هفت‌برکه: ۲۵ تیرماه هر سال، آغاز هفته‌ی بهزیستی است. رسیدگی به وضعیت و کمک به مددجویان از وظایف اداره بهزیستی است که بخشی از آن به موسسات غیر انتفاعی و عام‌المنفعه واسپاری می‌شود. در شهرستان گراش هشت موسسه زیر نظر اداره بهزیستی فعالیت دارند که به مناسبت این هفته، در این گزارش آنها را به طور کوتاه معرفی و به فعالیت‌های آنها اشاره کرده‌ایم. به مناسبت این هفته، دو گزارش دیگر را نیز در روزهای بعد در هفت‌برکه خواهید خواند.
رییس بهزیستی: در هر سه حوزه توانبخشی، پیشگیری و اجتماعی موسسه فعال داریم
رضا سلیمانی، رییس اداره بهزیستی شهرستان گراش، در گفتگو با هفت‌برکه می‌گوید: «این موسسات غیر انتفاعی و غیر تجاری هستند که بحث جذب مشارکت و کارها و کمک‌های عام‌المنفعه و کمک‌های خیرین را انجام می‌دهند. این موسسات هیئت‌امناهای خاص خودشان را دارند و کمک‌ها را جذب می‌کنند و بر اساس شرح فعالیتی که در اساسنامه‌ی آنها تعریف شده، یعنی یکی از حوزه‌های توانبخشی، پیشگیری و یا اجتماعی، فعال هستند. در حوزه توانبخشی کارهای درمانی مانند کمک هزینه‌های درمانی، لوازم توانبخشی و کمک هزینه‌های مربوط به خدمات توانپزشکی، در حوزه‌ی اجتماعی مسائل مربوط به زنان سرپرست خانوار و در زمینه‌ی پیشگیری نیز پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و اعتیاد است. این مراکز در چارچوب واگذاری و سیاست خصوصی‌سازی هستند و فقط تحت نظارت بهزیستی فعالیت می‌کنند.»
سلیمانی در معرفی کوتاهی از هشت مرکز فعال زیر نظر بهزیستی شهرستان گراش می‌گوید: «موسسه‌ی خیریه بدر نینوا که یک مرکز توانبخشی بدر نینوا زیرمجموعه‌ی این موسسه است. چون موسسات می‌توانند زیرمجموعه‌های خودشان را داشته باشند. حوزه‌ی فعالیت این مرکز توانبخشی است که مرتبط با این مرکز است. موسسه‌ی خیریه مهر و امید در هر سه حوزه فعالیت دارد. موسسه‌ی خیریه مهر جوانان فداغ، که سال گذشته مجوزش صادر شد که هر سه حوزه برایش در اساسنامه تعریف شده است. در مراکز شبانه‌روزی نیز، یکی مرکز توانبخشی بدر نینوا است که ظرفیت اسمی آن ۵۰ نفر است اما به دلیل محدودیت جا تنها ۳۰ تا ۳۵ مددجو دارد. مرکز شبانه‌روزی کمپ ترک اعتیاد مهر گراش، که یک مرکز اقامتی میان‌مدت بازتوانی اعتیاد است که تا پارسال ظرفیت مرکز ۳۰ نفر بود و الان ۶۰ نفره است. مراکز روزانه شامل سه مرکز که دو تا مراکز خدمات بهزیستی مثبت زندگی است که یکی در شهر گراش و دیگری به دلیل خدمات‌رسانی به مددجویان روستایی در بخش ارد است، به دلیل اینکه دسترسی مردم روستا به آنجا راحت‌تر است. یک مرکز خدمات مشاوره‌ای و روانشناختی ذهن‌آرا هم داریم که در مرکز شهرستان است.»
