هفت‌برکه – حسین ناصری
کبوتر، نشان صلح و دوستی
«کشتی نوح روزها بر روی طوفان عالم‌گیر سرگردان بود. وقتی باران فرو نشست، حضرت نوح کلاغی را مامور کرد که تا دوردست‌ها پرواز کند و خبر بیاورد که آیا جایی خشکی پیدا می‌شود که زندگی جدیدی را از سر بگیرند. کلاغ رفت و برنگشت. حضرت نوح این بار کبوتری را مامور جستجوی خشکی کرد. بعد از چندی، کبوتر برگشت، با شاخه‌ای زیتون بر نوکش. کبوتر پیام‌آور صلح خداوند با آفریدگانش و زندگی دوباره بر روی زمین بود.»
این روایتی اسطوره‌ای است که در ادیان مختلف به شکل‌های مختلف تکرار شده است. می‌گویند پس از جنگ جهانی دوم، پیکاسو، نقاش معروف، تصویر «کبوتر با شاخه‌ی زیتون» را برای نشان دادن صلح و دوستی به عنوان نشان کنگره جهانی صلح در پاریس در سال ۱۹۴۹ کشید. یک نشان جهانی و آشنا، با یک پرنده‌ی محبوب و زیبا.
کفتربازی نوعی عشق‌بازی است
صحنه‌ی پرواز دسته‌های کبوتر با پس‌زمینه‌ی کلات، از خاطرات شیرین بسیاری از گراشی‌هاست. از حق که نگذریم، آسمان گراش در نظر بسیاری از ما خالی از دسته‌های کبوتر نیست.
در تمام تاریخ، انسان‌ها به نگهداری از حیوانات، بخصوص پرندگان، علاقه‌مند بوده‌اند و انواع پرندگان را در خانه نگهداری می‌کرده‌اند. در سال‌های اخیر، افزایش چشم‌گیر مغازه‌های پرنده‌فروشی در گراش و شهرهای دیگر نیز شاهدی بر اوج گرفتن این علاقه‌مندی است.
اما کبوترها، این موجودات زیبا و باهوش، جایگاه ویژه‌ای نزد مردم دارند. کبوتربازی یا همان کفتربازی، با وجود مسائل و دیدگاه‌های مختلفی که درباره‌اش مطرح می‌شود، نوعی عشق‌بازی است که آداب خودش را دارد و جنبه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی خودش را. در این مقاله به کبوتربازی به عنوان یک خرده-فرهنگ در سطح جامعه گراش بدون هیچ ارزش‌گذاری نگاه شده است.
کبوتر از منظر شهر، جنگ و کشاورزی
به پرواز درآوردن و نگهداری از کبوتر را کبوتربازی می‌گویند. صحنه‌ی پرواز دسته‌های کبوتران و چرخ زدن آنها بر فراز آسمان، منجر به ایجاد یک عنصر خاصِ منظری در آسمان شهرهای ایرانی شده است. معمولاً دسته‌های کبوتران از صبح زود تا نزدیک غروب در آسمان پرواز می‌کردند، اما با توجه به اقلیم مختلف شهرهای ایران، از کوهستانیِ غرب تا کویریِ مرکز یا مرطوبِ شمال و گرمایِ جنوب، زمانِ به پرواز در آوردن کبوتران متفاوت بوده است.
منظر آسمان در طول روز، بسته به موقعیت جغرافیایی و ارتفاع شهرهای مختلف، در کنار تابش خورشید و رنگ و نور خاص شهر، مشخصه‌ی مهمی در شهرها محسوب می‌شود، و پرواز کبوترها یکی از مولفه‌های مهم این منظر بوده است. هرچند در شهرهای امروزی، به دلایلی همچون وجود ساختمان‌های بلند و آسمان‌خراش‌ها و پرواز هواپیماها و از همه مهمتر، تغییر نگرش انسان‌ها در زیبایی‌شناسی شهرها، به سنت کبوتربازی توجه چندانی نمی‌شود و به مرور شاهد کم‌رنگ شدن و از بین رفتن این سنت هستیم. (۱)
اما نگهداری از کبوترها فقط به منظور عشق‌بازی و تماشای پرواز دادن آنها نیست. همه‌ی ما داستان‌های زیادی درباره‌ی استفاده از کبوتران نامه‌بر شنیده‌ایم. بخصوص در طی جنگ جهانی اول، به دلیل وجود مین‌های زمینی، از این کبوترها به میزان بسیار زیادی جهت رساندن اخبار استفاده می‌شد.
