هفت‌برکه – نوریه بلبل: اگر به سر صحنه‌ی یک تصادف برسید چه می‌کنید؟ این سوال به ظاهر ساده است، اما افراد گاه دست به اقداماتی می‌زنند که از نظر پزشکی و ایمنی اشتباه است و صدمات جبران‌ناپذیری به خودشان، مصدومان و حتی دیگر خودروهای عبوری می‌زند.
در این گزارش، نظر شش تن از صاحب‌نظران این حوزه را درباره‌ی چگونگی پیشگیری از تصادف و همچنین بایدها و نبایدهای سر صحنه‌ی تصادف پرسیده‌ایم: سرهنگ علی نگهداری، فرمانده راهور شهرستان گراش؛ دکتر علی‌اصغر خالقی، متخصص طب اورژانس؛ جلال ایزدی، کارشناس فوریت‌های پزشکی؛ محمد شکاری رئیس جمعیت هلال‌احمر شهرستان گراش؛ محمد شیروان، نجاتگر و نیروی رسمی امداد و نجات و مسئول آموزش هلال احمر؛ و یونس نوروزی، امدادگر و نیروی داوطلب جمعیت هلال‌احمر.
به پویش «نه به تصادف» بپیوندید
سرهنگ علی نگهداری، فرمانده راهور شهرستان گراش
رانندگان وسایل نقلیه و کسانی که وسایل نقلیه را هدایت می‌کنند اگر به این پویش «نه به تصادف» بپیوندند و بر رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی پافشاری بکنند، به نفع خودشان است، چون اگر ما و همه‌ی افراد قوانین راهنمایی و رانندگی را به نحو احسن رعایت بکنیم هیچ پیشامد بد در رانندگی رخ نمی‌دهد و هیچ تصادفی نیز اتفاق نمی‌افتد.
در تصادفات ممکن است علاوه بر مشکلات و آسیب‌های جانی که به مصدوم وارد شود آسیب‌های مالی نیز به او برسد و تبعاتی که بعد از تصادف برای او پیش می‌آید قابل جبران نباشد. مثلا خیلی از راننده‌ها نان‌آور خانواده هستند و ممکن است در تصادف قطع نخاع بشود و این آقای راننده اگر متاهل و پدر باشد زندگی بعد از تصادفش دست خوش تغییر می‌شود. مواردی داشتیم که آقا بعد از اینکه در تصادف قطع نخاع شده بود همسرش از او طلاق گرفت و دیگر تبعاتی که می‌تواند در زندگی راننده بعد از تصادف رخ دهد.
با توجه به روزهایی که در پیش داریم و گرمی هوا، رانندگان هنگام رانندگی به اعصاب خودشان مسلط باشند و سریع از کوره در نروند؛ با سرعت مجاز حرکت کنند؛ هنگام رانندگی از خوردن و آشامیدن بپرهیزند؛ سبقت‌های غیرمجاز انجام ندهند؛ هنگام رانندگی کمربند خود را ببندند؛ هنگام رانندگی با تلفن همراه صحبت نکنند؛ فاصله‌ی طولی را نیز رعایت کنند.
سردار سید تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور کشور، در تلویزیون صحبتی داشتند در مورد اینکه در اکثر آزادراه‌ها و بزرگ‌راه‌ها، پهپادهایی مستقر شده‌اند و اگر راننده‌ای قاعده‌ی دو ثانیه و فاصله‌ی طولی با خودرو جلویی را رعایت نکند، حتما اعمال قانون می‌شود و برابر با کد تخلفی که قانون مشخص کرده است جریمه می‌شود.
نکته‌ی دیگری که توجه آن در رانندگی خیلی مهم است، استراحت کردن راننده است در هنگامی که خسته است. راننده اگر بتواند بعد از هر ۱۵ یا ۲۰ دقیقه رانندگی استراحت چند دقیقه‌ای داشته باشد خیلی عالی است و از یکنواختی مسیر در می‌آید و از پیشامد حادثه‌ای جلوگیری می‌کند.
