هفت‌برکه – سمیه کشوری: معرفی فیلم «برگ‌های افتاده» از آکی کائوریسماکی، فیلمساز فنلاندی (۲۰۲۳) و موسیقی گروه دایره و آهنگ «بگو»
یک فیلم رمانتیک مینیمال
«برگ‌های افتاده» یا Fallen Leaves یک فیلم کمدی‌درام محصول ۲۰۲۳ به نویسندگی و کارگردانی آکی کائوریسماکی، فیلمساز و مستندساز فنلاندی است.
فیلم «برگ‌های افتاده» درباره‌ی دو آدم تنها، ملاقات اتفاقی‌شان و تلاش هر دو برای ساختن یک رابطه‌ی ماندگار است. فیلم هم عموماً با همین دو شخصیت جلو می‌رود: یک زن تنها، آرام و خجالتی؛ و یک مرد عبوس، ناامید و معتاد به الکل.
فیلم رمانتیک ولی بسیار ساده است و در فضای سرد، افسرده، خاموش و عبوس می‌گذرد. البته وقتی گفته می‌شود رمانتیک، نه اینکه بشود فیلم در دسته‌ی عاشقانه جا داد یا آن را اثری ملودرام دانست. فیلم بیشتر یک اثر کمدی‌تراژیک ولی عاشقانه است. در فیلم همه چیز در تضاد با خودش پیش می‌رود. مثلاً فیلم در ظاهر پایان خوشی دارد ولی نمی‌شود پایانِ خوشی از فیلم برداشت کرد. گویی این پایان ضد خودش عمل می‌کند.
در واقع ما با یک فیلم مینیمال روبه‌رو هستیم.
کائوریسماکی تحت تأثیر فیلمسازان مشهور فرانسوی ژان-پیر ملویل و روبر برسون قرار دارد. در واقع در این فیلم هم رد پای برسون دیده می‌شود، هم در دیالوگ دو غریبه، و هم در پوستر فیلم‌هایی که معمولاً پشت سر شخصیت‌های فیلم دیده می‌شود. گویی ادای دین کارگردان است به فیلمسازان محبوبش. خود فیلم «برگ‌های افتاده» هم شبیه فیلم‌های برسون است اما تقلیدی از فیلم‌های برسون نیست و کائوریسماکی از نوآوری‌ها و خلاقیت خودش غافل نشده است.
پس انتظار یک فیلم پر کنش و داستانگو از «برگ‌های افتاده» را نداشته باشید. این فیلم تمام ویژگی‌های کارگردانی کائوریسماکی را دارد: ساده و آرام و گاهی با دیالوگ مکانیک‌وار و کوتاه، که گاه آن را به تئاتر نزدیک می‌کند تا یک فیلم سینمایی.
کائوریسماکی اعلام کرده که این فیلم چهارمین قسمت از مجموعه‌ای است که از آن به‌عنوان سه‌گانه‌ی طبقه‌ی کارگر یاد می‌شود. گویا این فیلم ادامه‌ی سه‌گانه‌ی اوست که شامل فیلم‌های «سایه‌ها در بهشت» (۱۹۸۶)، «آریل» (۱۹۸۸) و «دختر کارخانه کبریت‌سازی» (۱۹۹۰) است. این فیلم‌ها به‌عنوان سه‌گانه‌ی طبقه‌ی کارگر یاد می‌شوند. فیلم «برگ‌های افتاده» بیشتر درباره‌ی دو رابطه‌ی دو کارگر است تا اینکه انحصاراً به طبقه‌ی کارگر بپردازد. البته شاید بتوان گفت کارگردان خواسته در فیلم عدم امنیت شغلی این طبقه را نشان دهد. جایی که دو شخصیت مدام در حال کار کردن‌اند طوری که گویی فیلم هم در تحسین کار است هم در مزمت کار. همان چیزی که در بالا هم به آن اشاره شد: اینکه گویی در فیلم همه چیز در تضاد با خودش پیش می‌رود.