کبوترها نقش مهمی در کمک به تعادل اکوسیستم و بازسازی زیستگاه‌ها و عمل گرده‌افشانی و پراکنده کردن دانه‌ها نیز داشته و دارند. استفاده از فضله‌ی کبوتر به عنوان کود در کشاورزی آنقدر مرسوم بوده است که بناهای خاصی به نام کبوترخانه در بسیاری از شهرهای دنیا از جمله در ایران ساخته شده است. کبوترخانه‌ها بناهایی هستند که پهنا و ارتفاع بین ۷ تا ۱۵ متر اعمار می‌شوند و در درون آنها صدها لانه پرندگان با شکل و ابعاد یکسان ساخته شده است.(۵) کاربرد این بناها، جمع‌آوری فضولات کبوترها به عنوان کود جهت استفاده در کشاورزی، دباغی، چرم‌سازی و ساخت باروت بوده است.
برج‌های کبوتر علاوه بر ایران در کشورهایی نظیر افغانستان، عراق، ترکیه، مصر، انگلستان، فرانسه، اسپانیا، آمریکا و… ساخته شده است.(۴) کبوترخانه‌ها در ایران بیشتر در مناطق مرکزی بخصوص در زمین‌های کشاورزی اصفهان و روستاهای حومه آن به دلیل شرایط آب و هوایی منطقه، رونق کشاورزی، لزوم تولید کود انبوه و عدم دسترسی به کود دامی در تمام ایام سال ساخته می‌شد. علاوه بر این در شهرهای میبد یزد و آذربایجان نیز نمونه‌هایی از این بنا وجود دارد. انتخاب کود پرندگان به دلیل بالا بودن کیفیت آن نسبت به کود دام در حاصل‌خیزی زمین کشاورزی و نگهداری راحت‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر بوده است. (۵)
نکته جالب در مورد کبوترخانه‌ها در ایران این است که سندی مبنی بر نگهداری کبوتر جهت استفاده از گوشت آنها وجود ندارد و صرفاً از کود آنها در کشاورزی استفاده می‌شده است. این کار، ریشه در فرهنگ ایرانی داشته که در آن آزار پرندگان گناه محسوب می‌شد. انگلبرت کمپفر در این زمینه نوشته: «منظور از ساختن این کبوترخانه‌ها فقط این است که فضله کبوتر را به دست آورند و به کبوتران صدمه‌ای نمی‌رسانند.»(۶)
کفتربازی در تاریخ
در گذشته، در اکثر شهرهای ایران کبوتربازی یا کفتربازی بسیار رواج داشته است، به طوری که رسم کبوتربازی در قرن‌های چهارم و پنجم بسیار معمول بوده است و بعضاً به دلیل مشرفیت کبوترخانه‌ها بر خانه‌های مسکونی و ایجاد مزاحمت برای مردم، گاهی فرمانروایان وقت همچون مقتدی عباسی (نیمه دوم قرن پنجم) این سنت را منع نموده و دستور تخریب کبوترخانه‌ها را صادر می‌کردند. (۲) همچنین مستندات تاریخی حاکی از آن است که در دوره‌های بعد از اسلام، کبوتربازی یکی از وسایل سرگرمی و تفریح مردمان بوده و از این پرنده، غیر از نامه‌رسانی و تهیه کود، برای سرگرمی نیز استفاده می‌شده و از گوشت آن نیز بهره‌برداری می‌کرده‌اند.