سال ۱۳۹۱ زمانی که در بندرعباس بودم، تصادفی را به ما اعلام کردند که یک ماشین با عابر پیاده برخورد کرده است. زمانی که در صحنه‌ی تصادف حاضر شدیم، دیدیم که در ظاهر تصادف هیچ مصدومی نداشت. با راننده صحبت کردیم و گفتیم که شما مشکلی ندارید؟ راننده گفت: نه، فقط خانمم صندلی جلو نشسته بوده و بچه شیر می‌داده که کمربند نبسته و کمی سرش به شیشه برخورد کرده است. معلوم شد که راننده با عابر پیاده گفتگو کرده و با ۵۰۰ هزار تومان، عابر پیاده را راضی کرده که شکایت نکند. فردای آن روز، راننده به ما مراجعه کرد که همسرش فوت شده است. ما از او پرسیدیم که با سرعت چند برخورد کردی؟ راننده به ما گفت با سرعت ۲۰ کیلومتر بر ساعت! این اتفاق به ما می‌گوید که کمربند چقدر در تصادفات تاثیر دارد.
مصدوم تصادف را جابجا نکنید
دکتر علی‌اصغر خالقی، متخصص طب اورژانس
در طب اورژانس و فوریت‌های پزشکی اصطلاحی داریم به نام BLS که مخفف شده‌ی basic life support به معنای حمایت پایه است. این حمایت‌های پایه هم ساده است و هم کمک‌کننده و بعد از رخ دادن حادثه و دیدن صحنه‌ی تصادف، شاهدان محلی می‌توانند با رعایت این نکات کمک بزرگی به مصدوم بکنند.
بعد از رخ دادن حادثه، حفظ کردن ایمنی صحنه‌ی حادثه و تصادف است که این کار از خلق کردن حادثه‌ی دیگری جلوگیری می‌کند. چون ما به کرات مشاهده کردیم بعد از رخ دادن یک تصادف، مردمی که شاهد حادثه بودند اطراف صحنه‌ی تصادف تجمع کردند و باعث شده که حادثه روی حادثه رخ بدهد.
کار بعدی، حفظ کردن خونسردی شاهدان محلی و مصدومان است و اولین کاری که باید انجام بدهند این است که با نیروهای اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرند و دومین کار هم اگر کسی احیای پایه را بلد است و آموزش دیده، تا رسیدن نیروهای اورژانس، احیای پایه‌ی اصولی را انجام بدهد.
مهم‌ترین نکته، عدم جابجایی غیرمنطقی مصدوم است. گاهی اوقات یک شکستگی پایداری در ستون فقرات مصدوم اتفاق افتاده که با جابجایی غیر اصولی، مصدوم قطع نخاع می‌شود. این نکته خیلی مهم است که آدم‌های غیر کارشناس به این مسئله ورود پیدا نکنند.
پایدار بودن راه هوایی و تنفس مصدوم از دیگر نکات حیاتی است. اینکه گردن مصدوم طوری قرار داشته باشد که راه هوایی آن مسدود نباشد، چون این کار باعث می‌شود اگر شی‌ای در دهن مصدوم گیر کرده باشد مصدوم خفه نشود و جلوی تلفات گرفته شود.
قطعاتی مانند گوش، بینی، تکه‌های استخوان، دندان و یا دیگر اجزای بدن مصدوم اگر در صحنه‌ی تصادف ریخته شده است، شاهدان محلی آن را جمع کنند و با حمل درست به نیروهای اورژانس تحویل دهند. مثلا دندان اگر بعد از تصادف دوباره در دهن مصدوم درست جایگذاری شود شانس این را دارد که دوباره مثل قبل بشود.
آتل گرفتن شکستگی‌های مصدوم سر صحنه‌ی تصادف از سری نکاتی است که شاهدان محلی تا رسیدن نیروهای اورژانس می‌توانند برای مصدوم و یا مصدومین انجام دهند. آتل گرفتن با ابزارهای دمِ دستی که در صحنه‌ی تصادف وجود دارد و ممکن است با یک تکه چوب هم بتوان این کار را انجام داد و این کار باعث می‌شود از عارضه‌های عصبی و عروقی جلوگیری شود.
شاهدان محلی می‌توانند اگر یخ و یا آب سردی دم دست دارند، روی قسمت‌هایی از بدن مصدوم که آسیب دیده و شکل آن عوض شده است بگذارند چون این کار باعث می‌شود که التهاب ناحیه‌ی آسیب‌دیده کاهش یابد و از عارضه‌ی جدی جلوگیری شود.
در تصادفاتی که ماشین و وسیله‌ی نقلیه واژگون می‌شود و ماشین آسیب می‌بیند، اما سرنشین‌های ماشین در ظاهر آسیب نمی‌بینند، حواسشان باشد که حتما به بیمارستان مراجعه کنند چون برخی از عارضه‌ها دیربازده هستند. شاید علی الظاهر برای مصدوم اتفاق خاصی رخ نداده باشد اما ممکن است خونریزی داخلی و یا مغزی برای مصدوم اتفاق افتاده باشد و در مراجعه به بیمارستان، پزشکان بررسی‌های کامل را انجام می‌دهند که خیلی کمک‌کننده است.
شاهدان تصادف حواسشان به بچه‌هایی که در صحنه‌ی تصادف حضور دارند، باشد و به این توجه کنند که بچه‌ها از نظر روحی نیاز به حمایت بیشتری دارند.
شماره‌های امدادی را به یاد داشته باشید
جلال ایزدی، کارشناس فوریت‌های پزشکی
تصادف یکی از خطرناک‌ترین حوادث و تجربه تلخی است که هر راننده‌ای ممکن است برایش رخ دهد. وقتی یک تصادف اتفاق می‌افتد مکانیسم آسیب خیلی مهم است، یعنی چگونگی تصادف؛ چرا که به ما در تشخیص آسیب‌های احتمالی مصدوم کمک می‌کند. لذا پیشنهاد ما به حاضرین در صحنه تصادف این است که به هیچ وجه مصدوم را تا زمان رسیدن آمبولانس جابجا نکنند، زیرا جابجایی غیر اصولی مصدوم باعث آسیب‌های ثانویه و عوارض ماندگار در فرد می‌شود.
جهت امدادرسانی بهتر و اقدامات درمانی اولیه در صحنه حادثه، اطراف مصدوم تجمع نداشته باشند. با توجه به خطرناک بودن صحنه حادثه مثل نشتی بنزین و… از سیگار کشیدن خودداری کنند.
حاضرین در صحنه تصادف جاده و اتوبان که سرعت خودروها در آن زیاد است می‌توانند با هر وسیله‌ای جهت هشدار دادن به راننده‌های خودروهای عبوری از وضعیت پیش آمده اطلاع دهند.
در پایان، از تماس‌گیرنده با اورژانس ۱۱۵ تقاضا داریم که با حفظ خونسردی، موقعیت دقیق حادثه، تعداد مصدومین و وضعیت آسیب‌دیدگان را برای اپراتور اورژانس به طور کامل گزارش دهد.
شماره‌های امدادی که همه‌ی مردم باید آن را به یاد داشته باشند: اورژانس ۱۱۵، امداد و نجات جاده‌ای هلال احمر ۱۱۲، آتش‌نشانی ۱۲۵، پلیس ۱۱۰.
چند سال قبل یک مورد تصادف موتورسیکلت با خودرو در سطح شهر به ما اعلام شد. زمانی که به صحنه رسیدیم قبل از پیاده شدن از آمبولانس دیدم که مصدوم بیهوش بر روی زمین دراز کشیده و یک نفر کنار مصدوم نشسته است. اول فکر کردم که دو تا مصدوم هستند، اما از آمبولانس که پیاده شدم و رفتم بالای سر مصدوم دیدم این فردی که نشسته کنار مصدوم، با کف دست، قسمتی از ناحیه‌ی سر مصدوم را که بر اثر ضربه دچار خونریزی فعال بود، محکم نگه داشته است و جلوی خونریزی را گرفته بود. با یک اقدام ساده توانسته بود که خون را در بدن برای پمپاژ قلب نگه دارد تا قلب زنده بماند.
