متاورس، بازی فجازی دلالان

هفت‌برکه – یوسف خورشیدی: شاید تاکنون نام همایش‌های متاورسی را شنیده باشید و یا در آنها شرکت کرده باشید. من از روی کنجکاوی در یکی از آنها شرکت کردم تا ببینم چطور بعضی‌ها از یک مساله‌ی علمی و فناوری، دنبال دلالی کردن هستند. باور کردنش سخت است که بعضی‌ها چطور از آب کره می‌گیرند، و آن هم اینقدر دیر!

سخنران همایش با نشان دادن این نمودار می‌گفت: «اگر در اوایل سال ۲۰۲۱ یک زمین در متاورس می‌خریدید، هشت ماه بعد پولتان بیش از ۵ برابر می‌شد. یعنی ۵۰۰ درصد سود! علاوه بر این، سود ماهیانه بیشتر از ۲ برابر بانک نیز به شما تعلق می‌گیرد.» اگر کسی نداند فکر می‌کند: «عجب فرصتی از دستمان رفته که زودتر نفهمیدیم! اما هنوز هم دیر نشده و می‌توان در متاورس زمین خرید!»

اما نمودار قبل، فقط بخشی از واقعیت است. نمودار کامل‌تر این است:

آیا بازهم علاقمندید در متاورس زمین بخرید؟ بله، اینطوری است که پول‌ها پرواز می‌کنند!

این نمودار را خوب نگاه کنید: اگر در آوریل ۲۰۲۲ زمینی در متاورس می‌خریدید، بعد از یک سال بیش از ۸۰ درصد پولتان از بین می‌رفت. یعنی دقیقا برعکس چیزی که سخنران همایش می‌گفت. ایشان خیلی محترم بود که دروغ نمی‌گفت، فقط کل واقعیت را نمی‌گفت.

مایکروسافت و متا چه می‌کنند؟

احتمالا باید این را هم یادآوری کرد که در ژانویه ۲۰۲۳ مایکروسافت اعلام کرد بخش متاورس خود را تعطیل کرده است! مدتی بعد، شرکت متا (صاحب فیسبوک و واتساپ و …) هم اعلام کرد تمرکز خود را روی هوش مصنوعی گذاشته است، یعنی به طور ضمنی مرگ متاورس را اعلام کرد. متا در زمینه متاورس بیش از ۴۰ میلیون دلار خسارت به بار آورد! خلاصه که اگر این واقعیت‌ها را بدانید، بعید است سخنان پرزنت‌کننده‌ها و دلالان متاورسی را به همین راحتی باور کنید.

گلدکوئست دیجیتال؟

بدین ترتیب، پروژه‌هایی مثل «متافورس» و «اُلتراورس‌سیتی» را می‌توان «گلدکوئست دیجیتال» نامید. دوست شما برایتان لینکی ارسال می‌کند و می‌گوید با لینک من ثبت نام کن. هزینه‌ی ثبت نام بسیار کم یا رایگان است. درست است که شما با پرداخت هزینه کم و یا سرمایه‌گذاری کم بدبخت نمی‌شوید، ولی این کم‌کم‌ها وقتی جمع شود، می‌دانید چه سود هنگفتی را برای سازنده آن به ارمغان می‌آورد؟

یادتان هست که سال ۱۳۸۷ نجفی با پول گراشی‌ها چه کرد؟ او هم سیستمی را به کار بسته بود که به سیستم پانزی معروف است و از روی پولی که از اکثریت می‌گیرند، سود اقلیتی را می‌دهند. این شوخی را نیز جدی به یاد داشته باشید: «هر کس حرف از درآمد دلاری زد، یکی بزن توی دهنش؛ شاید تو ندانی چرا زدی، ولی او خوب می‌داند چرا خورده!»

پروفسور علی‌اکبر جلالی، که او را پدر اینترنت اشیا در ایران می‌شناسند، گفته است: «عده‌ای در متاورس زمین خرید و فروش می‌کنند در حالی که زمین در متاورس بی‌نهایت است!»