ضمن اینکه مطالعه و بررسی سنت کبوتربازی و روابط و قوانین پیچیده آن، دال بر عمر و پیشینه‌ی این موضوع است. اینکه ریشه اصلی پدیده کبوتربازی یا عشق‌بازی و آداب و روابط پیچیده‌ی این سنت و حتی فرهنگ درونی و اخلاق و رفتار کبوتربازان چیست و از کجا نشأت گرفته، مشخص نیست. اما پایداری این سنت از گذشته تاکنون، تغییرات حداقلی در بجا آوردن آداب و رسوم این سنت، و میزان پیشرفت این سنت در گذشته و در شهرهای مختلف ایران، نشان می‌دهد که کفتربازی آیین و مراسمی وابسته به سبک زندگی و اعتقادات پیشینیان بوده که به صورت سنت و یک بازی فراگیر و رایج درآمده است.
در چند سال اخیر نیز این بازی به قدری جا افتاده است که مسابقات آن هرساله در سطح کشوری و جهانی در حال انجام است و معمولاً به دو صورت استقامتی (کبوترها مدت زمان بیشتری پرواز کنند) و مسافتی (کبوتر مسافت بیشتری را بپیماید) انجام می‌شود. نکته جالب توجه در مورد مسابقات این است که قوانین مربوط به مسابقه توسط شرکت‌کنندگان و یک سال قبل از مسابقه تعیین می‌شود.
کفتربازی در گراش
کفتربازان گراشی تقریبا همگی مردان بالغ هستند. آنها گراش را به دو بخش تقسیم می‌کنند: کفتربازان ناساگ و کفتربازان بلئلز. البته ساعتی پس از شروع به پرواز در آوردن کبوترها، اکثر دسته‌ها به دو دسته‌ی خیلی بزرگ تبدیل می‌شوند و در آسمان شهر هنرنمایی می‌کنند. به گفته احمد ملایی، یکی از کفتربازهای باسابقه‌ی گراش، یکی از معیارهای خوب و باهوش بودن کبوتر در گراش این است که دسته کبوتری از ناساگ با دسته‌های کبوتر بلئلز پرواز کند و بالعکس.
احمد ملایی از کودکی به این کار علاقه داشته است. او می‌گوید: «من فقط و فقط به خاطر عشق و علاقه این کار را انجام می‌دهم و به کسب درآمد از این طریق اصلا فکر هم نمی‌کنم. مگر می‌شود که کسی به چیزی علاقه داشته باشد و آن را بفروشد؟»
یوسف قربانی یکی دیگر از کبوتربازهای گراشی است که سابقه‌ای ۲۰ ساله در این زمینه دارد، اما به دلیل بالا رفتن هزینه‌های نگهداری و مشغول شدن به کار تمام وقت، تقریباً دو سال است که کفتربازی را رها کرده است؛ اما خودش می‌گوید: «هیچ کفتربازی نمی‌تواند به صورت کامل آن را رها کند، و اکنون نیز تعدادی کبوتر دارم.» این دو نفر اطلاعات جامعی درباره‌ی نگهداری کبوتر و آداب کفتربازی به ما دادند.
آداب کفتربازی ۱: نگهداری از کبوتر
قبل از هر چیز، محل نگهداری کبوترها باید مناسب باشد. معمولاً روی بام خانه‌ها، قفس یا اتاقکی را با تور و مصالح ساختمانی دیگر می‌سازند که در زبان گراشی به آن «کاله» می‌گویند، و جلوی آن نیز سکویی برای پرواز کردن و نشستن کبوترها می‌سازند.
کفتربازان معمولا با بزرگ کردن جوجه‌کبوترها شروع می‌کنند، ولی این تنها راه نیست. یک فرد علاقه‌مند می‌تواند از شهرهای دیگر ایران، دسته‌های کبوتر را خریداری کند و روی بام خود آنها را جلد (داو) کند. البته باید مواظب بود که اگر فاصله شهری که دسته از آنجا خریداری شده کم باشد، یا اینکه کبوترهای کیلومتری یا مسابقه‌ای در دسته باشند، از هر کجا که آنها را بیاورند به بام و محل قبلی خود باز می‌گردند!