او در مورد مراکز خدمات بهزیستی مثبت زندگی اضافه می‌کند: «این مراکز مانند کلینیک‌های مددکاری قدیم هستند. در گذشته بهزیستی یک سری کلینیک‌هایی داشت که آنها را گسترده‌تر کرد و در قالب این مراکز تعریف شدند. با توجه به موقعیت مکانی پرونده به آن مرکز ارجاع می‌شود. هدف از این مراکز این است که دسترسی مددجویان به خدمات مراکز بهزیستی راحت‌تر باشد. به ازای هر ۱۵۰ پرونده که به آنها واگذار می‌شود، باید یک مددکار داشته باشند. بازدیدهای دوره‌ای سالی دو بار وجود دارد و سامانه‌ی مشخصی دارند.»
دو مرکز در توابع گراش، شهرهای فداغ و ارد قرار دارند و حوزه‌ی فعالیت این ۸ مرکز، شامل هر سه حوزه‌ی تعریف‌شده در سازمان بهزیستی کشور است.
موسسه‌ی خیریه بدر نینوا و مرکز توانبخشی شبانه‌روزی بدر نینوا
دو موسسه‌ی خیریه بدر نینوا و مرکز توانبخشی شبانه‌روزی بدر نینوا، در حوزه‌ی توانبخشی و اجتماعی فعال و هر یک دارای مجوز مجزا فعالیت از سازمان بهزیستی هستند. مرکز شبانه‌روزی نگهداری و توانبخشی معلولین ذهنی دختر بالای ۱۴ سال بدر نینوا، زیر نظر موسسه‌ی خیریه بدر نینوا فعالیت دارد و می‌توان گفت قدیمی‌ترین مرکز خیریه زیر نظر اداره‌ی بهزیستی در شهرستان گراش است.
خدمات این مرکز علاوه بر اسکان شبانه‌روزی شامل دارو درمان، تغذیه همراه با میان وعده، بهداشت، اردوهای تفریحی و مراقبتی است.
در دور نخست فعالیت این مرکز که یک موسسه‌ی روزانه بود، از سال ۱۳۷۵ بعد از موافقت و گرفتن مجوز برای راه‌اندازی مجتمع خدمات توانبخشی و آموزشی کم‌توانان ذهنی، این مجتمع با مساحت دو هزار و ششصد متر مربع زمین و هزار و دویست متر زیر‌بنا شامل خوابگاه، کارگاه‌های آموزشی، فیزیوتراپی، گفتار‌درمانی، شنوایی‌سنجی، کاردرمانی، مشاوره، در سال ۱۳۷۸ به بهره‌برداری رسید. در سال ۱۳۸۷ این مرکز تعطیل شد و پس از وقفه‌ای ۶ ساله، دوباره از سال ۱۳۹۲ فعالیتش را به عنوان یک مرکز توانبخشی شبانه‌روزی از سر گرفت. این مرکز به صورت اسمی ظرفیت ۵۰ مددجو را دارد اما اکنون ۳۵ مددجو را تحت پوشش دارد که یا بی‌سرپرست و یا دارای والد غیرموثر هستند.
جعفر رسولی‌نژاد، رییس هیئت مدیره بدر نینوا، در گفتگو با هفت‌برکه می‌گوید: «علاوه بر هیئت مدیره و مدیر عامل، مسئول فنی، مشاور، مددکار، مربی هنرآموزی، پرستاران، مددیاران، آشپزان، کارپرداز و خدمات، جمعا ۲۴ نفر، که ۱۷ نفر ثابت و ۷ نفر پاره‌وقت، در خدمت مددجویان هستند. این مرکز به صورت هیات امنایی، غیر دولتی و غیر انتفاعی اداره می‌شود و هزینه‌های آن از طریق پرداخت یارانه نگهداری سازمان بهزیستی و همچنین حمایت‌های مستقیم مالی و غیر مالی خیرین شهر گراش، از جمله بانی خیر ساختمان مرکز، حاج غلامحسین غفاری، و سایر خیرین تامین می‌شود.»