دو نمونه از هشدارهای پلیس فتا

جالب است که در همین هفته، پیامکی از طرف پلیس فتا دریافت کردم که می‌گفت: «هموطن گرامی، از سرمایه گذاری بصورت ارزهای دیجیتال در پروژه های کلاهبرداری پانزی – هرمی، با وعده های سود کلان حتی با ارائه سود اولیه خودداری نمایید.»

در سایت پلیس فتا هم دو ماه پیش خبری با این تیتر منتشر شد: «هشدار پلیس فتا درباره کلاهبرداران متاورسی» (اینجا). در این خبر، سرهنگ سید مهدی عمران‌فر، رئیس پلیس فتا استان کهگیلویه وبویراحمد، گفته است: «دنیای متاورس فناوری جدیدی است که در مدت زمان کم پیشرفت زیادی داشته است. متاسفانه مجرمان سایبری و افراد سودجو نیز از این فضا سوءاستفاده کرده و روش‌های متعددی برای کلاهبرداری در این حوزه به وجود آمده که لازم است کاربران نسبت به آن هوشیار باشند…. متاسفانه افراد سودجو و فرصت‌طلب با طرح وعده‌هایی مانند پولدار شدن سریع و… از طریق سرمایه‌گذاری در متاورس اقدام به دریافت مبالغی از کاربران و به خصوص کاربران دارای آگاهی کمتر از این فضا کرده و از آنان کلاهبرداری می‌کنند. برخی از افراد در پلتفرم‌های متاورس درگیر جمع‌آوری غیرقانونی سرمایه و کلاهبرداری در حوزه املاک مجازی هستند که این موضوع نیز اقدامی مجرمانه محسوب می‌شود و ممکن است افراد ناخواسته در دام چنین افرادی بیفتند.»

اول اطلاعات کسب کنید، بعد…

خلاصه این که از تکنولوژی روز عقب نمانید ولی با احتیاط قدم بردارید! واقعیت مجازیVR  و واقعیت افزودهAR  که تاریخچه آنها به بیش از ۳۰ سال می‌رسد، کم‌کم خودی به ما نشان می‌دهند و احتمالا با فراگیری واقعیت ترکیبیMR  استفاده از آن‌ها افزایش قابل توجهی یابد. چند کاربرد واقعیت ترکیبی در زندگی روزمره اینهاست: ورزش و تناسب اندام، ریلکسیشن، گردشگری، بازی، آموزش به صورت سه بعدی و …. همینطور که می‌بینید، خرید و فروش زمین در اینجا نقش زیادی ندارد!

اگر علاقه‌مند بودید در مورد متاورس اطلاعات بیشتری کسب کنید:

۱. این کتابچه الکترونیک «شهر هوشمند و متاورس» را که پروفسور جلالی برای آن زحمت کشیده مطالعه کنید (اینجا دریافت کنید). در این فایل با شهر متاورسی دبی و سنگاپور و سئول، اهمیت متاورس، چالش‌ها و خطرات متاورس و … آشنا می‌شوید.

۲. شماره ۲۲ فصلنامه ترجمان به متاورس اختصاص دارد.

با خواندن کتاب‌های ترجمه شده و سایت‌های ایرانی در زمینه متاورس به علت قدیمی بودن اطلاعاتشان وقتتان را تلف نکنید!

پنج نکته در مورد سرمایه‌گذاری، هر جا

در نهایت، چند نکته ساده در باب سرمایه‌گذاری را یادآوری می‌کنم:

۱. با پولی که به آن احتیاج ندارید سرمایه‌گذاری کنید تا اگر خدایی نکرده پولتان نابود شد، زندگی‌تان دچار مشکل نشود.

۲. بازار های مالی جای قمار نیست! علم می‌خواهد، نه شانس. شاید دو سه بار برنده شوید و سود کنید ولی ذات قمار این است تا کل پولتان از دست ندهید، ولتان نمی‌کند.

۳. همه‌ی سرمایه‌تان را در یک بازار نگذارید!

۴. قبل از سرمایه‌گذاری در مورد میزان ریسک بازار مورد نظر تحقیق کنید و نیمه‌ی خالی لیوان را نیز ببینید!

۵. طمع نکنید!