احمد ملایی آداب اهلی کردن کبوترها را نیز توضیح می‌دهد: «در ابتدا جوجه‌های کبوتر را تقریباً به مدت ۷ تا ۱۰ روز در قفس (کاله) نگهداری می‌کنند تا به آن مکان عادت کنند و به اصطلاح «داو» یا جَلد شود. سپس هر کبوتری که جَلد شد، به صورت روزانه آنها را به پرواز در می‌آورند. کبوترها در ابتدا به صورت نامنظم پرواز می‌کنند اما پس از چند بار پرواز کردن همزمان، با یکدیگر هماهنگ می‌شوند، به طوری که همزمان پرواز می‌کنند و همزمان روی سکوی بام می‌نشینند.»
اما این تنها بخشی از اهلی شدن کبوتر است. بخش مهمتر، توانایی کبوترهای یک دسته برای همراه شدن با دسته‌های دیگر است. به گفته‌ی ملایی، «بعد از حدود یک ماه، کبوترها برای همراه شدن (یا «گَل خوردن») با دسته‌های دیگر آماده می‌شوند. اگر کبوتری از هوش و ذات خوبی برخوردار باشد، بعد از پریدن با دیگر دسته‌های کبوتران، «باخت نمی‌کند»، یعنی روی بام کس دیگری نمی‌نشیند.»
طبق قانون نانوشته‌ی کفتربازی، اگر کبوتری با دسته کبوترهای یک فرد روی بام او نشست، آن فرد صاحب جدید آن کبوتر می‌شود. البته در این مورد، گاهی رابطه‌های دوستانه و آشنایی هم دخیل می‌شود و باعث می‌شود که فرد بعد از گرفتن کبوتری، آن را به صاحب اصلی خود بازگرداند. برای این رابطه‌ی دوستانه، در گراش واژه‌ی «کُش نبودن» با یکدیگر به کار می‌رود.
یوسف ملایی نیز به این قانون نانوشته اشاره می‌کند: «پس از گرفتن کبوتر، معمولا آن را به صورت دوستانه به صاحب اصلی خود باز می‌گردانند، اما افرادی نیز هستند که مبلغی کمتر از قیمت واقعی کبوتر را می‌گیرند و بعد آن را بر می‌گردانند. به همین خاطر، برای مشخص کردن و متمایز ساختن کبوترهای پروازی، اشیایی مانند حلقه، پلاک، غور، یراق، بافتنی و… در پاهای کبوترها می‌کنند.»
دزدی کبوتر نیز در گذشته بسیار شایع بود، اما به مرور زمان از این ناهنجاری کاسته شده است. افزایش اقدامات حفاظتی از کبوترها، برای مثال نصب دوربین‌های مداربسته در کاله‌ها، در این زمینه تاثیر اساسی داشته است. ملایی به علت دیگری نیز اشاره می‌کند: «امروزه به دلیل وجود کبوترهای نژاددار و متنوع از بهترین نوع خود در بازار، هیچکس حاضر نمی‌شود شأن و اعتبار خود را با این رفتار از دست بدهد و خود را در جامعه انگشت‌نما کند.»
آداب کفتربازی ۲: وقت‌شناسی
احمد ملایی در مورد فصل‌های مختلف در نظر کفتربازان می‌گوید: «در فصل تابستان از اواسط مرداد تا اوایل پاییز یعنی ابتدای مهر، زمان پرریزی و رشد مجدد بال‌های کبوترهاست و آنها را برای زمستان آماده می‌کنیم.»
او درباره‌ی زمان مناسب کفتربازی نیز می‌گوید: «با توجه به آب‌وهوای گراش، بهترین فصلِ کبوتربازی در زمستان و در ساعاتی پراکنده از روز است، که معمولاً از قبل از طلوع خورشید تا بعد از غروب ادامه دارد. ساعت اوج کبوتربازی ۸ تا ۹ صبح و ۴ تا ۶ بعدازظهر است.»
یوسف قربانی هم همین اعتقاد را دارد: «در کفتربازی، وقت شناسی مهم‌ترین مولفه است، یعنی باید در زمان مشخص به آنها دانه بدهیم و در زمان مشخص آنها را به پرواز در بیاوریم تا با بیشترین و بالاترین توانایی خود هر روز پرواز کنند. بهترین فصل کبوتربازی زمستان است، چون در تابستان به دلیل گرمای بیش از حد، باعث مریض شدن و ضعیف‌تر شدن کبوترها می‌شود.»
قربانی با احمد ملایی هم‌نظر است که «در گراش اکثر کفتربازان از روی عشق و علاقه و جهت تفریح و سرگرمی این کار را انجام می دهند، اما در کنار آن خرید و فروش هم انجام می‌شود که از چند صد هزار تومان تا چند میلیون خرید و فروش می‌شود.»
آداب کفتربازی ۳: پرواز دادن
در گذشته، زمانی که کفتربازها روی بام می‌رفتند، شعری به این مضمون می‌خواندند: «دسته کفتروم خوبه، کفتربازیم خیلی خوبه، می‌زنم می‌ره هوا، کفتر سینه‌سیاه…»
کفتربازها روی آمادگی کبوترهایشان حساس هستند و قبل از پرواز همه چیز را کنترل می‌کنند. یکی از این آمادگی‌ها، مرحله دانه‌گیری است، یعنی حدود ۵-۶ ساعت قبل از پرواز، کبوترها باید دانه و غذای خود را بخورند، چرا که اگر در عین پرواز گرسنه و یا مریض باشند، احتمال باخت کبوتر (نشستن آن بر روی بام دیگران) زیاد می‌شود. زمان پرواز کبوترها هم معمولا یک ساعت و نیم است. بعد از این مدت، کبوتر روی بام خود می‌نشیند و تا روز بعد استراحت می‌کند.
دسته‌های کبوترها نیز از یکدیگر متمایز هستند و برای هماهنگی و انسجام بیشتر، کبوترهای نر در یک دسته و کبوترهای ماده در یک دسته و جوجه کبوترها در دسته دیگر هستند. اما زمان ادغام شدن در هنگام پرواز (گَل خوردن) همه‌ی دسته‌ها با هم پرواز می‌کنند.
نوع و نژاد کبوترها
به طور کلی، نوع و نژاد کبوترها تنوع زیادی دارد. به گفته یوسف قربانی، در ایران کفتربازهای بسیار خوبی هستند و از کفترهایی با بهترین نژاد نگهداری می‌کنند؛ یعنی آنهایی که به گفته خودشان، ارزش رسیدگی و وقت گذاشتن داشته باشد.» در ادامه احمد ملایی هم می‌گوید: «در گراش اکثراً از کبوترهای پلاکی و دورگه نگهداری می‌کنند.»
کبوترهای پلاکی یکی از جذاب‌ترین و زیباترین کبوترها هستند. این نوع کبوتر زیبایی خاص و هوش به نسبت بالایی دارد. خاستگاه و زیستگاه اصلی این کبوتر کشور هند است و در دسته کبوترهای پرورشی قرار می‌گیرند.
یکی از معروف‌ترین و گران‌ترین نژادهای کبوتر در جهان، کبوترهای مسافتی است که گاهی در دسته کبوترهای گراش نیز به چشم می‌خورد. زادگاه این نژاد کشورهای هلند و بلژیک است و توانایی بسیار عجیبی در پیدا کردن لانه خود از مسافت‌های بسیار طولانی دارد. اسناد و مدارک تاریخی نشان می‌دهد که شروع مسابقات کبوترهای مسافتی به یونان باستان، شهر آتن، برمی‌گردد. حتی کسانی با کبوترهای خود جهت شرکت در مسابقه المپیک شرکت می‌کرده‌اند. پس از آن در قرن‌های ۱۹-۱۸ میلادی، در کشورهایی همچون هلند، بلژیک و آلمان، نگهداری از این نژاد کبوتر بسیار رواج داشت. این نوع کبوتر از لحاظ رنگ شبیه کبوترهای چاهی است، با این تفاوت که جثه و سر و دور چشم بزرگتری دارد.
کبوتران مسابقه در سه رده مسافت کوتاه، متوسط و بلند شرکت می‌کنند و گاه ماراتن این مسابقات تا ۱۶۰۰ کیلومتر هوایی نیز می‌رسد. این نژاد در دهه ۷۰ توسط بازرگانان کشورهای اروپایی و عربی وارد ایران شد و در ابتدا به میزبانی استان خوزستان و به تازگی در سراسر ایران مسابقاتی برگزار می‌گردد. رکوردار این نوع مسابقات در ایران، مسافت ۸۲۱ کیلومتر را پرواز کرده است!
به گزارش بولتن نیوز به نقل از خبرگزاری فرانسه، کبوتری ژاپنی رکوردار پرواز در بعد مسافت است. این کبوتر مسافت ۸۰۰۰ کیلومتری را از ژاپن تا ساحل غربی کانادا پرواز کرده است و عرض اقیانوس آرام را پیموده است. به گفته ریگ وستکاک، کارشناس کبوترهای مسافر، این کبوتر که از ژاپن به پرواز درآمده بود از مسیر منحرف شده و راهش را گم کرده و یا شاید میان طوفان گرفتار شده است، و با نشستن روی کشتی‌های باری در مسیر ژاپن و کانادا استراحت می‌کرده تا سرانجام این پرواز طولانی را به پایان رسانده است.
اقتصاد کبوتربازی
البته در گراش چنین مسابقاتی برگزار نمی‌شود و به این نوع کبوترها هم به دید یک تفریح و سرگرمی و به عبارتی عشق‌بازی نگاه می‌شود. اما در شهرهای بزرگ ایران که تعداد کفتربازان زیاد است، کلوپ‌هایی وجود دارد که قوانین کبوتربازی و خرید و فروش را تعیین می‌کنند و مسابقاتی را هم برگزار می‌کنند. از لحاظ قیمت نیز، بسته به نوع و نژاد و رنگ و اصالت، کبوترها قیمت‌های مختلفی دارند که در ایران از چند صد هزار تومان تا چند ده میلیون تومان خرید و فروش می‌شوند.
به گزارش مشرق به نقل از راشاتودی، گران‌ترین کبوتر مربوط به نژاد کبوترهای بلژیکی (مسافتی) به نام «آرماندو» است که در سال ۲۰۱۹ توسط یک تاجر چینی به مبلغ ۱/۴ میلیون دلار معادل ۱۲۰ میلیارد تومان به هدف افزایش تعداد این نژاد و پرورش کبوترهای مسابقه‌ای خریداری شده است!
فرهنگ کفتربازی، کفتربازی فرهنگی
با این حال، در گذر زمان، کبوتربازی یا کفتربازی در گراش وجهه‌ای منفی به خود گرفته است. یافتن دلایل این تغییر نگرش به کفتربازی نیاز به تحقیقی جداگانه دارد، اما شاید یکی از مهم‌ترین دلایل آن، تغییر بافت اجتماعی در شهرها و اهمیت یافتن حریم خصوصی خانواده‌ها باشد. سرسخت‌ترین مخالفان کفتربازها، همسایه‌ها هستند که از سروصدا، بو و عدم تمیزی کبوترها شکایت دارند و همچنین حضور مداوم افراد بر پشت بام همسایه را برنمی‌تابند.
نظر اکثر مراجع تقلید در مورد کبوتربازی با اختلافاتی جزئی، مشابه است: در صورتی که برای مردم و همسایگان مزاحمتی ایجاد نشود و اقدام حرامی وارد کبوتربازی نشود، اشکالی ندارد. یوسف قربانی می‌گوید: «مهم‌ترین و اصلی‌ترین قانون کبوتربازی این است که مردم‌آزاری نکنیم.»