رسولی‌نژاد در مورد تامین هزینه‌های کارکنان نیز می‌گوید: «حقوق و مزایا، بیمه تامین اجتماعی و مسئولیت مدنی کارکنان و سایر هزینه‌های جاری که سالانه بالغ بر ۶ میلیارد تومان می‌شود، به صورت مشارکت محل یارانه دولتی و کمک بی‌ریای خیرین عزیز تامین می‌شود.»
بدر نینوا تنها مرکز نگهداری معلولین در شهرستان گراش است که دختران کم‌توان ذهنی شدید بالای ۱۴ سال در این مرکز نگهداری می‌شوند. بانی خیر این مرکز حاج غلامحسین غفاری و رئیس هیئت مدیره این مرکز جعفر رسولی‌نژاد است. این مرکز در گراش، بلوار شهدا، خیابان نینوا قرار دارد.
موسسه‌ی سرای مهر و امید
موسسه‌ی خیریه غیرانتفاعی مهر و امید نیز با داشتن مجوز در هر سه حوزه‌ی اجتماعی، توانبخشی و پیشگیری فعال است و از شهریور ۱۴۰۰ به طور رسمی شروع به کار کرد. این موسسه با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی و کمک به مددجویان بهزیستی فعالیت خود را آغاز کرد و در حوزه‌های مختلف درمانی، فرهنگی، جهادی، معیشتی، و اعطای وام از محل سپرده‌ی خیرین فعالیت دارد. مددجویان این مرکز شامل خانواده‌های دارای سرپرست معلول یا فرزند معلول و خانواده‌های بدون سرپرست هستند. دیگر فعالیت این مرکز در زمینه‌ی توانبخشی شامل کاردرمانی و فیزیوتراپی است. در سال‌های گذشته، کمک به بازپروری معتادان و کارتن‌خواب‌هایی که در سطح شهر دیده می‌شدند و ارجاع آنها به مراکزی مانند مرکز ترک اعتیاد، از فعالیت‌های دیگر این مرکز بود.
در کنار این فعالیت‌ها، این سرا، برای ترویج فرهنگ ازدواج آسان، خدماتی مانند سفره عقد، مزون لباس عروسی و عقدی، کت و شلوار، زیورآلات و کیف و کفش، و …در اختیار افراد متقاضی قرار می‌دهد.
رئیس هیئت مدیره این مرکز، حجت‌الاسلام عالی‌پور است. این موسسه که ساختمان آن خیرساز است، با مدیرعاملی عبدالمحسن محسن‌زاده، در بلوار شهید نام‌آور قرار دارد.
مرکز خدمات بهزیستی +زندگی (کد ۱۴۳۱۰)
این مرکز در شهر ارد قرار دارد و در اواخر سال ۱۳۹۹ در ابتدا در شهرستان گراش تاسیس شد و بعد از دو سال فعالیت در گراش برای اینکه بتوانند خدمات بهتری به توابع ارائه کنند و همچنین اینکه یک مرکز مثبت زندگی دیگر در مرکز شهرستان فعال بود، مجوز این مرکز به شهر ارد منتقل و مرکز پایلوت روستاهای اطراف شد.
فعالیت‌های این مرکز گسترده است. این خدمات شامل، ثبت درخواست فرزندخواندگی و تشکیل پرونده اولیه، ثبت درخواست یا تشکیل پرونده و پاسخگویی به مراجعین، مصاحبه اولیه، اخذ و بررسی مدارک، بازدید منزل، تحلیل، تشخیص و تعیین اولویت‌های نیاز مددجو و ارائه پیشنهاد برنامه کمکی، ارجاع درخواست‌های جامعه هدف اعم از مالی (مستمر و غیر مستمر) و معرفی‌نامه، پیگیری امور مددکاری خانوار و ارجاع به مراکز سطح بالاتر و سایر دستگاه‌ها است.