از طرفی کشور سرمایه‌داری مثل فنلاند را مورد نقد قرار می‌دهد. مثلاً اخراج‌های مکرر شخصیت‌ها، به‌خصوص در جایی که شخصیت زن به جرم برداشتن کیکی تاریخ‌گذشته که در هر صورت دور انداخته می‌شد، اخراج می‌شود.
زمان در این فیلم سرگردان است. ظاهر فیلم چیزی شبیه دهه شصت هفتاد است. در همان حال از رادیو مدام اخباری درباره‌ی جنگ روسیه و اوکراین شنیده می‌شود. فیلم محصول سال ۲۰۲۳ است و در همان حال در جایی تقویمی می‌بینیم که مربوط به سال ۲۰۲۴ است. گویی فیلم می‌خواهد سرگردانی را در زمان هم به نمایش بگذارد.
اخباری که درباره‌ی جنگ روسیه و اوکراین شنیده می‌شود، به فیلم رنگ و بوی اجتماعی دهد. ولی این جنگ در همان رادیو می‌ماند و نمود بیرونی و روشنی پیدا نمی‌کند. گویی می‌خواهد بگوید در این دنیای پر از جنگ و خشونت شاید عشق بتواند دوایی باشد. حتی اخبار خوشایند در مجله‌ای که زن برای مرد می‌خواند هم به گونه‌ای نشان داده می‌شود. طوری که زن مجله را کنار می‌گذارد و از خواندن خبر ناراحت‌کننده منصرف می‌شود.
جدول ارزیابی منتقدان نشان می‌دهد که «برگ‌های افتاده» مورد تحسین قرار گرفته است. در جمع‌بندی سایت متاکریتیک، منتقدان امتیاز ۸۶ از ۱۰۰ به این فیلم داده‌اند.
فیلم برای من جذاب و پرکشش بود. در واقع عاشقانه‌ای است نزدیک به زمانه‌ی ما، طوری که گاه حس همذات‌پنداری را در آدم به وجود می‌آورد.
بگو از دایره
در اینجا می‌خواهم آهنگ «بگو» (Say It) از گروه دایره Circle Band را معرفی کنم. شعر این آهنگ برگرفته از رباعی و غزل مولانا است که به صورت تلفیقی خوانده می‌شود و البته بی‌ربط به همدیگر نیست.
گروه دایره در سال ۲۰۱۱ در تورنتو تشکیل شد که با ارائه سبک خاصی از موسیقی خیلی سریع طرفداران زیادی پیدا کرد. اعضای اصلی گروه آن شهاب برادران (سرپرست گروه، آهنگساز، خواننده، و نوازنده گیتار)، سامان شاهی (نوازنده پیانو)، سارا نژاد (خواننده)، رضا مقدس (نوازنده گیتار باس)، مورگان داکتر (نوازنده جاز و ساز‌های کوبه‌ای) در اغلب کنسرت‌ها با دایره همکاری کرده‌اند.
موسیقی ارایه شده توسط گروه دایره بر اساس اشعار شاعران کلاسیک و معاصر ایرانی است. شاعرانی همچون مولانا، حافظ، سهراب سپهری و شاملو. گروه دایره با هم‌آمیزی موسیقی سنتی، جاز، پاپ، و شاید هم کمی راک، حسّی کاملا منحصربه‌فرد به موسیقی خود می‌دهد.
طی این چند سال گروه دایره برنامه‌های زنده بسیار موفقی اجرا کرده است. از جمله‌ی این برنامه‌ها کنسرت بزرگداشت سهراب سپهری بود که در نوامبر ۲۰۱۲ در تورنتو برگزار شد. گروه دایره آلبوم «پشت دریاها» را بر اساس اشعار سهراب سپهری به بازار عرضه کرد. این کنسرت ضمن اجرای زیبای گروه دایره، با اجرای زیبای سلی و سخنرانی استاد غلامحسین نامی همراه بود. بلیت‌های این برنامه، که گروه دایره خود برنامه‌گذار آن بود، کاملا به فروش رفت و با موفقیت بی‌‌نظیری روبرو شد. همچنین گروه دایره در موزه میراث فرهنگی انتاریو و جشنواره تیرگان در تورنتو حضور موفقی داشت.