احمد ملایی نیز به دیدگاه‌های منفی خانواده‌های گراشی اشاره می‌کند: «والدین گراشی برای اینکه فرزندانشان به سمت کبوتربازی سوق پیدا نکنند، به گفته‌های خرافاتی رو می‌آورند. مثلا می‌گویند «کبوتر اومد نیومد داره»، یا «کبوتر وَ خانواده خومو نِزا» (کبوتر در شان خانواده ما نیست) و یا می‌گویند کبوتر با خود بدشانسی و بدبیاری می‌آورد. در صورتی که اگر از لحاظ دینی و مذهبی به نگهداری از بعضی حیوانات و پرندگان نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که روایات و احادیث مختلفی پیرامون چگونگی رفتار و نگهداری از حیوانات و پرندگان وجود دارد.»
در کتاب «مکارم الاخلاق»، برخی از این روایات و احادیث آمده است. نقل شده است که مردی به پیامبر(ص) از ترس خود شکایت نموده و چاره‌ای خواست، پیامبر(ص) فرمود: «یک جفت کبوتر نگهداری نما.» از امام علی(ع) نیز نقل شده است که فرمودند: «بال زدن کبوتران، شیاطین را می‌راند.» یا در روایتی دیگر از امام علی(ع) آمده است: «از خدا بترسید در مورد بردگان، کنیزان و اموال بی‌زیانتان.» سوال کردند: اموال بی‌زیان چیست؟ ایشان فرمود: «گوسفند، کبوتر، گربه و مانند اینها.»
امام صادق(ع) نیز فرموده است: «خانه پیامبری نبود که در آن کبوتری نباشد، چرا که جن‌های احمق با کودکان آن خانه بازی می‌کردند ولی زمانی که کبوتری در خانه بود، آنها با کبوتران مشغول می‌شدند و مردم را ترک می‌کردند.» از امام کاظم(ع) نیز نقل شده است: «خانه‌تان را از سه چیز خالی نگه ندارید که آنها خانه را آباد می‌نمایند: ۱. گربه، ۲. کبوتر، ۳. خروس؛ و اگر با خروس مونسی (مرغ) هم باشد مانعی ندارد.»
ارزش و احترام کبوتران را می‌توان در بقاع و اماکن مذهبی به عینه مشاهده کرد. در بیشتر حرم‌های معصومین و بزرگان دین، کبوترها نقش بی‌بدیلی به عنوان یک عنصر زیبایی‌شناسی در سیما و منظر دارند و با گذشت زمان، دانه دادن به کبوترها در حرم به یکی از مناسک با مکان اختصاصی تبدیل شده است. زمانی که یک کبوترباز به زیارت یکی از این حرم‌های مطهر می‌رود، برای نشان دادن احترام و ارادت خود، تعدادی از کبوتران خود را در حرم رها می‌کند.
تجربه‌ی کشور استرالیا را می‌توان یکی از نمونه‌های موفق در زمینه‌ی حمایت از آیین کبوتربازی دانست. کفتربازهای استرالیا در دنیا معروفند و دولت نیز از آنها حمایت می‌کند، حتی به آنها وام می‌دهد و کبوترهایشان را بیمه می‌کند. به طور کلی اگر در جهت حمایت از این قشر اقداماتی صورت گیرد، کبوتربازی می‌تواند به کسب‌وکار پررونقی جهت درآمدزایی و حتی صادرات کبوتر منجر شود. از لحاظ فرهنگی نیز حفظ این آداب و رسوم که از گذشتگان به ما منتقل شده، می‌تواند ارزشمند باشد.
۲ آذر ۱۳۹۹
ما در قرن بیست ویک همچنان محصور کفتربازان محله ایم.فضله .پر.کارتون پاره.پاره آجر پشت بام خانه مان را پر کرده و حیاط خانه آلودگی صوتی ناشی از سوت و باروت و ترقه
۱ آذر ۱۳۹۹
👀 به‌به کموتر. بغ‌بغو بغ‌بغ‌بغو🎩
۳۰ آبان ۱۳۹۹
خرده فرهنگـی پویـا کـه همچنـان در زیـر لایه های
پیچیدۀ مناسـبات موجود در شـهرهای ما به حیات خود ادامه می دهد
۲۹ آبان ۱۳۹۹
😳😀😃