منتخبان شوراپنجم: مرتضی فتحی، شاقول شورای پنجم

هفت‌برکه (گریشنا): دکتر فتحی با اما و اگر در انتخابات ثبت نام کرد، تبلیغ زیادی نکرد، و در نهایت با کسب ۴۹۷۶ رای، معادل ۳۱ درصد کل آرا، پنجم شد و به شورای پنجم راه یافت. دلیل همه‌ی این گزاره‌ها را باید در ریاست شش‌ساله‌اش در شورای سوم، و عدم ثبت نامش برای شورای چهارم جستجو کرد.

کار سومین دوره‌ی شوراهای اسلامی شهر در سراسر کشور از سال ۱۳۸۶ شروع شد و باید در سال ۱۳۹۰ تمام می‌شد، اما به خاطر تجمیع انتخابات شورا و ریاست جمهوری، دوره‌ی سوم شورا تا سال ۱۳۹۲ تمدید شد. دکتر فتحی با پشتوانه‌ی محبوبیتی که بین مردم گراش کسب کرده بود، رای ۹۰۱۳ نفر از مردم را جلب کرد و با اختلاف فاحش نسبت به نفر دوم، به عنوان نفر اول به شورا رفت. محبوبیت دکتر فتحی را می‌توان ناشی از مسائل زیادی دانست، از جمله به خاطر پیگیری قضایای بعد از درگیری و کشته شدن سه گراشی در واقعه‌ی دوم تیر ۱۳۸۱، و همچنین پیگیری مسائل و مشکلات شهر در غیاب شورای دوم. او در میزگردی در موسسه هفت‌برکه، تشکیل نشدن شورای دوم را یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتِ شورای سوم دانست، و گفت خلائی که این عدم تشکیل به وجود آورد، با زحمت بسیار زیادی پر شد.

شورای سوم در گراش بسیار پرتلاطم بود: در ابتدای راه، نام‌آور از آن جدا شد تا بر صندلی شهرداری بنشیند؛ رحمت مهیایی که عضو علی‌البدل بود به شورا نیامد و شورای سوم تا آخر راه چهارنفره باقی ماند؛ علی‌اصغر حسنی یک سال بعد به مجلس رفت و یک سال بعد، گراش شهرستان شد؛ کمیته ارتقا که به هدف کمک به شهرستان شدن گراش تشکیل شده بود، بار سنگین راه‌اندازی ادارات را به دوش گرفت؛ و بحران اقتصادی گراش در نتیجه‌ی عملکرد شرکت برگ سبز مطهر، شهر را به هم ریخت. دکتر مرتضی فتحی در تمام این سال‌ها رییس شورا بود.

در هفته‌های نخست فعالیت شورای سوم، محمد نام‌آور به شهرداری گراش انتخاب شد؛ اما عمر شهرداری نام‌آور فقط ۱۵ ماه طول کشید. فتحی به عنوان رییس شورا نقشی کلیدی در اصرار به استیضاح نام‌آور داشت. اما  کار به استیضاح نکشید و نام‌آور با استعفا از شهرداری گراش، به آموزش و پرورش بازگشت. در شماره هجدهم نشریه صحبت نو ویژه گراش، اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۷، عکسی از فتحی و نام‌آور در حال شلیک در سالن تیراندازی شهرداری منتشر شد، با این تیتر: «پایان ماه عسل شورا و شهردار: تیغ نظارت شورا بر عملکرد نام‌آور». آن زمان، استیضاح شهرداری که از میان اعضای خود شورا انتخاب شده بود، یک نکته‌ی منفی برای شورای شهر سوم بود؛ نکته‌ای شاید عمیق‌تر از گودال دسا در باغ ملی! اما شورا توانست با انتخاب قائدی، یکی از موفق‌ترین دوره‌های شهرداری را رقم بزند و این نکته‌ی منفی را از ذهن‌ها پاک کند. گودال دسا هم پر و تبدیل به پارکینگ شد.

احتمالا موفقیت نسبی این شورا از نظر مردم بود که باعث شد هر چهار عضو اصلی شورای سوم برای این دوره هم ثبت‌ نام کنند. هرچند عبدالعلی صلاحی از نامزدی انصراف داد؛ عبدالرضا هرمزی علی‌البدل اول شد؛ محمد کریمیان نهم شد و یک پله بعد از آخرین نفر علی‌البدل ایستاد؛ و تنها فتحی با رتبه‌ی پنجم به شورا راه یافت.

اما با وجود محبوبیتی که دکتر فتحی در بین مردم شهر داشت، او برای انتخابات دوره‌ی چهارم شورا ثبت نام نکرد. وقتی در مصاحبه با «افسانه گراش» در نیمه‌ی دوم خرداد ۱۳۹۲ از او درباره‌ی دلیل این عدم شرکت سوال شد، او جواب داد: «خسته‌ام، از کارشکنی‌ها خسته‌ام.» (شماره ۱۸ افسانه گراش در گریشنا) او در توضیح این خستگی گفت: «در شورای سوم متاسفانه چهار نفر شدیم و حجم کاری زیادی داشتیم، مثلا در قضیه‌ی فرستادن نماینده به مجلس و تشخیص این که چه کسی مناسب انتخاب شدن است؛ یا حجم سنگین کاری که در پرونده ی مالی پیش آمد و همین طور فشار مضاعفی که در جریان شهرستان شدن تحمل کردیم… گاهی اوقات هم بعضی‌ها با کارشکنی‌هایشان خسته‌مان کردند. کارشکنی برخی از خواص هم ما را خسته‌تر کرد.» او البته توضیح واضحی درباره‌ی این افراد و کارشکنی‌ها ارائه نکرد، اما می‌توان رد دلخوری‌اش را از بعضی افراد تا امروز دنبال کرد.

نام دکتر فتحی به عنوان نامزد گراش در انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۴ نیز به میان کشیده شد. کارگروه انتخابات در میانه‌ی رقابت افراد مختلفی همچون دکتر میرزاخلیل بهمنی، حسین حسین‌شیری و مهندس حسین حسین‌زاده، اعلام کرد روی دکتر مرتضی فتحی به اجماع رسیده است. اما او روز بعد از نامزدی استعفا داد. فتحی در مورد این قضیه در میزگرد هفت‌برکه گفته بود: «در کارگروه قبلی، من از اول هم گفتم که آقای ایکس به هیچ وجه کنار نخواهند رفت و حرف کارگروه را گوش نخواهند کرد، چه ما بخواهیم و چه نخواهیم؛ چون هدفمند آمده بودند. به خاطر همین ما هم نمی‌توانستیم بگوییم فلانی برود کنار، یعنی آن قدرت را نداشتیم. بعضی مواقع هم شاید خیریت در این باشد. ان‌شاالله برنامه‌ریزی دقیق‌تر خواهیم کرد که دفعه بعد بهتر عمل کنیم.»

او در جواب این سوال که آیا به انتخابات مجلس هم فکر می‌کنید، خیلی سربسته گفته بود: «ببینیم چه اتفاقی می‌افتد. تا ببینیم در انتخابات شورای شهر مورد اعتماد مردم قرار می‌گیریم یا نه.» (گزارش کامل میزگرد در گریشنا)

در مجموع، با توجه به این که دکتر فتحی با شش سال سابقه‌ی ریاست در دوره‌ی سوم شورا، در این زمینه در گراش رکورددار محسوب می‌شود، او را نیز می‌توان یکی از گزینه‌های ریاست شورای پنجم دانست. اما از طرفی دیگر، با توجه به کسب پایین‌ترین رتبه در میان منتخبان، او شاید کاندیدای اول ریاست نباشد؛ اما می‌تواند نقشی کلیدی در انتخاب رییس و در تمام فعالیت‌های بعدی شورا داشته باشد. دکتر فتحی کنش سیاسی پررنگی در شهر نداشته است، و خیلی سخت می‌شود او را به یکی از جناح‌های اصولگرا یا اصلاح‌طلب منتسب کرد. رابطه‌ی او با دو منتخب باسابقه‌ی دیگر، یعنی علی‌اصغر حسنی و حبیب‌الله مهرابی، هم تقریبا خالی از تنش بوده است. او می‌تواند هم نقش میانجی را برای آن دو ایفا کند، و هم با متمایل شدن به سمت هر کدام، کفه‌ی ترازو را به نفع او سنگین کند. در شورای پنج‌نفره، رای مهره‌ی سنگین‌وزنی همچون دکتر مرتضی فتحی می‌تواند تعیین‌کننده باشد.

سوابق و برنامه‌ها

شعار تبلیغاتی دکتر مرتضی فتحی در انتخابات امسال، همان شعار ده سال پیش در دوره سوم بود: «در محضر خدا، با همیاری شما مردم بزرگوار، با اندکی اخلاص و پشتکار، منتظر توفیقات الهی (مادی و معنوی) برای شهرمان باشیم.» او در انتخابات این دوره نیز همانند دوره‌ی سوم، تبلیغات وسیعی نداشت. بنر بزرگ او در ورودی کوچه‌ای که مطبش در آن قرار دارد نصب شده بود، و مغازه‌ی لوازم ورزشی احسان جوکار پوسترها و بروشورهای او را به صورت محدود توزیع می‌کرد.