در بخش فعالیت‌های محله‌محور، نیازسنجی و داشته‌سنجی محلی، شناسایی داوطلبین، خیرین و معتمدین محلی و حمایت‌طلبی، شناسایی، بررسی و تحلیل وضعیت اجتماعی محله، تسهیل‌گری و تشکیل تیم محله CBO و اقدامات اجتماع‌محور، شناسایی فعال جامعه هدف، ارائه آموزش‌های تشکیل و تحکیم خانواده این مرکز خدمات ارائه می‌دهد.
در بخش پیشگیری نیز، آموزش‌های مهارت‌های زندگی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، آگاه‌سازی برای پیشگیری از معلولیت‌ها، غربالگری سطح یک پیشگیری از معلولیت‌ها، ارجاع و پیگیری شامل: غربالگری بینایی، شنوایی، اختلالات ژنتیک، اتیسم و سایر خدمات است.
در بخش خدمات اجتماعی نیز، انجام استعلامات و پیگیری‌های مورد نیاز برای صدور و تمدید موافقت اصولی، پروانه تاسیس، پروانه فعالیت، پروانه مسئول فنی مراکز و موسسات غیر دولتی مندرج در بندهای سیزده گانه ماده ۲۶ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، اطلاع‌رسانی و معرفی خدمات سازمان، همکاری در اجرای طرح‌ها و برنامه‌های جدید سازمان و جلب مشارکت‌های مردمی اعم از نقدی و غیر نقدی، فعال است.
علیرضا ابراهیمی، صاحب امتیاز این مرکز، در گفتگو با هفت‌برکه می‌گوید: «مراکز مثبت زندگی بازوان اداری و خدماتی سازمان بهزیستی هستند و بخش زیادی از خدمات مددکاری، آموزشی و سیستمی که نیاز است به مددجویان تحت‌پوشش ارائه شود، به این مراکز منتقل شده است. برای واگذاری خدمات به بخش خصوصی، بر اساس این سیاست‌گذاری مراکز مثبت زندگی تاسیس شده است. این مرکز ۲۲۵ پرونده دارد و حدود ۳۷۱ نفر تحت خدمات CBR هستند و خدمات را در قالب روستاها و محلات‌محور شهر ارد و گراش پوشش می‌دهد. در حال حاضر، ۱۱ روستا تحت پوشش هستند و در حوزه‌های توانبخشی و اجتماعی با همکاری اداره بهزیستی اهداف را دنبال می‌کند.»
این مرکز در شهر ارد، خیابان معلم، مجتمع حاج فرج الله غفوری با کد ۱۴۳۱۰ فعال است.
مرکز خدمات بهزیستی +زندگی (کد ۲۵۲۹)
مرکز مثبت زندگی با کد ۲۵۲۹ در دی‌ماه سال ۱۳۹۹ به طور رسمی و تحت نظارت اداره بهزیستی استان فارس و شهرستان گراش با ۴۰۴ پرونده توانخواهان تحت پوشش اداره بهزیستی فعالیت خود را آغاز کرد. از جمله اهداف این مرکز، بردن خدمات به در منزل توانخواهان و تسریع و تسهیل و آگاهی از ارائه خدمات بهزیستی است.
بازدید از منزل توانخواهان به منظور تحلیل و تشخیص و تعیین اولویت‌های نیاز جامعه هدف، پیگیری امور مددکاری خانوارهای تحت پوشش و ارجاع به مراکز سطح بالاتر و سایر دستگاه‌ها، جلب مشارکت‌های مردمی اعم از نقدی و غیر نقدی، شناسایی داوطلبین، خیرین و معتمدین محلی، شناسایی، بررسی و تحلیل وضعیت اجتماعی محله، تشکیل تیم محله (CBO) و اقدامات اجتماع‌محور، بخشی از فعالیت‌های این مرکز است.
