هفت‌برکه – محمد خواجه‌پور: ۱۱/۱۱ به عنوان «روز گراش» هرچند در ده سال گذشته با بی‌مهری مسئولان روبه‌رو شده است اما مورد توجه و اقبال مردم قرار گرفته است. در جدیدترین بی‌مهری نسبت به این روز، امام جمعه گراش در نماز جمعه این هفته خواهان تغییر این روز شد.

ابتدا عیناً بخشی از خطبه دوم نماز جمعه ۱۷ آذرماه ۱۴۰۲ در دانشگاه علوم پزشکی گراش را به نقل از کانال ستاد نماز جمعه بخوانید تا در ادامه چند نکته کوتاه را در مورد آن یادآوری کنم.

Rooz Gerash

حجت‌الاسلام و المسلمین سید محمدباقر بخشایش‌پور امام جمعه گراش با اشاره به ۱۹ آذرماه سالروز تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: «خوب حالا بنده می‌خواهم یک استفاده دقیق‌تری در حوزه فرهنگ در شهرستان به آن  بپردازم بحمدالله و المنه شهرستان با همت شما مردم متدین به جهات مختلف دارای سرمایه‌های معنوی و سیاسی و اجتماعی و فکری هست یکی از مسائل مهم تعیین روز ملی شهرستان است. منظور هم معرفی روز ملی گراش هست که معیار همان حرکت‌های انقلابی مردم ماست لذا باید در تقویم سال شهرستان روزی خاص مشخص شود که شاخص‌ترین نماد پایمردی مردم ما بر سر آرمان‌های انقلاب و دین در آن برجسته باشد. در تعیین این روز هم این نیست که یک جشنی، یک اجتماعی تشکیل بشود ولی چندان خروجی نداشته باشد، مثل روز گراش که بر حسب ارتقا به شهرستان در شب ۲۲ بهمن هر ساله هزینه هنگفتی مصرف می‌شود البته برنامه‌های بسیار خوبی است که به عنوان جشن شب ۲۲ بهمن خوب است و تکرارش هم عیبی ندارد.»

امام جمعه گفت: «اما این خالی از معرفی هویت انقلابی دینی و سیاسی مردم در تاریخ شهرستان است بالاخره خیلی از بخش‌ها به شهرستان ارتقا پیدا کردند ولی این اتفاق تاریخی و هویت بخشی نیست! عزیزان؛ ما نباید خودمان را به یک امر معمولی سرگرم بکنیم، ما محروم از حرکت‌های برجسته در تاریخ گراش نیستیم! لازم است نخبگان علمی و فرهنگی و سیاسی اجتماعی همفکری بکنند و یک روز خاص را که معرف هویت انقلابی و فرهنگی است را مشخص بکنند.»

بخشایش‌پور در ادامه خطبه‌های نماز جمعه گفت: «یکی از این روزهای برجسته و کم نظیر ۱۸ فروردین سال ۶۶ هست که در عملیات کربلای هشت  ۱۰ تن از رزمندگان ما شهید و ۲۶ نفر مجروح شدند این رخداد امر کمی نیست. علی کل حال توجه به هویت دینی و تاریخی و انقلابی شهرستان به عنوان یک رخداد مهم و ماندگار باید در تقویم شهرستان ثبت شود که همان هم خاستگاه پیشرفت شهرستان باشد بنده از تمامی نخبگان دعوت می‌کنم در این مسئله به ما کمک بدهند تا انشاالله در شورای فرهنگ عمومی شهرستان آن را مصوب بکنیم.»

چند نکته:

الف. بهتر است از بند آخر شروع کنیم. در حالی امام جمعه پیش‌نهاد مصوب شدن روز گراش در شورای فرهنگ عمومی شهرستان را مطرح می‌کند که این موضوع پیشتر چند بار در شورای فرهنگ عمومی مطرح و در نهایت در جلسه ۲۹ آذر سال ۱۳۹۵ روز ۱۱ بهمن به عنوان روز گراش مصوب شد. (خبر در هفت‌برکه) پیش از آن نیز در سال ۱۳۹۱ شورای اسلامی شهر گراش این روز را به عنوان روز گراش مصوب کرده بود. در واقع موضوع تعیین روز گراش در شورای فرهنگ عمومی مطرح و مصوب شده است و مطرح کردن دوباره‌ی آن، به شکلی دوباره‌کاری و نقص غرض است. زیرا امام جمعه به عنوان رییس فعلی شورای فرهنگ عمومی باید پاسبان تصمیمات جمعی و مصوبات شورای فرهنگ عمومی باشد و حتی اگر دلسوزانی با این مصوبه مخالف هستند، از جایگاه حقوقی رییس شورای فرهنگی عمومی از آن دفاع کند. 

ب. شهادت شهدای ده تن یک رخداد مهم در خاطره جمعی گراشی‌هاست. من با وجودی که آن زمان تنها ۷ سال سن داشتم، خاطراتی محو از آن دارم و چون حداقل شش نفر از آن جمع شهدا از خویشان دور و نزدیکم بودند، تا سال‌ها این داغ برای خانواده ما تازه بود. اما اهمیت گرامی‌داشت این مناسبت نباید به صورت تقابلی و جایگزینیِ یک مناسبت دیگر باشد، بلکه می‌توان هرساله این روز را با عنوان دیگری مانند «روز شهدای گراش» یا «روز ایثار» یا همانطور که در میان مردم از آنان یاد می‌کنند «روز شهدای ده تن» گرامی ‌داشت. چه ضرورتی دارد که برای گرامی‌داشت یک مناسبت، مناسبت دیگری را نادیده گرفت؟

