گریشنا: کتاب «خاندان حاج سیدعلی تاجر بیرمی در ایالت فارس برپایه اسناد سیاسی، تجاری و اجتماعی» به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و با همکاری بنیاد فارس شناسی روانه بازار کتاب شد. این کتاب را سید احمد عسکری بیرمی و وحید کارگر جهرمی نوشته‌اند و در آن علاوه بر تاریخ مکتوب منطقه بیرم به مناطق لارستان، گراش، بستک، اشکنان، اوز، ارد و … نیز اشاراتی شده است.
عسکری در رابطه با انتشار اسناد تاریخی به خبرنگار گریشنا گفت: اسناد حاج سید علی تاجر بیرمی قبل از این که در قالب یک کتاب منتشر شود در فصلنامه علمی تخصصی اسناد بهارستان مجلس شورای اسلامی، همایش نقش اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی، همایش بینالمللی فارس در جنگ جهانی اول بنیاد فارس شناسی، همایش اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و سایر نشریات و سایت های معتبر ملی و محلی منتشر شد.
وی افزود: هنوز اسناد زیادی در تهران توسط افراد متخصص و صاحب نظر در دست بررسی است تا انشاا… در زمان مناسب نسبت به انتشار آنها اقدام گردد. وی همچنین از صادق رحمانی تشکر کرد و گفت: آقای صادق رحمانی، دوست ادیب و فرهنگ دوست مان و دوستان فرهیخته و تاریخ پژوه دیگر در مرکز اسناد انقلاب اسلامی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و کتابخانه مجلس شورای اسلامی با دقت کار را مورد ارزیابی قرار دادند و نتیجه کار در واقع مدیون دقت و ریزبینی این اساتید و پژوهشگران گرانقدر در تهران، شیراز، گراش، لار، جهرم و لامرد هستم.
شایان ذکر است که حاج سید علی تاجر بیرمی یکی از تجار فعال جنوب کشور در عهد قاجار است که چندین نسل حکم وکیل الرعایایی در لارستان و ناظم التجاری ایالت فارس داشتهاند. دفتر اصلی تجارت وی در شیراز، سرای چراغعلی خان و کاروانسرای مشیر بوده و در جهرم، لارستان، لنگه، یزد و شوشتر نیز فعالیت تجاری داشته است. همچنین اسنادی در خصوص معاملات آنها در هندوستان و کشورهای عربی موجود است.
اهمیت این پژوهش تاریخی در این است که خاندان حاج سید علی تاجر طی سالیان متوالی حکم وکیل الرعایایی، مباشری و ناظم التجاری در ایالت فارس داشتهاند و با مقامات و حکام ایالتی و ولایتی ارتباطات زیادی داشته اند و به سبب تجارتپیشگی در بیشتر نواحی فارس رفت و آمد داشتهاند. در این اثر، اسنادی از ارتباط حاج سید علی تاجر و فرزندانش (سید فرج الله وکیل الرعایا، سیدمحمدباقر وکیل الرعایا و سید سلیمان تاجر) با حاکمان قدرتمند فارس از جمله حسام السلطنه فرزند مظفرالدین شاه، مؤید الدوله، فرمانفرما و سایر حکام فارس و لارستان انتشار یافته است. همچنین اسناد زیادی از ارتباط حاج سید علی تاجر با قوام الملک موجود است که بخشی از این اسناد تاریخی در این کتاب قابل مشاهده است.
مزیت این اثر تاریخی در متنوع و چند بعدی بودن اسناد آن است که در موضوعات مختلف اسناد شرعی، حقوق و مالیات، شکایات، قراردادهای تجاری، احکام و انتصابات، آشوبهای محلی، مبارزات ملی و محلی و… اسنادی را دربردارد. از این جهت این اسناد می تواند اطلاعات تاریخی خوبی در شناخت دقیقتر وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اهالی و شهرهای جنوبی کشور در فارس، هرمزگان و بوشهر در اختیار علاقه مندان قرار دهد.
کتاب خاندان حاج سیدعلی تاجر بیرمی در چهار فصل گردآوردی شده است. فصل اول با بررسی ماهیت سیاسی ایالت فارس به جایگاه قدرت سیاسی ایالت پرداخته و در این بین نقش خاندان قوام الملک در سیاست فارس مورد تحلیل قرار گرفته است. از آنجا که شخصیتهای سیاسی ایالت فارس، سابقه نامه نگاری و ارتباط تاریخی با خاندان حاج سید علی تاجر داشته اند لذا برای فهم بهتر اسناد، اطلاعاتی از جایگاه سیاسی آنان لازم به نظر میرسید. فصل دوم کتاب فعالیت‌های سیاسی، تجاری و اجتماعی خاندان حاج سید علی تاجر بیرمی و به خصوص فعالیت تجاری این خاندان پرداخته شده و نقش آفرینی آنها در حفظ نظم مناطق جنوبی لارستان مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم کتاب اسناد احکام حکومتی، حقوق و مالیات، توصیه نامه‌ها و سفارشات، آشوب و ناامنی، قراردادهای تجاری، نامه های شخصی و اسناد اجتماعی خاندان حاج سید علی تاجر بیرمی را شامل می‌شود. فصل چهارم نیز حاوی تعدادی از تصاویر اسناد و عکس‌هایی از فعالیت های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خاندان سادات بیرمی است.
کتاب خاندان حاج سیدعلی تاجر بیرمی در ایالت فارس با قیمت ۱۰هزار تومان درکتاب فروشی های معتبر سراسر کشور در تهران و سایر استان ها عرضه شده است. همچنین این اثر به زودی در کتابفروشی های سطح لار، گراش و بیرم توزیع می گردد.