ارائه آموزش‌های تشکیل و تحکیم خانواده، آموزش مهارت‌های زندگی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، آگاه‌سازی برای پیشگیری از معلولیت‌ها، غربالگری بینایی، شنوایی، اختلالات ژنتیک، اتیسم از جمله خدمات این مرکز است.
همچنین، همکاری با سازمان بهزیستی، ادارات و ارگان‌های سطح شهرستان در خصوص اجرای طرح‌ها و انجام مشاوره‌های فردی و خانواده با دعوت از روانشناس در مرکز از جمله دیگر اهدافی است که این مرکز دنبال می‌کند. ویژگی اصلی این مرکز ارائه خدمات به صورت الکترونیک است و تمام خدمات ارائه شده به صورت محله‌محور و با توجه به محدوده مکانی افراد انجام می‌شود.
مرکز مثبت زندگی گراش در انتهای بلوار شهید بندی، روبه‌روی سوله گراش‌لند قرار دارد و صاحب امتیاز و مدیر این مرکز سعیده جعفری است.
مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی ذهن‌آرا
مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی تحت دو عنوان «همراز» و «ذهن آرا»، از سال ۱۴۰۱ آغاز به کار کرد.
حوزه‌ی خدماتی این مرکز عبارتند از درمانگری کودک و نوجوان شامل اضطراب، افسردگی، مشکلات تربیتی و رفتاری، اختلال یادگیری و بیش فعالی؛ حوزه زوج-درمانی شامل ازدواج، پیش از ازدواج، مشکلات خانوادگی، طلاق؛ و حوزه تحصیلی شامل هدایت تحصیلی پایه نهم، مسائل انگیزشی، برنامه‌ریزی درسی، انتخاب رشته و شیوه مطالعات است.
این مرکز علاوه بر خدمات مشاوره‌ای و درمانی در زمینه آموزشی نیز فعالیت دارد. برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای والدین و دانش‌آموزان در موضوعات مختلف، تحصیلی، فرزندپروری، آیین و اصول همسرداری، مشکلات خانوادگی، مشکلات رفتاری کودکان، آموزش مهارت‌های زندگی برای کودکان و بزرگسال در مدارس و پایگاه‌های فرهنگی، از سوی متخصصان این مرکز، بخشی دیگر از فعالیت‌های آن است. اجرای انواع تست برای ازدواج، استخدامی، اختلال یادگیری، تست ارزیابی ناتوان ذهنی و تست شخصیت نیز در این مرکز خدمات‌رسانی می‌شود.
موسس و مسئول فنی این مرکز مشاوره زهرا خواجه‌زاده، کارشناس ارشد روانشناسی -تربیتی است. خواجه‌زاده، در گفتگو با هفت‌برکه می‌گوید: «این مرکز با مجوز سازمان نظام روانشناسی کشور، تحت عنوان «همراز» شروع به کار کرد، اما زمان دریافت مجوز از طرف سازمان بهزیستی استان به نام «ذهن‌آرا» ثبت شد. مرکز همراز یا ذهن‌آرا در گراش، به صورت تیمی خدمات‌رسانی می‌کند. اعضای تیم تخصصی مرکز شامل روانپزشک و پنج متخصص در مقطع کارشناسی‌ارشد روانشناسی بالینی، روانشناسی عمومی، روانشناسی تربیتی، گفتاردرمانگر و مشاوره خانواده است، که در کنار مسئول فنی مرکز فعالیت دارند.»
ساعت فعالیت مرکز روانشناختی ذهن‌آرا، ۱۶ تا ۱۸ است. آدرس این مرکز، بلوار معلم، کوچه روبروی مدرسه فاطمه زهرا، مجتمع پزشکی تندیس، طبقه دوم، واحد ۱۰۱ است.
مرکز درمانی و بازتوانی معتادین مهر گراش
این مرکز در حوزه‌ی پیشگیری و توانبخشی مددجویان مربوط به اعتیاد فعالیت دارد. مدیریت این مرکز شبانه‌روزی، بر عهده‌ی یوسف سبزواری است. این مرکز پیش از این در گزارش دیگری در هفت‌برکه به تفصیل معرفی شده است (اینجا).