پ. حرکتی اجتماعی – سیاسی را که بعد از چندین سال پیگیری مداوم به استقلال سیاسی و شهرستان شدن گراش انجامید، به سختی می‌توان «خالی از معرفی هویت انقلابی دینی و سیاسی مردم در تاریخ شهرستان» قلمداد کرد؛ برعکس، شاید این بزرگترین حرکت سیاسی مردم شهرستان گراش در طول تاریخ این خطه باشد که هزاران نفر در موفقیت آن سهم کوچک و بزرگ دارند: از مسئولان سیاسی و اداری گراش در طول دهه‌های گذشته که این طرح را دنبال کردند؛ تا اعضای کمیته‌ی ارتقا که به جرات می‌توان آن را یکی از موفق‌ترین نمونه‌های مشارکت جمعی در تاریخ منطقه قلمداد کرد؛ تا خیرین بزرگواری که زمینه‌های عمرانی و اقتصادی این ارتقای سیاسی را فراهم کردند؛ تا نماینده‌ی وقت مجلس که این طرح را به سرانجام رساند؛ و شاید مهم‌تر از همه، مردم گراش بودند که با تک‌تک آرای خود در انتخابات مجلس در سال ۱۳۸۶ برای اولین بار نماینده‌ای از گراش را به همین امید به مجلس فرستادند. وقتی پیشینه‌ی شهرستان شدن گراش را مرور کنیم، نمی‌توانیم آن را به یک ارتقای سیاسی کم‌اهمیت تقلیل بدهیم.

ت. در صورت تصویبِ تغییرِ مورد نظر امام جمعه محترم، با توجه به سابقه چندساله برگزاری این روز، به نوعی دوگانگی و تقابل شکل خواهد گرفت که یک سمت آن بخشی از مردم قرار دارند و در سمت دیگر مصوبات اداری و حکومتی که ایجاد این دوگانه و دوقطبی نمی‌تواند مطلوب باشد. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز هفته پیش در دیدار بسیجیان با تاکید بر پرهیز از دوقطبی‌های کاذب گفتند: «از دوقطبی‌های کاذب بپرهیزید. در کشور مدام دوقطبی درست می‌کنند: طرف‌دار زید، طرف‌دار عمرو؛ طرف‌دار فلان فکر، طرف‌دار [فلان]؛ این حرفها چیست!»

ث. نامگذاری‌های مناسبتی باید همراه با توجه به پیشینه موضوع و اقناع افکار عمومی باشد. نمونه مشابه آن نامگذاری میدان سوارکاری گراش به نام شهدای ده تن بود که با اعتراض خانواده شهیدان حسن‌زاده روبه‌رو شد و در نهایت با دو اسمه شدن میدان سوارکاری موضوع تلطیف شد. در سطح ملی هم تعیین عناوین جدید برای شب یلدا و روز چهارشنبه سوری از سوی شورای فرهنگ عمومی با واکنش‌هایی روبه‌رو شد. نامگذاری‌هایی که هر چند تلاش داشت این مناسبت‌ها را تجلیل کند اما در عمل باعث مخالفت افکار عمومی شد. 

ج. حجت‌الاسلام و المسلمین بخشایش‌پور پنج سال است که در گراش حضور دارد و شاید از پیشینه موضوع چندان مطلع نباشد و چند صباحی دیگر نیز مهمان ماست. اما در حالی که پنج سال از حضور ایشان در گراش می‌گذرد، به نظر می‌رسد یک بار نیز در مراسم‌های روز گراش همراهی نداشته‌اند و حتی تاریخ برگزاری آن را که ۱۱ بهمن‌ماه است، با دقت اعلام نکرده‌اند. اشاره‌ی ایشان به هزینه‌ هنگفت هم بسیار عجیب است زیرا در بیشتر این سال‌ها، این روز بدون مراسم رسمی و فقط به صورت پویش‌های مردمی برگزار شده است.

چ. هرساله به خاطر روز گراش، دهه فجر برای گراشی‌ها یک روز زودتر آغاز می‌شود و روز گراش به ۱۲ بهمن و جشن‌های دهه فجر وصل می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که در تعیین روز گراش به جنبه‌های ملی و انقلابی مورد نظر ایشان نیز توجه شده است.

ح. هویتِ فرهنگ یک هویت دستوری نیست، بلکه حاصل همراهی و همزیستی مردمان در کنار هم است. هویت فرهنگی نیز در طول سال‌ها شکل می‌گیرد و دارای وجه مختلف و چندگانه است که انکار هر کدام از بخش‌های آن باعث واکنش‌هایی از سوی کسانی می‌شود که با آن فرهنگ پیوند دارند. از این روی به جای ایجاد تقابل بین جنبه‌های مختلف فرهنگ، باید تلاش کرد این جنبه‌ها را در کنار هم قرار داد و با یاری از تمام آن‌ها، بنای فرهنگ را محکم‌تر ساخت.

با این اشارات، به نظر می‌رسد دغدغه امام جمعه گراش قابل درک است اما به جای تغییر زمان روز گراش از ۱۱/۱۱ که به دلایل مختلف در میان مردم مقبولیت یافته است، می‌توان مناسبت‌های دیگر از جمله «روز شهدای ده تن»، «روز شهدای هواپیمایی»، «روز شیخ احمد انصاری»، «روز دکتر اقتداری» و … را نیز همانند «روز گراش» به تقویم مناسبت‌های شهرستان اضافه کرد و از این فرصت برای معرفی شهر و فرهنگ شهر گراش استفاده کرد، چون صرف نامگذاری کمکی به این هدف بزرگ نمی‌کند.