هفت‌برکه – مهدی جعفری: «دادا» به معنای آبجی و خواهر، و «ملاکه» ظاهرا از ملائکه یعنی فرشتگان گرفته شده است. در باور قدیم گراشی‌ها، در آبها موجودی به نام دادا ملاکه هست که در هنگام شنا باید مراقب بود تا شناگر را به زیر آب نکشد.
این باور حقیقتی است که آمیخته به خرافات و باورهای مشرکان شده است. این که در آب ملائکه و فرشتگان ساکن هستند، حقیقتی است که در روایات به آن تصریح شده است. اما این که این موجودات مونث هستند، جزو باور مشرکان است که در آیات قرآن مثل آیه ۱۹ زخرف، آیه ۴۰ اسراء و آیه ۵۷ نحل به آن تصریح شده است، یعنی مشرکان عقیده داشتند که فرشتگان مونث هستند. این که فرشتگان ساکن در آب، متعرض شناگر می‌شوند هم خرافات است.
روایات:
ابو سعید عقیصا نقل می‌کند: در آب فرات، حسن و حسین (علیهما السلام) را دیدم که با پوشش (لنگ) شنا می‌کنند. علت آن را پرسیدم. امام حسن (علیه السلام) فرمود: «ان للماء اهلا و سکّانا کسکّان الارض»: همانطور که در زمین ساکنانی وجود دارند، در آب هم فرشتگانی ساکن هستند.
یعنی به خاطر احترام و حیا کردن از این فرشتگان آب، کراهت دارد انسان لخت و بدون پوشش شنا کند. روایاتی که ادرار کردن در آب را مکروه قلمداد می‌کنند، ناظر به همین مطلب است.
در روایتی از امام باقر (علیه السلام) که در کتاب «من لا یحضره الفقیه» تالیف شیخ صدوق (رحمه الله علیه) نقل شده است، حکمت و علت ناپسند بودن دستشویی کردن در زیر درختان میوه‌دار، این گونه بیان شده است که خداوند فرشتگانی دارد که بر درختان و نخل‌ها موکّل کرده است تا مراقبت‌های خاصی نسبت به آن درختان و میوه‌های آن داشته باشند و عامل اصلی انس آدم‌ها با درختان میوه‌دار و علت کراهت دستشویی در زیر این درختان، حضور همین فرشتگان است.
مهدی جعفری / ۱۷ ذی الحجه / ۴ تیر ۱۴۰۳