در بروشور تبلیغاتی او، در بخش بیوگرافی می‌خوانیم که او متولد ۲۰ شهریور ۱۳۴۵ است. تحصیلات ابتدایی و راهنمایی‌اش را در گراش گذرانده، و برای دوره دبیرستان به دبی رفته است. او فارغ‌التحصیل دکترای پزشکی از دانشگاه بلگراد در یوگسلاوی سابق است.

در صفحه‌ی سوابق کاری و فعالیت‌های اجتماعی مرتضی فتحی، این موارد برجسته شده است: پزشک کمیته امداد (ره)؛ عضویت فعال ستاد اجرایی هلال احمر گراش؛ عضویت هیات امنا و پزشک معتمد موسسه خیریه امام علی (ع)؛ مسئولیت پیگیری قتل سه تن از شهدای امنیت گراش و گرفتن دیه آنها در تیرماه سال ۸۱؛ نمایندگی انجمن اولیا مدارس در شورای آموزش و پرورش؛ راه‌اندازی انجمن موسیقی گراش؛ پیگیری پرونده مالی برگ سبز مطهر و برگرداندن ۷۰ درصد از اموال مال‌باختگان؛ تلاش برای ترویج روش پیش‌گیری از بیماری‌های غیر واگیر (قند خون و فشار خون) و ترویج ورزش؛ و عضو هیات امنای مجمع خیرین سلامت دانشکده علوم پزشکی گراش.

او این هفت خدمت از دوره سوم شورا را نیز برجسته‌تر دانسته است: مشارکت در ستاد انتخاباتی کاندیدا و فرستادن نماینده گراشی به مجلس؛ تلاش در راستای شهرستان شدن گراش؛ پیگیری تاسیس ادارات جدید برای شهرستان؛ پیگیری تعویض ۷۵ درصد لوله‌های فرسوده آب شرب گراش با مشارکت آبفا و شهرداری؛ تلاش برای عدالت توسعه‌ی شهر؛ شروع تحول در آبادانی همه‌جانبه شهر با اصلاح و ارتقای شهرداری، راه‌اندازی اتوماسیون اداری و به‌روزرسانی بایگانی شهرداری؛ و کسب عنوان شورای برتر و شهرداری نمونه.

دکتر فتحی در شب اول مناظره‌ی نامزدهای شورا در سینما فرهنگ هم در جمع‌بندی صحبت‌هایش به این خدمات اشاره کرده بود: «وقتی ما اولین بار در ابتدای شورای سوم به استانداری رفتیم، درآمد شهرداری در بین پنج شهر آخر بود. ولی الآن وضعیت را ببینید.»

در بخش برنامه‌ها نیز دکتر فتحی خیلی خلاصه به هشت مورد اشاره کرده است: پارکینگ (حداقل سه یا چهار پارکینگ در حوالی خیابان اصلی در دستور کار قرار خواهد گرفت)؛ خیابان ساحلی؛ ساماندهی پاقلعه؛ احداث کمربندی؛ پیگیری آسفالت جاده چک‌چک؛ احداث پارک جنگلی و مجموعه تفریحی تنگ آب؛ و سامان‌دهی کلات (طبق طرح از پیش تهیه شده، شامل رینگ دور کلات، پارک کوهپایه، مجموعه میراث فرهنگی و … که با مشارکت فعال مردم امکان‌پذیر است.)

این تقریبا تمام وعده‌هایی بود که مرتضی فتحی در رقابت‌های انتخاباتی مطرح کرده بود. او در شب اول مناظره در سینما هم همین برنامه‌ها را تکرار کرد. تنها چیزی که در آن مناظره اضافه شد، پیگیری استقرار و ارتقای ادارات بود. او از فرصت پاسخگویی دو دقیقه‌ای‌اش برای جواب دادن به این پرسش استفاده کرد: «اگر بخواهید پیگیر استقرار یک اداره برای گراش باشید، چه اداره‌ای را پیگیری می‌کنید؟» فتحی گفت: «من در ایجاد ادارات نقش زیادی داشتم. تامین اجتماعی باید ارتقا یابد. همچنین زمین ایستگاه هواشناسی آماده است و باید ساختمانش ساخته شود» (گزارش مفصل مناظره در گریشنا).

دکتر فتحی در روز ثبت نام، درباره‌ی دلیل حضورش در این دوره به خبرنگار هفت‌برکه گفته بود: «مهم‌ترین دلیل حضورم در این دوره، درخواست مردمی بیش از حد و پیشنهاد‌های معتمدین و دلسوزانی که دغدغه‌ی پیشرفت شهر دارند، به خصوص در یک هفته اخیر است. هر چند دوره سوم دوره پرتلاطمی را پشت سر گذاشتیم و اکثر مردم در جریان هستند، این خستگی را در خودم احساس می‌کردم، ولی خواسته‌های مردمی به حدی بود که یک نوع بی‌ادبی بود اگر به نظر آن‌ها توجه‌ای نداشتم. مردم ولی نعمت ما هستند. برای مردم گراش هر کاری انجام بدهیم کم است. از طرفی همه ما بالاخره یک احساس مسئولیتی در قبال شهدایمان داریم که ما را مجبور می‌کند نسبت به شهر و منطقه و کشورمان بی‌تفاوت نباشیم.» (خبر در گریشنا).

