دوزنده‌ی تن‌پوش‌هایی به رنگ خاطره

هفت برکه (گریشنا)- افسانه نادرپور: عکس‌های قدیمی را که نگاه کنید فرم لباس‌ها در گراش هم برای زنان و هم برای مردان از اصالت خاصی برخوردار است. در عین داشتن رنگ‌های مختلف و شکل‌های متفاوت اما فرم منظم و یکسانی دارند. سال‌ها است که دوخت لباس سنتی و استفاده از آن فراموش شده است و مادربزرگ‌ها که از بین ما بروند شاید این نوع لباس‌ها هم در پستوی ذهنمان، فقط خاطره‌ای دور شوند. رقیه میرزاده که شصت و پنج سال سن دارد سعی دارد این هنر را زنده نگه دارد. او خیاط است و لباس‌های سنتی می‌دوزد. ده ژوئن، مصادف با روز جهانی صنایع دستی، فرصت خوبی بود که به سراغ او که جز اندک زنانی است که هنوز کار دوخت پوشاک سنتی را انجام می‌دهد، برویم و با این زن هنرمند گراشی گپ بزنیم.

از کجا شروع کردین و آیا کسی مشوق شما در این کار بود؟
پدرم خلیج می‌رفت و آن‌جا انواع حاشیه و پولک و پارچه برای فروش می‌آورد. در گذشته به سختی به دختران اجازه خارج شدن از منزل یا سواد‌دار شدن می‌دادند. با این تفاسیر در نزدیکی منزل ما زن مسنی بود که کار صنایع دستی انجام می‌داد و چون علاقه‌ی زیاد من را دید و اجاقش هم کور بود تمام مواردی که باید در این زمینه یاد می‌گرفتم را به من آموزش داد و آرزوی او ماندگاری این هنر بود.

من شنیده‌ام از معدود زنانی هستید که کار دوخت لباس سنتی را انجام می‌دهید، آیا درست است؟
بله. هر قسمتی از کارم را از زنانی پرسیده و آموزش دیده‌ام که اکنون پیر شده‌اند و احتمال زیاد دیگر توانایی انجام این کار را ندارند.

نام صنایع دستی که انجام می‌دهید چیست؟
من کارهای زیادی انجام می‌دهم از جمله، درست کردن کمبل، کایه، نمک، پارچه حنا، پولک دوزی و دوخت لباس گل و پیلکه، لباس گل و پیلکه حدود دو سال است طرفداران زیادی پیدا کرده است.

لطفا کمی از تاریخچه گل و پیلکه برایمان بگویید.
تا جایی که از گذشتگان به یاد دارم و برایم نقل کرده‌اند به این صورت بوده است که در زمان‌های قدیم به دلیل نبود پارچه‌ی زیبا، پارچه‌ای بود به نام پارچه‌ی ناشر که با آن کفن هم درست می‌کردند، اما برای این که از سادگی بیرون بیاید با کاموا و ابریشم برای عروس تزیین می‌کردند.

مواد اولیه لباس گل و پیلکه چیست؟
مواد زیادی برای دوخت و تزیین لازم نیست اما زحمت و وقت زیادی می‌برد. مواد اولیه این لباس: کاموا، پولک، حاشیه و پارچه دبیری است.

مواد اولیه کارتان را از کجا تهیه می‌کنید ؟
قبلا همه‌ی وسایل را از خارج از کشور تهیه می‌کردم اما الان کاموا را در ایران و مابقی را از کشورهای خلیج فارس تهیه می‌کنم.
شده است که تا پنج کیلو هم خریداری و به ایران آورده‌ام.

استقبال مردم از لباس گل و پیلکه چگونه است؟
قبل‌تر سفارش کمتری می‌گرفتم و گاهی مدت‌ها کاری انجام نمی‌دادم اما حدود پنج سال است که استقبال و سفارش این لباس بیشتر شده است.
بخشی از سفارش‌ها هم به اینگونه است که بزرگترها به عنوان کادو به کوچکترها هدیه می‌دهند. قیمت یک دست لباس بچه‌گانه پنجاه هزار تومان است.

دوختن یک لباس چقدر طول می کشد؟
این روزها اگر یک ساعت صبح و یک ساعت عصر مشغول بکار شوم، ده روزه تمام می‌شود.
آیا مسئولین به دلیل این صنایع دستی زیبا از شما حمایتی کرده‌اند؟
این که فردی بیاید و حمایت کند، نه. اما چون خودم علاقه دارم این کار همچنان ادامه داشته باشد و برای آیندگان بماند در محلی که به نام خانه خئر معروف است، کلاس‌هایی را تشکیل دادم که ادامه پیدا نکرد.

پیشنهادی برای ترویج بیشتر این نوع لباس در بین نسل جدیدمان دارید ؟
به نظر من اگر جوانانمان تغییری در این سبک از صنایع دستی ایجاد کنند، می‌تواند زیبا باشد. اما دیگر اصالت خود را از دست می‌دهد. و دیگر آن چیزی نیست که گذشتگانمان از آن استفاده می‌کردند.

یعنی شما با تغییر در این نوع لباس‌ها و تلفیق آن با هنر مدرن جهت ترویج بیشتر بین جوانانمان مخالف هستید؟
خیر. مخالف نیستم. اما فقط از نگاه من با تمام زیبایی‌هایی که می‌تواند در ترکیب کردن وجود داشته باشد، دیگر آن نگاه سنتی و اصالتی را نخواهد داشت.

آیا در کارهایتان از طرح‌های آماده استفاده می‌کنید؟
بله. چون به انتقال کامل این میراث اعتقاد دارم هیچ‌گونه تغییری در طرح‌های آن انجام نداده‌ام و تمام نقش‌ها به همان صورتی است که در گذشته بوده.

او در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: «امیدوارم روزی برسد افرادی مانند شما ارزش و زیبایی این نوع لباس‌ها را قدر دانسته و بیشتر توجه کنند که این چیزها است که برای آیندگان ما به جا خواهد ماند و قسمتی از فرهنگ هر شهر را پوشش و صنایع دستی آن تشکیل می‌دهد.»