هفتبرکه: سابقه زنجیرزنی در گراش به ۵۴ سال قبل میگردد و در این ۵۴ سال، دستههای زنجیرزنی به سبکها و شیوههای متفاوتی به راه افتاده است.
تا دو دهه، دسته زنجیرزنی حضرت ابوالفضل(ع) تنها هیات زنجیرزنی گراش بود. مرحوم حاج ابوالحسن خبازی که سالها مسئول این دسته بود، دربارهی سابقهی آن به هفتبرکه گفته بود: «فعالیت هیات از سال ۱۳۴۸ در خانه حاج فرامرز (محل فعلی حسینیه حضرت زینب) آغاز شد و از سال ۱۳۵۵ به حسینیه ابوالفضل(ع) در خیابان بسیج منتقل شد.» معمولا این هیات چند شب اول در خود حسینیه عزاداری میکردند و از شب هفتم راهی خیابان میشدند.
دستههای زنجیرزنی به علت فاصله بین عزاداران و داشتن آلات موسیقی، به شکل طبیعی نمود بیشتری در عزاداری خیابانی داشتند و همین مساله باعث شد که در دهه هفتاد و گسترش هیاتهای عزاداری در گراش، چندین هیات زنجیرزنی به سبکهای مختلف تاسیس شود و فضای عزاداری خیابانهای گراش را هیاتهای زنجیرزنی قبضه کنند.
هیات علیاصغر(ع) که کار خود را به عنوان هیات سینهزنی کودکان شروع کرده بود، در سالهای بعد به هیات زنجیرزنی تبدیل شد تا نخستین هیات زنجیرزنی ناساگ هم تاسیس شود. این هیات چند سال اخیر در محوطه پارکینگ هفتبرکه فعال هستند. هیات علیاصغر(ع) به همان سبک قدیمی هیات ابوالفضل(ع) زنجیر میزد، اما دو هیات دیگر در دهه هفتاد، هر کدام ویژگی خاصی داشتند.
هیات زنجیرزنی مسجد امیرالمومنین(ع) در شهرک شهید دستغیب را گروهی که سابقه همکاری با هیات ابوالفضل(ع) داشتند تاسیس کردند. استفادهی این دسته از سازهای موسیقی متنوعتر مانند ترومپت در کنار طبل و سنج و یا استفاده از شتر در جلوی دسته، فضای متفاوتی را به عزاداریهای دهه هفتاد داد.
هیات شاهزاده قاسم(ع) با استفاده از دو زنجیر، ریتم زنجیرزنی متفاوت و حرکت سریعتر، بین هیاتهای تاسیسشده در دهه هفتاد قابل تشخیص بود. این هیات در حسینیه ابوالفضل(ع) تاسیس شد و بعد به مسجد امام سجاد(ع) در محله روباد منتقل شد. سال ۱۳۹۶ با ساخت تکیه در بلوار معلم، فعالیتهای این هیات منسجمتر شد. اجرای تعزیه در کنار زنجیرزنی از شاخصهای هیاتهای شاهزاده قاسم است.
در طی سالهای دهه هشتاد، چند هیات دیگر زنجیرزنی مانند زنجیرزنی چهارده معصوم(ع) نیز تشکیل شد که تدوام زیادی نداشت و از بین آنها هیات علی ابن موسیالرضا(ع) در خیابان آبیاری همچنان فعال است و بعد از چند سال فعالیت در یک تکیه در وسط خیابان آبیاری، از سه سال پیش با ساخت حسینیه علی ابن موسیالرضا(ع) در این حسینیه مستقر است.
در همین دهه هشتاد، در سمت دیگر شهر یعنی در شهرک شهید بهشتی، دو هیات زتجیرزنی با فاصله کوتاهی تاسیس شد. هیات امام حسین(ع) سالهای بعد در حسینیه تازه تاسیس امام حسین(ع) در خیابان دارایی مستقر شد و عاشقان سیدالشهدا(ع) هم در پارک فدایی مستقر شدهاند.
اواخر دهه هشتاد آغاز سبک تازهای از زنجیرزنی در گراش بود. روحالله جعفری شاخصترین چهره این سبک زنجیرزنی بود. او در هیات زنجرزنی حیدرکرار(ع) که سال ۱۳۸۷ تاسیس شد و به سبک زنجیرزنی مرسوم در شیراز زنجیر میزدند نوحهخوان اصلی بود.
روحالله جعفری بعد از هیات حیدر کرار به هیات امام حسین(ع) در خیابان دارایی رفت و بعد از مدتی هیات فداییان ثارالله(ع) را در خیابان کربلا تاسیس کرد. هر سه این هیاتها سبک نوحهخوانی مشابهی دارند. استفاده از دو زنجیر، حرکات خاص پا، ریتمهای متنوع و همخوانی دو نوحهخوان همراه با اکو شدید، ویژگیهای این دستههای عزاداری است.
در دهه نود، روند تاسیس هیاتهای سیار زنجیرزنی متوقف شد تا تراکم خیابان امام بیش از این نشود. دو هیات محبین حضرت علیاکبر(ع) در محدوده مسکن مهر و هیات محبین حضرت زینب(س) در بلوار صیاد شیرازی به صورت محلهای فعالیت دارند. هیات فداییان ثارالله آخرین هیات زنجیرزنی گراش است تا عدد هیاتهای زنجیرزنی گراش به ۱۱ برسد.
تمام این هیاتهای زنجیرزنی گراش صبح عاشورا یک دسته میشوند و در قالب همان زنجیرزنی ۵۴ ساله، مسیر حسینیه ابوالفضل(ع) تا حسینیه اعظم را میپیمایند و پایان زنجیرزنی روز عاشورا در حسینیه حضرت ابوالفضل(ع) است.
عزاداری هیاتهای زنجیرزنی گراش را از دریچه دوربین امین حیدری ببینید.