هفتبرکه: پنجرههای فرفورژه و فلزی در ساختمانهای معروف به خانههای شیر و خورشید که پس از زلزله سال ۱۳۳۹ در لار ساخته شدند، امروزه رو به غروبند. حبیب طالبی و چند تن دیگر از معماران شهر لار تلاش کردهاند با مستندنگاری این پنجرهها، ظهور و افول آنها را بررسی کنند. نمایشگاه عکس «پنجرههای شرقی» که از ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ تا پانزدهم فروردین ۱۴۰۳ در کافه گالو برقرار بود، روایت تصویریِ بخشی از این پروژه معماری و شهری بود.
عکسهای مجید قانع، نازنین افتخار، هما علویه، مریم افراسیابی، مهراب نیکآواز، محدثه نغمهسنج، حنان نیکآواز، زهرا آبی و حبیب طالبی بر دیوارهای کافه گالو، بازدیدکنندگان را به تماشای این پنجرههای قدیمی فرا میخواند.
حبیب طالبی به عنوان شروعکننده این پروژه و نمایشگاهگردان میگوید این عکسها روایتهایی از یک پروژه فکری معماری و شهری هستند که از دو سال پیش شروع شده است و هنوز هم ادامه دارد: «از سال ۱۴۰۲ به این فکر افتادم که پنجرههای فلزی ساختمانهای شیر و خورشید در شهر جدید ظرفیتهای زیادی برای یک مطالعهی معماری جدی دارد. این پنجرهها مشخصا بعد از اتمام خانههای شیر و خورشید به آنها اضافه شده بودند، یعنی در بازهی زمانی بین سال ۱۳۳۹ تا دهه ۵۰ و با ترکیبها و الگوهای مختلفی که دارند، بازگوکنندهی نکات ارزشمندی در مورد فرهنگ و اجتماع و معماری شهر لار هستند.»
این معمار لاری در مورد شروع این پروژه میگوید: «از دو سال پیش، مستندنگاری از پنجرههای دو سیمتری اصلی شهر جدید شروع کردیم و بعد بقیه دوستان معمار را هم همراه کردیم و ۱۶متریها را هم انجام دادیم. بعد از جمعآوری دادهها و عکسها، به این فکر افتادیم که نمایشگاه عکسی ترتیب بدهیم تا بازخورد این پروژه را در نگاه مخاطبان هم ببینیم. کافه گالو اسپانسری این نمایشگاه را قبول کرد و تعدادی از عکسها از بخش شرقیِ شهر جدید را در معرض دید شهروندان گذاشتیم.»
او میگوید اکنون نوبت بررسی و تحلیل دادههایی است که در این مسیر به دست آمده است: «شاید برایتان جالب باشد که پنجرههای بخش شرقی با پنجرههای بخش غربی تفاوتهایی دارد. از لزوم نصب این پنجرهها تا نکات فنی و مهندسی آنها سوالاتی است که میتواند راهگشای ما برای به دست آوردن تصویری از معماری شهر لار در گذشته و حال و آینده باشد.»
حبیب طالبی که با معماران و فعالان گراش نیز ارتباط دائمی دارد، بر لزوم انجام چنین پروژههایی در شهر گراش نیز تاکید میکند: «من برای انجام پروژههای مستندنگارانه در حوزه معماری در گراش اعلام آمادگی میکنم و امیدوارم بتوانیم به مقایسه تطبیقی معماری شهرهای مختلف نیز بپردازیم.»
مانیفست پروژه فکری «پنجرههای شرقی»
حبیب طالبی، معمار و نمایشگاهگردان، در متنی که به عنوان مانیفست نمایشگاه منتشر کرده، نوشته است: «پنجرههای شرقی یک سگمنت از یک پروژهی فکری است. پروژهی فکری هدف ندارد، چشمانداز دارد. چشمانداز تداعی کننده یک افق معنایی است نه یک راهکارِ تجویزی و دستوریِ از بالا به پایین.
«پروژه فکری پیش از اینکه در پی یافتن پاسخ برای پرسشهای وضع موجود باشد در نخستین گام در پی بررسی و کشف واقعیات است. از این منظر مبتنی بر ستایش و تجلیل از وضع موجود نیست بلکه بر تحلیل واقعیات استوار است و استمرار آن بر همین اساس، یعنی کشف و تحلیل واقعیات خواهد بود.
«پروژهی فکری سعی میکند مؤلفه و معیارهایی را از دل تجربههای زیسته اخذ کند و در جهت خوانش و شنیدنِ یک بستر مکانی استفاده کند.
«پنجرههای شرقی آنگونه که گفته شد یک سگمنت از شکل و فرم نهاییِ پروژهی فکری است، ایدهها و چشماندازهایی برای عمل به نظرات کُدگذاری شدهاند.
«در این مسیر هر نوع شناختِ آغشته به قطعیت و تعصب را مشکلزا میبیند و معتقد است امور روزمره و معمولیِ زیستی در بافتهای مکانمند واجد ارزش بسیاری هستند و نقطهی صفر فکری این پروژه همین نقاط زیستی خواهند بود.»