هفت برکه – فاطمه یوسفی: «اگر قصدشان این بود که موسیقی و هنر در شهر فلج شود، می‌خواهم بگویم دمتان گرم، موفق شدید. دیگر روحیه‌ای برای هنرمندان نمانده. ما شاکی هستیم و حالا دنبال این موضوع‌ایم که شکایتمان را کجا ببریم؟» این را عباس امانی می‌گوید.
منع اجرای دو گروه موسیقی شهر که قرار بود به مناسبت روز گراش برنامه‌ای را اجرا کنند، بار دیگر هنرمندان را شوکه و دلگیر کرد. فتحی، رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی گراش می‌گوید: «در ارتباط با برنامه روز گراش، ما یک اجرا برای گروه بانوان دف‌نواز برشید به سرپرستی خانم شریفه هاشمی گذاشته بودیم که تلفنی به بنده اعلام شد اجرا نداشته باشند. ما علاوه بر اجرای گروه خانم هاشمی در روز گراش، در روز ۱۲ بهمن هم در مجموعه فرهنگی و هنری چل‌پسین، شب موسیقی داشتیم که قرار بود علاوه بر گروه بانوان برشید، گروه آقای عباس امانی هم که نوازنده خانم داشتند، اجرا داشته باشند که طبق همان ممنوعیت اجرا، لغو شد.»
به نظر می‌رسد این دو اجرا به دلیل حضور نوازندگان زن بر صحنه لغو شده است. اما سوال اساسی این است چه کسی این اجراها را لغو کرد؟ به دنبال پاسخ به این سوال، به سراغ اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و امام جمعه گراش رفتیم.
موسیقی ما مجاز و پوشش خانم‌ها هم اسلامی است
فتحی، رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی گراش، می‌گوید: «پروسه‌ی اجرای موسیقی در گراش، خاص این شهر است و ظاهراً علاوه بر ممنوعیت اجرای بانوان، در مورد اجرای موسیقی آقایان هم ما باید با تأیید نماینده امام جمعه محترم اجرا کنیم. متاسفانه این وضعیت اینقدر برای هنرمندان سخت و غیر قابل تحمل شده که در تدارک شکایت و نوشتن طومار و ارایه به نهادهای استانی هستند. و این موضوع قطعا به وجهه‌ی شهرستان لطمه خواهد زد.»
با حجت الاسلام و المسلمین سید محمدباقر بخشایش‌پور، امام جمعه گراش، در مورد این محدودیتِ چندلایه صحبت می‌کنیم. امام جمعه می‌گوید: «قبل از آمدن ما ممکن بود کمی تندروی شود اما حالا ما در شورای فرهنگی و دفتر امام جمعه از هنری که حریم دینی، اخلاقی، ارزشی و فرهنگ شهرستان را حفظ کند استقبال می‌کنیم. طرف حساب شاکیان اصحاب موسیقی من نیستم. از چه کسی می‌خواهند شکایت کنند؟»
عباس امانی، رییس انجمن موسیقی گراش، گلایه‌ی خود را این طور ابراز می‌کند: «ما واقعا ناراحتیم. نه برای لغو یک اجرا، بلکه به خاطر این که چندین بار این اتفاق برای اهالی هنر و هنرمندان رخ داده است. به ما می‌گویند بیاید و اجرا کنید، نوازنده‌ها و هنرجویان یک ماه تمرین می‌کنند و بعد یک روز قبل از اجرا به ما می‌گویند نوازنده خانم را حذف کنید! هفتاد درصد نوازنده‌های ما خانم هستند و تعدادی از آنها از شهرهای اطراف مثل لار و اوز با تاکسی خودشان را به تمرین می‌رسانند؛ آن هم نوجوانان دوازده تا نوزده‌ساله. وقتی حذف شوند ما نمی‌توانیم از اول کار را ببندیم. دلیل حذف آنها را نمی‌دانیم چیست وقتی نوع موسیقی مجاز است و پوشش خانم‌ها هم پوشش اسلامی است.»
امانی درد و دل‌هایش را ادامه می‌دهد: «واقعا در حق بچه‌ها ظلم می‌شود. اگر روز گراش است این نوازنده‌ها و خواننده‌های ما از دل این شهر و خاک و منطقه هستند و در این شهر ریشه دارند. اینقدر که اینها حق آب و گل دارند برای شهرشان، مسئولین غیر گراشی ندارند. یعنی عملا در خانه‌ی خودشان غریب هستند و حق ندارند برای شهرشان اجرا کنند. این واقعا جای تاسف است. پس هنرمندان چطور دیده شوند؟ بیایند و در خیابان اجرا کنند؟»
امانی از وضعیت عجیبِ انجمن موسیقی می‌گوید، اینکه از یک طرف اداره کل فرهنگ و ارشاد فارس به انجمن فشار می‌ٰآورد که چرا میزان فعالیت‌ها کم است، و از یک طرف در شهرستان فعالیت‌هایشان تعطیل و لغو می‌شود! او می‌گوید: «از اداره کل استان به ما می‌گویند چرا رزومه و بیلان کاری موسیقی در گراش این قدر کم است. رییس اداره کل از ما شاکی است که چرا کم اجرا می‌کنید و چرا برگزاری جشنواره در شهر شما کم است. می‌گوید شما موظف به برگزاری سالانه‌ی دو جشنواره موسیقی هستید. وقتی ما برایشان توضیح می‌دهیم که حتی با داشتن مجوز شما، باز هم در شهرمان امام جمعه و دیگران اجرایمان را لغو می‌کنند، حرفمان را باور نمی‌کنند و می‌گویند بی‌ربط است و چنین قانونی وجود ندارد! می‌گویند شما از اداره کل نامه اجرا دارید و بروید و اجرا کنید، چه به صورت جشنواره چه در قالب برنامه‌های دیگر.»
امام جمعه: اگر مجوز اجرا داده نشده، لابد یک مشکلی داشته است
امام جمعه با بیان این که از جزییات منع اجرای این دو گروه موسیقی بی‌اطلاع است، می‌گوید: «ما معمولا تبیین محتوا می‌کنیم. از طریق آقای کارگر در شورای فرهنگ عمومی، موسیقی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت تایید محتوا، مجوز اجرا می‌گیرد. مواردی که به آنها مجوز اجرا داده نشده است، لابد یک مشکلی داشته است.»
او در ادامه می‌گوید: «آقای کارگر، بنده خدا، جوانی است که متخصص این کار است و ما به او گفتیم خیر الامور اوسطها، و همه را ببیند. جو شهر را ببیند، فرهنگ منطقه را ببیند و جوان‌ها را ببیند و آقای کارگر به عنوان نماینده شورای فرهنگی همه شرایط را در نظر می‌گیرد و با این نگاه، هنرهایی که مساله دارند، مثلا مطالب رکیکی دارند، را مجوز نمی‌دهد و هنرهایی که مشکلی ندارند را تایید می‌کند.»
امانی: چه کسی جوابگوی لطمه روحی به هنرجویان است؟
امانی با اشاره به فعالیت‌های پررنگ هنری در شهرهای همجوار می‌گوید: «شما دو شهر اطراف گراش یعنی لار و اوز را ببینید. هم لار و هم اوز الان نمایش‌هایی روی صحنه در حال اجرا است و موسیقی هم به راحتی اجرا می‌شود. در حالی که تنها ۱۵ کیلومتر با هم فاصله داریم. چرا این قدر تفاوت فرهنگی وجود دارد؟ واقعا عجیب است. ما در شهر خودمان و در روز گراش که متعلق به ماست نمی‌توانیم اجرا کنیم. چرا؟»
امانی با بیان لطمه‌ای که این منع اجرا به هنرجویان نوجوانان می‌زند، می‌گوید: «هنرجویان آماده بودند و لباس خریداری کردند و یک ماه زحمت کشیدند. بعد من مثل جغد شوم به یکباره به هنرجویانم می‌گویم «ببخشید، زحمت کشیدید، ولی فقط یک ویدیو و کلیپ می‌توانیم از اجرا بگیریم و اجرای عمومی لغو شده است» و این واقعا دردناک است. واکنش بچه‌ها را باید در صورتشان ببینید وقتی این خبر را به آنها می‌دهم، مسئولی که میآید لغو می‌کند، یک بار بیاید همراه من در صورت بچه‌ها بگویید که اجرا لغو است، تا ببیند چقدر صورتشان پژمرده و افسرده می‌شود. تاوان این لطمه روحی را چه کسی باید بدهد؟ می‌گویند گراش دغدغه موسیقی ندارد. ما که دغدغه‌اش را داریم. چرا اجازه به ما نمی‌دهید؟»
کارگر: نظر خود امام جمعه است که خانم جلوی آقا اجرا نکند
حجت الاسلام بخشایش‌پور، امام جمعه گراش، در جواب به گلایه‌ی امانی از لطمه‌ی روحی به هنرمندان می‌گوید: «آقای امانی مقصر است. برای جلوگیری از این لطمات، از قبل باید برود مجوزش را بگیرد و نوع موسیقی و نوع کارش را ارایه بدهد. اگر اجازه به او دادند بعد چند ماه بعد برود اجرا کند. من در مورد جزییات این قضیه اصلا در جریان نیستم. اگر رفت و آقای کارگر تایید نکرد، صحبت آقای کارگر برای ما موثق است. چون ایشان حد وسط را در نظر می‌گیرد. ما با او صحبت کردیم که همه جهات را ببیند. از طرفی تنها کارشناسان ما نیستند، خود اداره‌ی فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجموعه فرمانداری هم است.»
در تماس تلفنی هفت‌برکه با مصطفی کارگر، عضو شورای فرهنگ عمومی شهر، او با تاکید بر این که تنها کار تایید محتوا را بر عهده دارد، می‌گوید: «برای اجرای کارهای هنرمندان، من فقط محتوای کار را بررسی می‌کنم و در مورد آن نظر می‌دهم که آیا تایید شود یا نه. ولی در مورد حضور خانم‌ها، من هیچ دخالتی نکردم. این نظر خود امام جمعه است که خانم جلو آقا اجرا نکند. دلیلش را نمی‌دانم و ورود هم نکردم.»
کارگر در مورد لغو اجرای برنامه‌های اخیر هم می‌گوید: «در مورد کار آقای امانی هم من نمی‌دانستم که خانم‌ها هم می‌خواهند اجرا کنند. من فکر می‌کردم قرار است خودشان تک‌نوازی کنند. فایل صوتی را که شنیدم تایید کردم و هیچ چیزی را رد نکردم. اما در زمینه حضور خانم‌ها من اطلاعی ندارم.»
او در ادامه می‌گوید: «در مورد گروه دف‌نوازی برشید گفتم حاج آقا، یک گروه دف‌نوازی است که همه نوازنده‌ها خانم هستند و حاج آقا جواب داد «آنها اجرا نکنند. خانم‌ها جلو آقایان اجرا نکنند.» و من این مساله را به آقای فتحی منتقل کردم. من نه اجرا را دیدم و نه فایل صوتی را شنیدم و نه از جزییات آن اطلاعی دارم.»
او با تاکید روی این موضوع که تنها کار بررسی محتوای آثار هنرمندان را بر عهده دارد، گفت: «همیشه اینطور بوده که من در مورد بحث محتوایی کاری که می‌خواهد اجرا شود نظر می‌دهم. مثلا من کاری را تایید می‌کنم ولی نمی‌دانم که چه کسی، با چه پوششی و چه ویژگی‌هایی قرار است کار را اجرا کند. من فقط روی متنی که قرار است اجرا کنند و محتوای ادبی آن نظر می‌دهم.»
رییس انجمن موسیقی: شکایت کجا بریم؟
گلایه‌های عباس امانی، رییس انجمن موسیقی، همچنان ادامه دارد: «یعنی مشکل ما در جامعه، عدم اجرای این بچه‌های دوازده تا نوزده‌ساله با آهنگ مجاز و پوشش مناسب است؟ موسیقی یک بخش جدانشدنی از جامعه است. خودتان هم می‌دانید در تمام همایش‌ها و برنامه‌های خودتان هم از موسیقی استفاده می‌کنید. در صدا و سیما و رادیو هم موسیقی پخش می‌شود. اگر بد است پس شما هم در برنامه‌ها و رسانه‌های ملی موسیقی پخش نکنید.»
این مربی موسیقی خطاب به مسئولین شهر می‌گوید: «خطابم به مسئولین شهر است: اگر چندین سال تلاش کردید که در گراش هنر و هنرمند را چه در زمینه موسیقی و چه هر هنر دیگری مثل تئاتر، زمین بزنید، موفق شدید. چون واقعا ما دیگر روحیه نداریم. هنرجوها هم روحیه ندارند. اگر خواستید گراش را خالی از هنر و هنرمند کنید، موفق شدید. دمتان گرم. این قدر فشار آوردید که ما هم کم آوردیم زیر بار مشکلاتی که برای ما ایجاد شده است. اگر هدف مسئولین این بود که موسیقی شهر و هنر شهر را فلج کنند، برنده شدید و راحت بخوابید، چون بعد از این همه چی گل و بلبل می‌شود!»
او در صحبت‌های پایانی خود با اشاره به این که دنبال ارگانی است که از وضعیت هنرمندان در شهر شکایت کند، می‌گوید: «پشتوانه ما فقط مردم است. اگر در فضای مجازی کاری پخش شود مردم است که پشت ما را می‌گیرند. من اگر خانه‌ام سرقت شد می‌توانم بروم کلانتری شکایت کنم و بگویم دزدی کردند. برای هر اعتراضی، یک ارگان مربوط است. یارانه را هم قطع کنند، فرمانداری جوابگو است. ما الان شاکی و طلبکار هستیم. کجا باید برویم، چه ارگانی جوابگوی ماست؟ ارگانی که باید کار ما را انجام بدهد اداره کل استان و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی است که مجوز می‌دهند اما مجوزهای آنها را مسئولین در این شهر باطل می‌کنند. یعنی نهادهایی که ربطی به این مسایل ندارند، می‌آیند و مجوز ما را باطل می‌کنند. ما شاکی هستیم. باید به چه ارگانی رجوع کنیم که جواب ما را بدهد؟ آن هم ارگانی که جواب حق بدهد نه ناحق. امیدواریم همه موفق باشند، اما ما کم آوردیم.»
امام جمعه: سیاست‌ها در مورد موسیقی تغییر نکرده است
امام جمعه می‌گوید مصوبه شورای فرهنگی از زمانی که او وارد شهر شده است، تغییری نکرده است: «مصوبه شورای فرهنگ، سالی اولی که آمدیم در دولت آقای روحانی و زمان آقای فرودی، همین بوده است و تا الان پابرجا است. ما گفتیم اینجوری نمی‌شود که مجوز اجرا به کنسرت‌ها داده نشود. بلکه باید اصلاح کنیم. جامعه و جوان‌ها نیاز به این مساله دارند. یک عده مطالبه می‌کنند و ما نمی‌توانیم بگوییم که گوش ندهند. ما آمدیم اصلاح کردیم. وقتی برنامه‌ها را اصلاح کنیم هم می‌توان اجرا کرد، هم آسیب‌ها و تنش‌های بعد آن کم می‌شود.»
او در پایان صحبت‌هایش گفت: «طرف حساب شاکیان اصحاب موسیقی من نیستم. از چه کسی می‌خواهند شکایت کنند؟ خودشان هم نمی‌دانند. قبلا آقای فتحی به من گفت یک تعداد از هنرمندان در حوزه موسیقی گفته‌اند می‌خواهیم با شما صحبتی داشته باشیم و من گفتم بیایند ما در خدمتشان هستیم. از هر کسی می‌خواهند شکایت کنند، بکنند. نه طرف حسابشان ما هستیم و نه ارتباطی دارد. ما آنچه که حریم دینی، اخلاقی، ارزشی و فرهنگ شهرستان را حفظ کند را استقبال می‌کنیم و حتی در اجرا کمکشان هم می‌دهیم. اما جایی که بخواهد ارزش‌های دینی را زیر سوال ببرد، هر کجا که باشد، ما موظفیم به عنوان شورای فرهنگی و دفتر امام جمعه، به اندازه خودمان جلوگیری کنیم.»
کارگر، عضو شورای فرهنگ عمومی، در مورد مرجع رسیدگی به اعتراض هنرمندان موسیقی می‌گوید: «اگر کسی شکایت و گله‌ای دارد، طبیعتا باید به اداره ارشاد بگویند. بحث کارهای فرهنگی زیرمجموعه شورای فرهنگی عمومی شهر است که رییس اداره ارشاد وقت هم دبیر این جلسه شورای فرهنگی است و متولی همه کارهای هنری، اداره ارشاد است. اداره ارشاد بیاد برود صحبت کند و دفاع کند و دلیل بیاورد و اگر توانست قانع کند که هیچ، و اگر نتوانست شاید دلایلی داشته باشند که منتج به این اتفاق‌ها می‌شود من نمی‌دانم. شاید دلیل خاصی دارند که من نمی‌دانم.»
اداره فرهنگ و ارشاد: ممنوعیت قانونی برای اجرای نوازندگان خانم نداریم
فتحی، رییس اداره فرهنگ و ارشاد، که به نظر می‌رسد گلایه‌های هنرمندان شهر را شنیده است، می‌گوید: «هنرمندان موسیقی برای رزومه‌ی هنری خود مثل کارت صلاحیت تدریس یا عضویت در صندوق اعتباری هنر، می‌بایست روی صحنه بروند و در این مورد فرقی برای خانم یا آقا نیست. نکته مهم اینکه ممنوعیتی از لحاظ قانونی در رابطه با اجرای هنرجویی نیست و ما علاوه بر نوازنده خانم، همخوان خانم هم در اجرای هنرجویی داریم. باز هم قانون اینجا ممنوعیتی در رابطه با اجرای خانم ندارد. شاید مهم‌ترین استدلال برخی دوستان این هست که گراش شهر ولایی و مذهبی است و از این بابت باید قانون خاص خودش را داشته باشد که بنده معتقدم همین مردم ولایی و مذهبی، مخالف افراطی‌گری هستند.»
او با اشاره به تعطیلی جشنواره‌ی تئاتر کل در عین برگزاری در سال گذشته ادامه داد: «وقتی از افراطی‌گری می‌گوییم، منظورم همان جریان فکری است که جشنواره مردمی نمایش کل را سال گذشته بدون حق دفاع و حتی اعلام دلیل، تعطیل کردند. امسال هم گفتند که جشنواره باید خانم‌ها و آقایان جدا بنشینند. این نگاه افراطی در بلندمدت آسیب جدی به بسیاری از مفاهیم ارزشی می‌زند. دلسوز واقعی این نظام، امثال خانم هاشمی و آقایان فخری و امانی هستند که سعی در ایجاد شادی و نشاط عمومی، آن هم در این برهه تاریخی خاص و نزدیک انتخابات، هستند نه آقایانی که با افراطی‌گری فقط مردم را عصبی‌تر می‌کنند و نتیجه رفتارشان چیزی جز دلسردی از نظام و مفاهیم ارزشی نیست.»
فتحی: هنرمندان امثال بنده را حلال کنند که نتوانستیم حق‌شان را بگیریم
او با بیان این که هنرمندان ما چیزی جز آنچه که در قانون آمده نمی‌خواهند و مطالبه‌گر حق قانونی خودشان هستند ادامه داد: «این خواسته زیادی نیست و منطقی نیست که برخی عزیزان بخواهند مخالفتی داشته باشند. چند روز گذشته یکی از کانون‌های مساجد گراش در جشن میلاد امام علی(ع) از گروه دف که اتفاقا نوازنده خانم هم داشت استفاده کرده بود که برخی از همین جریان افراطی با نگاه انتقادی به موضوع نگاه کرده بود. سوال بنده از این جریان این است: شما برای نشاط عمومی این شهر چه کرده‌اید؟»
رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه می‌دهد: «در شهر خودمان در طی برگزاری کنسرت موسیقی که اخیرا برگزار شد و بلیط‌های آن در بازار سیاه میلیونی خرید و فروش می‌شد، در این شرایط ما دنبال حذف خانم‌های هنرمند از روی صحنه هستیم و برای آقایان هم محدودیت‌های فراقانونی می‌گذاریم که این رویکرد نشان‌دهنده این است که ما متولیان امر فرهنگی تلقی صحیحی از موضوع هنر موسیقی پیدا نکرده‌ایم. به موضوع فرهنگ نمی‌شود نگاه تک‌بعدی کرد و باید همه علایق و سلایق را دید و خوراک فرهنگی مناسب با آن گروه را البته در چارچوب قانون ارایه کرد. غیر از این هر چه کنیم تباه و باطل است.»