یک مورد واژگونی و انحراف به چپ خودرو قابل تامل در چند ماه گذشته داشتیم که در ارزیابی اولیه از صحنه حادثه و اظهارات مصدوم، متوجه شدیم علت تصادف حواس‌پرتی راننده به دلیل وجود خرگوش و یا سگ‌های خارجی در خودرو بوده است. این روزها همه‌ی ما شاهد نگهداری و مراقبت بعضی افراد از سگ‌های به اصطلاح تربیت شده هستیم که گاه به همراه افراد در خودرو هنگام رانندگی حضور دارند که نوعی خطر برای رانندگی محسوب می‌شود.
۸۰ درصد تصادفات به خاطر سرعت بالاست
محمد شکاری، رئیس جمعیت هلال‌احمر شهرستان گراش
در بحث تصادفات جاده‌ای، چهار عامل دخیل هستند؛ عوامل انسانی، وسیله‌ی نقلیه، عوامل جاده‌ای و عوامل محیطی (مثل مه و بارندگی).
اکثر تصادفاتی که در حوزه‌ی استحفاظی منطقه و شهرستان اتفاق می‌افتد، عوامل انسانی دخیل است. بالای ۸۰ درصد این تصادفات به خاطر سرعت بالا و در مرحله‌ی بعد به خاطر بی‌دقتی و بی‌احتیاطی راننده است.
هلال‌احمر در حوزه‌ی پاسخگویی به حوادث فعالیت دارد و بیشتر در فاز عملیاتی است. طبق گزارش‌هایی که به دست ما می‌رسد و ما سر صحنه‌ی تصادف حاضر می‌شویم، می‌بینیم که در یک جاده‌ی صاف، ماشین چپ کرده و یا واژگون شده است. همه‌ی این‌ها برمی‌گردد به سرعت بالا و عدم کنترل ماشین و اینکه راننده نمی‌تواند ماشین را کنترل کند و ماشین واژگون می‌شود.
اگر راننده سرعت قانونی را رعایت کنند، من می‌گویم که ۸۰ درصد تصادفات کاهش پیدا می‌کند و تخلفات و بی‌احتیاطی‌هایی که اتفاق می‌افتد همگی به خاطر سرعت بالای ماشین است.
شهرستان اوز و خنج، پایگاه امداد و نجات جاده‌ای ندارد و ما سعی می‌کنیم در بحث حوزه‌ی جاده تا خنج و حتی تا بیرم هم خدمات ارائه کنیم.
همه در کلاس‌های آموزشی کمک‌های اولیه شرکت کنند
محمد شیروان، نجاتگر و پرسنل رسمی امداد و نجات و مسئول آموزش هلال احمر
بیشترین نکته‌ای که مردم باید به آن دقت کنند، بحث جابجایی مصدوم در تصادفات است. مورد داشتیم که در جابجایی غیر اصولی مصدوم بعد از تصادف، باعث قطع نخاع مصدوم شده است.
مورد دوم، تماس شاهدان تصادف با نیروهای سازمان‌های امدادی و گزارش کامل وضعیت مصدوم یا مصدومین و حادثه‌ی تصادف است. یعنی کامل شرح دهند که در ماشین گیر کرده است یا حتی ماشینی که تصادف کرده است در چه حالتی است. این موارد خیلی کمک کننده است.
مثلا یک بار تماس گرفتند و به ما اعلام کردند که دو ماشین به هم برخورد کرده‌اند. وقتی رفتیم سر صحنه‌ی تصادف، دیدیم که ماشین واژگون شده و مصدوم در آن گیر کرده است. ما مجبور شدیم که دوباره با پایگاه تماس بگیریم و ماشینی که مختص این کار است را برای ما بفرستند. اینجا کلی زمان از دست می‌رود.
