هفت‌برکه: انجمن نمایش گراش به بهانه‌ی سی و سومین نشست تماشا میزبان اعضای گروه نمایشی صحنه اوز، یکی از منسجم‌ترین گروه‌های نمایشی در منطقه بود تا با هم به تماشا و نقد و بررسی فیلم‌تئاتر «قصه‌های نویسنده» یکی از آثار کمدی سال‌های قبل این گروه بپردازد. علیرضا خادم‌پور و به‌آذین کرامتی این نمایش را بر اساس نمایشنامه‌ی نیل سایمون کارگردانی کرده و در سال ۱۳۹۶ در سالن آمفی‌تئاتر کتابخانه‌ی عمومی اوز با بازیگری فاطمه لطافت، سمیرا مرادی، عدنان دانشی، مجتبی نجم‌الدینی و عبدالله ذهبی به روی صحنه برده بودند.
این دومین باری است که یک کار نمایشی از این گروه در گراش دیده می‌شود. گروه صحنه در سومین جشنواره نمایش کل گراش نیز با اجرای نمایش «هفت دقیقه» توجه علاقه‌مندان به تئاتر را جلب کرده بود (خبر و تماشای این نمایش در هفت‌برکه). «قصه‌های نویسنده» یکی از آثار اولیه این گروه نمایشی است که به خوبی شیوه‌ی کار و روند روبه‌رشد این گروه را تاکنون نشان می‌داد. همکاری خادم‌پور و کرامتی در این سال‌ها را می‌توان یکی از نمونه‌های موفق همکاری هنری دانست.
نمایش «قصه‌های نویسنده» از سه اپیزود انتخابی از نمایشنامه‌ی «پزشک نازنین» نوشته‌ی نیل سایمون، نمایشنامه‌نویس مشهور آمریکایی، تشکیل می‌شد. نیل سایمون که در جلسات قبلی تماشا نیز با نمایش «شایعات» موضوع صحبت جلسه بود، نمایشنامه‌ی پزشک نازنین را بر اساس داستان‌های کوتاه آنتوان چخوف، نویسنده‌ی بزرگ روس، نوشته است. این نمایشنامه تاکنون بارها به روی صحنه رفته است و گروه صحنه نیز با اجرای آن دست به یک تجربه‌ی جدید زده بود. سه اپیزود «عطسه»، «معلم سرخانه» و «انتخاب بازیگری» که با مونولوگ‌های نویسنده‌ی قصه‌ها به هم وصل می‌شدند، از لحاظ درون‌مایه نیز ارتباط محکمی با هم داشتند.
اهمیت انتخاب درست متن و تحلیل درست آن
پس از تماشای فیلم‌تئاتر با حضور کارگردانان نمایش، خادم‌پور و کرامتی، بازیگران نمایش و و اعضای گروه صحنه اوز، خادم‌پور به صحبت پرداخت. او در ابتدای صحبتش بر مهم‌ترین نکته در هنر نمایش دست گذاشت: انتخاب درست متن و تحلیل درست آن: «یک نکته اصلی و معضل بسیار جدی که در منطقه داریم، بحث انتخاب متن است. معضل بیشتر گروه‌های نمایشی این است که متنی را انتخاب می‌کنند که که روز اول جذاب است، و بعد که می‌خواهند آن را ایرانی کنند و قطعه‌های نامناسب را حذف کنند، محصولی که در آخر ارائه می‌کنند کاملا متفاوت از آن چیزی است که نویسنده در نظر داشته است. وقتی می‌خواهید متنی را انتخاب کنید، فقط به ابتدای کار فکر نکنید بلکه به انتهای کاری که ارائه می‌کنید دقت کنید. به این فکر کنید که این کار به کجا می‌خواهد برسد.»
خادم‌پور در مورد روند انتخاب نمایشنامه در گروه صحنه گفت: «ما خیلی نمایشنامه می‌خوانیم تا به یک نمایشنامه‌ی مطلوب می‌رسیم. مثلا در مورد این نمایش، چخوف و نیل سایمون پشت این نمایشنامه بود، یعنی بهترین‌های ادبیات شرق و غرب. سخت است که بخواهید اینها را تلفیق و ایرانی و ارائه کند. باید روی متن و نویسنده احاطه کامل داشته باشید و به درستی متن را درک و تحلیل کنید. ما قصد داشتیم که همه چیز را فدای خنده‌ی تماشاگر نکنیم. هدف این نبود که از تماشاگر خنده بگیریم.»
سختی کار کردن با متنی مثل «پزشک نازنین» چیست؟ خادم‌پور گفت: «تلفیق درونمایه‌های کارهای چخوف با ترکیب با ظرافت‌های طنز سایمون. چخوف خیلی خلاصه می‌نویسد و خالص و تقریبا همه زوائد را می‌زند. سایمون اینها را برمی‌دارد و یک سری جذابیت‌ها را به آن اضافه می‌کند. ما باید این تعادل را حفظ می‌کردیم. ما سه تا از اپیزودهای این نمایشنامه را انتخاب کردیم که در عین حالی که در فضاهای متفاوت و با اتفاقات متفاوت همراه بود، اما یک رشته این سه تا را به هم پیوند می‌داد: نگاه قشر قوی جامعه به قشر ضعیف. فضاهای متفاوتی را هم داشتیم که در دکور و نوع بازی و چیدمان و اکت‌های بازیگرها باید این پیوند حفظ می‌شد.»