فتحی به پیگیری‌هایش در مورد این افراطی‌گری هم اشاره می‌کند: «در رابطه با این مشکلات، بنده به وزیر فرهنگ و ارشاد هم نامه زدم و با مدیر کل فرهنگ و ارشاد استان در میان گذاشتم ولی باز هم با مشاوره‌های افراد تندرو به برخی مسئولان شهرستان، می‌بینیم موضوعی که از نظر قانونی مشکلی ندارد و آیین‌نامه مخصوص خودش را دارد، باز هم زیر پا گذاشته می‌شود. و بار خجالت و شرمندگی این محدودیت‌ها برای بنده است. امیدوارم روزی این هنرمندان عزیز امثال بنده را حلال کنند، چرا که با حقی که از آنها دریغ کردیم، مدیونشان هستیم.»
خب امام جمعه که میگه من نظر خودم گفتم نظر ایشون که قانون نیست شما اجرا کن ببین کی چی میگه بگو امام جمعه بره شکایت کنه حالا به کجا خودش میدونه
کی بود کی بود من نبودم، کی …بود که بود.. مَن نَ بُ و دَ م. من نبودم دستم بود تقصیر آستینم بود. نقل است که در زمان حکمرانی خان عادل گراش همان حاجی رستمخان معروف خودمان نوکر بی مزد و مواجبی داشت ( جناب خان دو نوع نوکر و خدمتگذار داشت، یک نوکرانی که از خان حقوق و مواجب داشتند و ار گندم ارد هم می خوردند. و دوم نوکرانی که در خدمت خان بودند بی اجر و مواجب تنها به پاچه خواری و دعاگویی خان مشغول بودند و در بعضی از سالها هم خان جُوال گندمی تبرکا به آنها می رسانید) این نوکر بی مزد و مواجب چهار زن در حباله نکاح خود داشت ولی از مسئولیت شوهری بغیر از واجب شرعی آن تهی و خالی از هر خیری و واجبی بود . هر روزی که خان در اُرسی آینه کاری به تشک تکیه داده و به رسم رعیت پروری بار عام می داد چهار زن این نوکر برای شکایت از شوهر مشترکشان از خان داد خواهی می کردن. که خان یا طلاق ما از این نامرد بگیر و یا امر کن که ایشان دست از کتک و آزار و اذیت ما چهار نفر بردارد نون و نفقه را نمی دهد پس کتکش برای چسیت. از تکرار داد خواهی این بانوان خان به تنگ آمده بود تا اینکه روزی از نوکر پرسید تو که نون و نفقه و خرج و لباس به این بدبختها نمیدهی کتک زدن و اذیت کردنت برای چیست. نوکر به خان عرض کرد اگز من به زنها کتک نزنم و اذیتشان نکنم این پدر سوخته ها از کجا بدانند که من شوهر و صاحب اختیار آنها هستم. خرج و نفقه و لباس و غذا که به آنها نمی دهم اگر به آنها کتک نزنم این بی عقلها از کجا بدانند که من شوهرشان هستم و باید تمکین شرعی کنند. خان فرمایش کرد حقا که “خَش گُ تا اِش” راه درست حکمرانی و سروری همین گونه است که تو رفتار می کنی.
هر چی میخوام بگم میبینم میرم تو گونی
ولش کن