هفت‌برکه: ۲۳ فروردین‌ماه روز دندانپزشک است. آن خمیردندان، مسواک و نخ دندان ساده‌ای که در خانه داریم، تا انواع جراحی‌ها و خدمات گران‌قیمت زیبایی دهان و دندان، مستقیم یا غیر مستقیم ما را به این گروه شغلی وصل می‌کند.
در گفتگو با دکتر سارا رفیع‌نژاد که جراح و دندانپزشک است، در مورد وضعیت دهان و دندان در گراش پرسیدیم. وضعیت دهان و دندان ما، مشکلات و دلایل آن از دید یک متخصص این رشته چگونه است؟
دکتر رفیع‌نژاد که حداقل هفته‌ای یک‌بار به مدارس هم سر می‌زند، از آمار پوسیدگی بین بچه‌ها خبرهای خوبی ندارد. او می‌گوید: «به ویژه در پایه‌ی ابتدایی، آمار پوسیدگی بالا است. معاینات مدارس بیشتر شده و با توجه به آموزش، خوشبختانه مراجعات برای درمان هم بیشتر شده است.»
آموزش از کودکی
مهم‌ترین گروه‌های هدف معاینات دندانپزشکی، کودکان ۶تا ۱۴سال و مادران باردار هستند. دو فاز آموزش و درمان مکمل هم برای بهبود بهداشت دهان و دندان است. اگر فاز آموزش قوی باشد، فاز درمان کوتاه‌تر و کم‌خرج‌تر است و حتی گاهی نیازی نیست.
دکتر رفیع‌نژاد می‌گوید آموزش می‌تواند برای کاهش موارد مراجعه و همچنین مراجعه‌ی سریع‌تر برای درمان بسیار موثر باشد و به نظر می‌رسد مثل همه‌ی مسائل فرهنگی، آموزش از کودکی اهمیت ویژه‌ای دارد. او می‌گوید: «تمرکز ما در بخش آموزش بهداشت است. ما به کودکان یک تا دوساله مسواک انگشتی می‌دهیم. این مساله که از کودکی اهمیت مسواک زدن و بهداشت دهان و دندان را درک کنند بسیار مهم است.» برای زنان باردار از سال دوم شیردهی پوشش خدمات معاینات دندان وجود دارد.
بهداشت دندان گراشی‌ها
سال‌هاست که گرانی پای ثابت همه جا و همه چیز است و همه می‌دانیم که خدمات دندانپزشکی هم گران است. عمده دلیل آن، گران بودن مواد مصرفی و ابزارهای دندانپزشکی است.
دکتر رفیع‌نژاد آماری میدانی هم از وضعیت مراجعین گراشی می‌دهد و می‌گوید اصلی‌ترین دلیل مراجعه‌ی دیرهنگام بیمار، وضعیت اقتصادی است. او اضافه می‌کند: «متاسفانه اوضاع اقتصادی خوب نیست و بیمار وقتی مراجعه می‌کند که درد به عصب رسیده. اکثر مراجعین در این دسته قرار می‌گیرند. گروهی هم هستند که چکاپ شش‌ماهه انجام می‌دهند. هفتاد تا هشتاد درصد مراجعینِ بزرگسال و کودک در شرایط اورژانسی مراجعه می‌کنند. بخشی از آن مشکلات مالی، بخشی هم تغذیه‌ی نامناسب مثل مصرف بالای قند است. مثلا ما به مادران باردار توصیه می‌کنیم که شیر شب باید بعد از یک سالگی حذف شود اما قبول نمی‌کنند و به این خاطر در سن چهار پنج سالگی تمام دندان‌های کودک پوسیده است، در صورتی که دندان‌های شیری باید تا سن نوجوانی بماند. هر فرد حتما نیاز به چکاپ شش‌ماهه دارد.»
بیمه این خدمات را پوشش نمی‌دهد، اما جای‌های ارزان‌تری هم برای مراجعه وجود دارد. دکتر رفیع‌نژاد می‌گوید تعرفه‌ها در درمانگاه‌ها، دولتی است و نصف تعرفه‌ی مطب است. درمانگاه محمد رسول‌الله و سایر مراکز درمانی خدمات دندانپزشکی با قیمت مناسب دارند.
پویش سلامت دهان و دندان، ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت
دکتر رفیع‌نژاد از خبر خوبی می‌گوید که از ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت اتفاق می‌افتد، یعنی پویش سلامت دهان و دندان. او امیدوار است دانشجویان دانشکده‌ی بهداشت، مسئولین و کادر مدارس به آنها در این پویش کمک کنند. او می‌گوید: «آسیب دندان در گروه بیماری‌های غیر واگیر است. دندان مثل یک طناب، ورودی به دیگر اعضای بدن است. اگر دندان‌های سالم نداشته باشیم سیستم گوارش سالمی هم نخواهیم داشت.
«در این پویش سه‌روزه، یک روز آن سلامت کودک- سلامت دهان نام دارد و تمرکز ما آموزش مدارس و کودکانِ شهر و روستا است. روز دوم این پویش نشستی با تمام مدیران و دست‌اندرکاران است تا مساله‌ی فرهنگ‌سازی بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرند و از دندانپزشکان موفق و حاذق کمک می‌گیریم تا در این باره صحبت کنند. روز آخر هم خودمان برنامه‌ی واریش فلوراید داریم. در صورتی که مدارس باز باشد، از همکاران‌مان خواهیم خواست تا سر بزنند و آموزش بدهند. ما از تیم ارتقا سلامت، دانشکده‌ی بهداشت و از سیاست‌گذاران در رده‌های بالاتر کمک می‌خواهیم.»
به نظر می‌رسد کلیدواژه‌ی بهداشت دهان و دندان، آموزش است تا باز هم به این نتیجه برسیم که مثل همیشه و برای همه‌ی دردها، پیشگیری بهتر از درمان است؛ کم‌خرج‌تر، کم‌رنج‌تر و عاقلانه‌تر!