به‌آذین کرامتی نیز در تکمیل صحبت‌های خادم‌پور گفت: «ما سعی می‌کنیم متن را متعلق به خودمان کنیم. مثلا در این نمایش، مونولوگ‌های بین اپیزودها کار خودمان بود. یا مثلا قطعه دوم را کاملا به صورت جدی اجرا کردیم و از طنزی که نیل سایمون در کار می‌آورد فاصله گرفتیم.»
تاریخچه‌ای از رشد گروه صحنه اوز
کرامتی نقبی به تاریخچه‌ی تشکیل گروه و هدف آن و روندی که گروه را تا به اینجا رسانده است زد: «از سال ۱۳۹۴ بعد از وقفه‌ای طولانی در تئاتر اوز، ما شروع به جمع کردن بچه‌ها دور هم کردیم. در اوز نسل خوبی از تئاتری‌ها در دهه‌های قبل کار می‌کردند که دیگر نبودند. ما یک برنامه‌ی پنج-شش‌ساله ریختیم تا تئاتر را که فراموش شده بود دوباره احیا کنیم. شعار ما این بود: تئاتر بد ممنوع. یکی از مهم‌ترین اهداف ما هم ساختن تماشاگران تئاتر بود. یکی از محورهای کار ما، انتخاب متن بود که سعی کردیم برای خودمان هم تمرین باشد و ژانرهای مختلف را کار کنیم.
«با کار کودک و از پایه شروع کردیم. بعد به ژانرهای دیگر هم سر زدیم، از جمله درام (در نمایش «خرده‌جنایت‌های زناشوهری») و کمدی (در همین نمایش و نمایش «هیچکی جیمی نمی‌شه»). هدف ما این بود که تماشاگر اینها را ببیند و شکل بگیرد. حالا می‌توانیم بگویم که ما تماشگر ثابت داریم.
«در مورد بازیگرها، ما مجبور بودیم با داشته‌هایمان کار کنیم. در یک حالت کارگاهی بچه‌ها کار می‌کردند. بازیگرهای ما اغلب تازه‌کار بودند و اغلب تئاترهای ما همین است که چند بازیگر باسابقه را در کنار بازیگران تازه‌کار می‌گذاریم.
«سالی سه نمایش کار می‌کردیم اما متاسفانه شیوع کرونا انرژی ما را گرفتم. «قصه‌های نویسنده» در سال ۹۶ اجرا شد و بین این سال تاکنون، تفاوت اجرایی را که می‌بینیم، راضی هستیم.»
چند پله جلوتر
علی فخری، کارگردان تئاتر گراش، در مورد اهمیت انتخاب متن در گروه صحنه گفت: «چیزی که بچه‌های گروه صحنه را رو به جلو می‌برد، انتخاب متن است. متن‌های خارجی معمولا قوی هستند و چند پله شما را جلو می‌اندازند و یک سری موانع که در متن‌های ایرانی است، دیگر نیست. کشش قصه و فراز و فرودها و شخصیت‌پردازی‌ها و… آنقدر خوب است که راحت دیده می‌شود و کار گروه نمایشی را جلو می‌اندازد.» او در مورد نمایش «قصه‌های نویسنده» نیز گفت: «این کار که در سال ۹۶ اجرا شده، نسبت به کارهای اخیر از گروه صحنه خیلی متفاوت است. در این نمایش، دوگانگی در بازی بازیگرها به چشم می‌آمد. اما متفاوت بودن این کار با کارهای جدید در بازی‌های خانم لطافت و آقای نجم‌الدینی خیلی مشخص است. الآن روان‌تر و بهتر شده است. این رو به جلو بودن این گروه خیلی لذت‌بخش است.»
علیرضا خادم‌پور نیز در مورد بازیگرهای این نمایش و روند روبه‌رشد آنها گفت: «شاید فضای مینیمال جزو بهترین انتخاب‌های ممکن برای این متن بود تا بازیگر به راحتی بتواند در آن فضا کار کند. در مورد بازیگر، این برنامه‌ی ما بود که یک نسل بازیگر دیگر تربیت کنیم. مثلا بازی آقای دانشی در این نمایش با بازی‌ای که او در «خرده‌جنایت‌های زناشوهری» ارائه کرد، قابل مقایسه نیست.»
سجاد فتحی، رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی گراش، نیز در انتهای نشست صحبت کوتاهی کرد. او گفت افتخار آشنایی با گروه صحنه را از دو سال پیش با نمایش «هفت دقیقه» در سومین جشنواره نمایش کل دارد. فتحی از گروه صحنه دعوت کرد در پنجمین جشنواره نمایش کل که قرار است در آذرماه ۱۴۰۲ در گراش برگزار شود، حضور یابند.
گفتنی است که این آخرین جلسه از جلسات هفت‌گانه در مورد «کمدی» بود. به شرکت‌کنندگانی که دست کم در چهار جلسه از هفت جلسه اخیر شرکت کرده باشند، گواهی حضور معتبری از طرف اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی گراش و انجمن نمایش گراش اعطا می‌شود. دوره‌ی هفت‌جلسه‌ای بعدی به زودی شروع خواهد شد.
نشست‌های تماشا از این پس با با حمایت «هایپر گلستان»، حامی فرهنگ و هنر، برگزار می‌شود. هایپر گلستان در بلوار سرداران، روبه‌روی بلوار ملاصدرا قرار دارد.