سمیه محسن‌زاده، کارشناس روانشناسی و صاحب امتیاز این مرکز در گفتگو با هفت‌برکه می‌گوید: «این مرکز از ده سال قبل به طور غیررسمی در زمینه‌ی کمک به بازپروری معتادان فعالیت داشته است، اما از اواخر سال ۱۴۰۰ فعالیت آن به طور رسمی و حرفه‌ای و تحت نظر سازمان بهزیستی است. قبلا هزینه‌ها را کامل خیرین می‌دادند و آقای سبزواری افراد را برای ترک یاری می‌کرد. ساختمان نیز از سوی خیّر در اختیار مرکز قرار گرفته است. دو نوع بیماران، ترک اختیاری و ترک اجباری در مرکز پذیرش می‌شوند که برای ترک اجباری نیاز به نامه‌ی دادستانی شهر مذکور است.»
در ابتدا، ظرفیت این مرکز ۳۰ نفر بوده است، اما در سال گذشته با افزایش ظرفیت و امکانات و حمایت خیرین، اکنون به ۶۰ نفر رسیده است که اکثر مددجویان آن غیربومی هستند. محسن‌زاده می‌گوید: «تا ۶۰ نفر می‌توانیم پذیرش کنیم، اما در حال حاضر مددجویان بیشتر از ۴۵ نفر نیستند. پذیرش افراد زیر ۱۸ سال و بالای ۶۰ سال هم ممنوع است.» یک دکتر، دو روانشناس، دو مددیار و آشپز و نیروهای خدماتی، در کمپ مشغول به کارند و رویکرد درمانی اصلی کمپ، سنتی است. خانواده-درمانی بخش دیگری از فعالیت‌های اصلی این مرکز برای ارتباط متقابل بهتر فرد بیمار با خانواده است.
این مرکز در خارج از محدوده شهر گراش در انتهای خیابان بسیج، کنار سنگ‌شکن شبان قرار دارد.
موسسه خیریه مهر جوانان فداغ
این موسسه در هر سه حوزه‌ی توانبخشی، اجتماعی و پیشگیری مجوز دارد. ارائه‌ی خدمات این مرکز به دو صورت کمک‌های بلاعوض و تسهیلات قرض‌الحسنه است. کمک‌های موسسه شامل کمک هزینه‌ی درمانی، تحصیلی، جهیزیه و ازدواج آسان، اشتغال‌زایی، تعمیر و بازسازی و ساخت منزل مسکونی، توزیع گوشت و کارت هدیه به مناسبت‌های مختلف مانند ماه رمضان، عید قربان، عید نوروز و … است.
احمد مسلمی، یکی از اعضای هیئت مدیره‌ی این مرکز، در گفتگو با هفت‌برکه می‌گوید: «تعداد مددجویان تعداد مشخصی نیست. مثلا برای توزیع مواد غذایی که در سال یکی-دو بار انجام می‌شود، هر بار ۱۵۰ تا ۱۶۰ خانواده؛ کمتر یا بیشتر است. آمار دقیقی نیست و به میزان بودجه‌ی مالی بستگی دارد که برای ما واریز می‌شود. این مرکز خاص روستای فداغ است و شامل روستاها و شهرهای اطراف نمی‌شود.»
آغاز فعالیت این مرکز به سال ۱۳۹۱ بر می‌گردد، اما در سال ۱۴۰۲ به ثبت رسمی رسید و فعالیتش را به صورت قانونی‌تر شروع کرد. مدیر عامل این مرکز محمد فولادی و نائب رییس آن سید محمد شریف قتالی است.
این مرکز در روستای فداغ، ابتدای ورودی گراش-فداغ، خیابان شهید قاسمی، قرار دارد.