دیدگاه درباره شورای شهر

صحبت‌های دکتر فتحی در میزگردی با موضوع حیطه فعالیت شورا در موسسه هفت‌برکه هم قابل توجه بود. این میزگرد با حضور سه نامزد دوره پنجم که ریاست شوراهای قبلی را به عهده داشته‌اند، یعنی علی‌اصغر حسنی، حبیب‌الله مهرابی و مرتضی فتحی برگزار شد.

دکتر فتحی در پاسخ به سوالی در مورد مقایسه‌ی عملکرد شوراهای اول، سوم و چهارم، از عملکرد شورای تحت ریاست خودش به این ترتیب دفاع کرد: «آن تفکر فرهنگی دوره سوم باعث شد که یک جهش دوباره بین مردم به وجود بیاید و خودشان در کارهای عمرانی مشارکت کنند. این پارک‌ها واقعا روحیه انسان را عوض کرده و حتی روی شهرها و روستاهای اطراف هم تاثیر گذاشته است. با پیگیری‌های شورای چهارم، مشارکت‌های مردمی در این مورد هم بیشتر شد و باعث جمع‌آوری بیشتر سرمایه‌ی مالی شد. در کل می‌توان گفت شورای چهارم مکمل شورای سوم بود.»

او البته با مقایسه شورای اسلامی شهر در ایران با شورای شهرهای اروپا، حوزه‌ی تاثیرگذاری شورا را محدود می‌داند: «کشور ما تا شصت، هفتاد سال پیش، یک کشور نیمه فئودال بود. ما حالا قدم به قدم داریم می‌رویم جلو. قبل از انقلاب، انجمن‌های شهری بودند که از طرف معتمدین محل انتخاب می‌شدند و بعد از انقلاب نوبت به شورا رسید که حالا ما پنجمین دوره را می‌خواهیم شروع کنیم. ولی قدمت شورا در اروپا به سیصد سال پیش می‌رسد. آنجا شوراها دارند نقش دولت محلی را ایفا می‌کنند. یعنی با یک نامه شورا، فرماندار را می‌توانند عوض کنند یا حتی استاندار را عوض کنند. ما متاسفانه در ماده قانونی خودمان هم محدودیت داریم. وقتی ما مساله حریم را پیگیری می‌کردیم، طبق ماده ۳۴ تبصره‌‌ی یکی از مواد، متاسفانه ما را تهدید می‌کردند. بنابراین شورای ما قدرت اجرایی ندارد. یعنی معضلی که داریم این است قدرت اجرایی نداریم. بحث مادی که بگذریم! ما در شورای سوم در مورد شهرستانی که پیگیری می‌کردیم در سال ۸۸، چهار ماه اعضای شورا حقوق نگرفتند و تمام هزینه‌ها از جیب خودمان بود. یعنی شورا اگر خالصانه کسی می‌خواهد بیاید باید هم وقت بگذارد، هم پول بگذارد و هم عمر بگذارد. در این رابطه است که ما می‌گوییم در این جوامع، قدرهای بانفوذ می‌توانند کارایی خودشان را این‌جا نشان دهند.»

او از نقش‌آفرینی سیاسی شورای سوم نیز دفاع کرد: «درست است که شورا در شهرهای کوچک زیاد سیاسی نیست و بیشتر مسائل شهرسازی و نظارت بر شهرداری و سایر ادارات مطرح است. اما ما می‌دانستیم برای یک جهش سریع، نیاز به شهرستان شدن داریم و قبل از آن نیاز به فرستادن نماینده داشتیم. بنابراین سال اول تمام هم‌وغم این بود. درست که مسائل شهر و شهرسازی را پیگیری می‌کردیم ولی دو نفر از ما موظف بودند که نماینده‌ای از گراش را انتخاب کنند. من و مهندس هرمزی مسئول این کار شدیم. اولین کسی که اسم آقای حسنی را برد، آقای مهندس هرمزی در مسجد امیرالمومنین (ع) بود و ایشان جزو ده نفر لیست آمد.»

خبرنگاران هفت‌برکه مجبور شدند برای اینکه علی‌اصغر حسنی را راضی کنند که با حبیب‌الله مهرابی در این میزگرد سر یک میز بنشیند، از دکتر فتحی کمک بگیرند. این همان نقشی است که دکتر فتحی را به شاقول شورای پنجم تبدیل می‌کند.