مورد بعد تجمع سر صحنه‌ی حادثه است که هم خطر انفجار دارد و هم دسترسی ما به مصدوم و صحنه‌ی حادثه با مشکل مواجه می‌شود، خصوصا در جاده‌های پرتردد. گاه بوده که آمبولانس در خیابان گیر کرده و ما مجبور بودیم از آمولانس پیاده شویم و پیاده بالای سر مصدوم برویم تا آمبولانس برسد.
مورد بعد، پخش نکردن فیلم و عکس از صحنه‌ی تصادف است. آنچه را که شاهدان صحنه‌ی تصادف می‌نویسند، یا ناقص است و یا کذب؛ و این کار باعث می‌شود که خانواده‌ی مصدوم از دست نیروهای امدادی شاکی بشوند که چرا گزارش این شکلی داده‌اید، در صورتی که ما اصلا گزارش‌های این شکلی نمی‌زنیم و از طریق کانال رسمی خودمان، خبر را برای مخاطبان منتشر می‌کنیم.
جوان‌ها اگر سرعت‌شان را کم کنند و یواش‌تر برانند، کمی کار ما خلوت‌تر می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم که همه‌ی مردم کلاس‌های آموزشی کمک‌های اولیه را شرکت کنند که اگر روزی خدایی ناکرده شاهد تصادف و یا حادثه‌ای بودند حداقل تا رسیدن نیروهای امدادی کارهای اولیه را انجام بدهند.
من قبل از اینکه به گراش بیایم، در شعبه‌ی لار، پایگاه چهار برکه در جاده‌ی بندرعباس بودم. ساعت ۳ صبح تصادفی به ما اعلام شد که چهار مصدوم دارد. وقتی سر صحنه حاضر شدیم، دیدیم که چند تا از همشهری‌های خودمان گراشی‌ها در صحنه حاضر هستند. نکته‌ی جالب این تصادف این بود؛ کسانی که اطراف صحنه‌ی تصادف بودند، قبلا در گراش کلاس رفته بودند و دوره‌ی آموزشی کمک‌های اولیه را گذرانده بودند و خیلی کمک ما بودند. وقتی که ما رسیدیم، خیلی از کارهای اولیه را انجام داده بودند، حتی با ابزارهای دم دستی، دست مصدوم را آتل کرده بودند.
کلاس‌های آموزشی در هلال‌احمر از سن ۱۵ سال به بالا برگزار می‌شود. بیشتر مخاطب ما دانش‌آموزان پایه‌ی یازدهم و دوازدهم است که از دوره‌ی همگانی شروع می‌کنیم تا دوره‌ی تخصصی پیش‌بیمارستانی و آشنایی با انواع تزریقات و بخیه و کسانی که مایل باشند به دوره‌های بالاتر می‌روند.
مردم عادی از طریق مساجد و هیات امنا محله می‌توانند اقدام و نام‌نویسی کنند و لیست اسامی را به ما بدهند تا ما با مربی هماهنگ کنیم و برای آنها یا در هلال‌احمر یا مسجد درخواستی‌شان کلاس برگزار کنیم. آموزش به افرادی که از یک قشر باشند، خیلی راحت‌تر است.
وسایل امداد و جعبه کمک‌های اولیه را با خود داشته باشید
یونس نوروزی، امدادگر و نیروی داوطلب جمعیت هلال‌احمر
کسانی که این روزها در ایام عید و تعطیلات قصد سفر دارند، سعی کنند وسایلی را که می‌تواند در مواقع حادثه برای آنها کمک‌کننده باشد، در کنار وسایل شخصی خود به همراه خود داشته باشند، از جمله جعبه‌ی کمک‌های اولیه، کپسول آتش‌نشانی حداقل یک کیلویی، چراغ قوه، وسایل پنچرگیری ماشین، حتی چادر مسافرتی برای استراحت بین‌راهی‌شان. غذای یک روز را هم به همراه خودشان داشته باشند که اگر خدایی ناکرده جایی گیر کردند، به مشکل برنخورند.
قبل از شروع سفر حتما ماشین را از نظر ایمنی چک کرده باشند. کلیه‌ی نکات ایمنی خودرو مثل ترمز چک کرده باشند و حتما حتما بعد از بستن کمربند راننده و دیگر سرنشین‌ها حرکت کنند و با سرعت مجاز رانندگی کنند.
