گزارش تصویری: به رنگ خرما، به رنگ تلاش

هفت‌برکه (گریشنا): فصل خرماپزان به پایان رسیده و گرما کم‌کم جای خود را به خنکای پاییز می‌دهد. حالا نوبت این است که بار نخل‌ها سبک شود و شیرینی جان آن‌‌ها به دست مردم برسد. در انتهای فصل «فسیل بُلزَ» هستیم.

فصل بعد از خرماپزان که همزمان با اوایل پاییز است، انتظار نخلداران برای برداشت محصول به پایان می‌رسد. بعد از شش تا هفت ماه رسیدگی سخت و پرمشقت نخل‌ها، حالا نوبت چیدن محصول است.

گراش با داشتن ۱۴۲۰ هکتار نخیلات یکی از مراکز مهم کشت و تولید خرما در استان فارس است. خرما چهارمین محصول برتر باغی کشور است و ایران در تولید این محصول بعد از مصر در دنیا در جایگاه دوم قرار دارد.

با شروع فصل برداشت خرما بازیاران که در اصطلاح گراشی (بَزیار یا مُوبُل) گفته می‌شود دست به کار شده و خرماها را از ارتفاع ده تا ۱۵ متری نخل بریده و خوشه‌های خرما (پاگ) را با طناب به پایین نخل هدایت می‌فرستند. هر نخل بین ۷۰ تا ۸۰ کیلوگرم خرما ثمر می‌دهد.

برداشت خرما هنوز هم به همان سبک قدیم انجام می‎گیرد بازیار با استفاده از پروان (که تسمه ای است ساخته شده از الیاف درخت نخل) و داس تیز و کوچک‌اش خوشه‌های خرما را از درخت نخل جدا می‌کند. این کار نیز خطرات خود را دارد. خطر سقوط از ارتفاع و خطر عقرب‌گزیدگی همیشه جان بازیاران را تهدید می‌کند. در برخی از مناطق جنوبی ایران بالابرهای صنعتی کار بازیاران را راحت کرده و خطرات این کار به حداقل رسیده است.

زیلو و شمدهایی در زیر نخل گسترده می‌شود تا خوشه‌هایی که از نخل بریده شده‌اند بر روی آن قرار گیرد. خرماها را از خوشه جدا می‌کنند و برای تفکیک و جداسازی به منازل باغداران انتقال داده می‌شود. معمولا خانم‌ها کار جداسازی خرماها را بر عهده دارند که کاری سخت و زمان‌بر است.

خرماها به سه دسته تقسیم و تفکیک می‌شوند:

دسته اول خرمای «نَم» نام دارد که نسبت به بقیه خرماها تازه‌تر و آبدارتر است. این نوع خرما ها بیشتر در تهییه شیرینی سنتی به نام (رنگینک) استفاده می‌شود. این خرما در محل خشک و خنک نگهداری می‌شود و بدون هیچ افزودنی تا چند ماه قابل استفاده است

دسته دوم خرماهایی هستند که نسبتا خشک‌اند. این نوع خرما مواد اولیه کارگاه‌های شیره پزی جهت تهیه دوشاب (شیره خرما) می‌باشد. این خرما برای استفاده در ماه‌های آینده در خمره‌های سفالی ذخیره شده و با دوشاب پوشانده می‌شود.

دسته سوم کگزه نام دارد. خرماهای پوسیده، آفت زده و خشک شده که مصرف خوراکی ندارند و به مصرف دام می‌رسد.

در شهرستان گراش تنوع درختان خرمای زیادی وجود دارد. تنوع نخل‌ها به ۲۰ تا ۲۵ گونه می‌رسد . اصلی ترین و پر مصرف‌ترین نوع خرما در گراش (شاهانی) است. خرماهای نِلَسُو، قَصب، پیه‌رُم، هلیله، لَشت، زاهدی، از دیگر انواع خرما در گراش است.

خرمایی که به راحتی سر سفره ما می‌آید، به همین سادگی و راحتی به دست نیامده، باغداران و کشاورزان زحمات زیادی در فصول گرم سال متحمل شده‌اند. خرمایی شیرین که داروی هزاران درد است.

فاطمه آهنی و محمدحسن نام‌آور در گزارش «زندگی نخل‌ها از شکوفه تا شیره» فرآیند تولید خرما را نشان داده‌اند:

عکس‌های زیبا مجید افشار از روزهای خرماچینی گراش را ببینید: