش منظم و تغییر سبک زندگی تکیه کنیم.
همشهریان گرامی! سلامت گران‌بهاترین سرمایه‌ی زندگی ماست. به خاطر چند کیلو وزن کمتر یا بیشتر، ارزش ندارد با «قرص‌های قاتل» بازی کنیم. تجربه بیماران بستری‌شده در بیمارستان‌های کشور، زنگ خطری جدی برای همه ماست. لطفاً هوشیار باشیم، آگاهی را به دیگران منتقل کنیم و اجازه ندهیم تبلیغات فریبنده جان عزیزانمان را بگیرد.