شروع مسیر با نام و یاد خدا باشد و هنگام استارت زدن ماشین صلوات و بسم الله الرحمن الرحیم از ماشین پخش شود خیلی خوب است.
بعد از هر دو ساعت رانندگی، ربع ساعت از جاده بزنند کنار و توقف داشته باشند و بعد به رانندگی ادامه دهند و تا جایی که می‌توانند در شب رانندگی نکنند.
اگر هر یک از اعضای نیروهای امدادی در این ایام قصد سفر دارند، حتما کاور و کارت خود را به همراه داشته باشند که اگر خدایی ناکرده شاهد حادثه‌ای در جاده بودند، بتوانند امدادرسانی کنند.
از شاهدان صحنه‌ی تصادف خواهش می‌کنیم که نه از صحنه فیلم و عکسبرداری کنند و نه اطراف صحنه‌ی تصادف تجمع کنند. اجازه دهند که نیروهای امدادی کار خودشان را انجام دهند. همچنین شاهدان صحنه‌ی تصادف خونسردی خودشان را حفظ کنند و در تماس با نیروهای امدادی گزارش و وضعیت مصدوم را کامل شرح دهند و آدرس حادثه را کامل بگویند و اگر آدرس را کامل نمی‌دانستند هر چیز شاخصی را که در اطراف است برای اپراتورها بگویند.
اگر ماشین آتش گرفت، حداقل ۱۵۰ تا ۳۰۰ متر از خودرو دور شوند چون احتمال انفجار وجود دارد. زمانی که در ماشین قفل می‌شود و مصدوم یا سرنشین در ماشین گیر می‌کند، نیروهای امدادی با ماشین‌های نجات و ابزار جک و فک ماشین را می‌شکافند و یا از طریق‌های دیگری بتوانند مصدوم را رهاسازی کنند. عابرین پیاده از صحنه‌ی تصادف دور شوند و به راه خودشان ادامه بدهند و اجازه دهند نیروهای امدادی به کار خودشان برسند و مصدوم را از ماشین بیرون بیاورند.
راننده‌ها سرعت مجاز داشته باشند، چون اگر با سرعت زیاد بخواهند به مقصد برسند، با روح و روان خسته به مقصد می‌رسند. پس بهتر است که آدم با سرعت مطمئنه براند تا نیاز نباشد تمام حواسش به جاده باشد و از مسیر لذت نبرد.
خوشبختانه در منطقه‌ی خودمان گراش و دیگر نقاط کشور، اگر تصادفی اتفاق بیافتد عابران و شاهدان صحنه‌ی تصادف نگاهی چپ به اموال مصدومین ندارند و این به دلیل چشم و دل سیری و بحث حلال و حرامی است که می‌زنند. یادم می‌آید چند سال قبل، در ورودی گراش به سمت اوز، تریلی با بار خرما چپ کرد و مردم حتی نگاهی چپ به بار تریلی نداشتند و در یک روز و نصفی که در آن وضعیت بودند، برای راننده‌های آن تریلی غذا هم می‌برند.
در دوران کرونا، در میان مسافرینی که به گراش می‌آمدند، یک ماشینی که آقا راننده بود و خانم هم بغل دستش. از قضا گراشی هم نبودند و یک دختر حدودا ۵ یا ۶ ساله عقب نشسته بود. به ما اعلام کرده بودند که لازم نیست تب بچه‌ها را بگیرید، ولی من این کار را انجام می‌دادم و تب آنها را هم چک می‌کردم. بعد از چک کردن تب هر سه‌ی آنها، ماشین حرکت کرد. بعد از اینکه چند متر جلو رفت، برگشت. دیدیم که دختر بچه گریه می‌کند. راننده به من گفت: آقای امدادگر، بیا که دخترم به من می‌گوید که چون تب عروسکم را چک نکرده، الان مریض می‌شود و می‌میرد! کلی هم خندیدیم و با دادن یک شکلات به دختربچه آنها را راهی کردیم.
