هفت‌برکه: برایان کلارک در نمایشنامه‌ی «بالاخره این زندگی مال کیه؟» دست روی مساله‌ی مهمی گذاشته است: «اراده‌ی فرد در مقابل ملالت تمدن». این موضوع صحبت راحله بهادر، کارشناس ارشد زبان و ادبیات انگلیسی، در مورد این فیلم‌تئاتر در بیست و پنجمین جلسه‌ی تماشا (پخش و نقد و بررسی فیلم‌تئاتر) بود که چهارشنبه ۲۱ دی‌ماه ۱۴۰۱ در موسسه هفت‌برکه برگزار شد.
اشکان خیل‌نژاد، کارگردان نمایش «بالاخره این زندگی مال کیه؟» با خلق فضایی سرد و مینی‌مالیستی، توجه بیننده را به سمت بحث اصلی نمایش سوق می‌دهد. بازی درخشان نوید محمدزاده در مقابل بازی نسبتا سرد و مکانیکی بقیه بازیگران نیز تقابل فردیت و اجتماع را پررنگ‌تر می‌کند. به اعتقاد بهادر، «کشمکش اصلی در این نمایش بین بیمار و کادر پزشکی است.»
بهادر معتقد بود این مساله را میشل فوکو در کتاب «پیدایش کلینک» به بهترین وجه وارسی کرده است: «فوکو نشان می‌دهد که از قرن هجدهم، نظام پزشکی به یکی از نهادهای قدرت تبدیل شد که در مورد مرگ و زندگیِ سوژه تصمیم بگیرد. اعمال قدرت به چند شکل است، یکی از این اشکال از طریق گفتمان پزشکی یا شبکه‌ی دانش قدرت است.»
بهادر بازنمایی این اعمال قدرت را در نمایش «بالاخره این زندگی مال کیه؟» اینگونه توضیح داد: «در نمایشنامه نیز کشمکش دکتر امرسون به علم و صلاحیت تاکید می‌کند. فوکو می‌گوید این کنترل بر بدن نیست بلکه بر هویت انسانی است و بارها به شبکه‌ی دانش قدرت استناد می‌کند. کلیدواژه‌ی فوکو برای توضیح این مفهوم، «خیره شدن پزشکی» است. فوکو معتقد است که این کار جدا کردن بدن بیمار از هویت او است و یک عمل غیر انسانی است. فوکو معتقد است قدرت در جامعه مدرن به شکل متمرکز نیست و هر جا قدرتی باشد مقاومتی هم است. که در اینجا هریسون نماد مقاومت است و مقاومت او از طریق گفتمان فردی است.»
اما چگونه می‌توان در مقابل این اعمال قدرت مقاومت کرد؟ به گفته‌ی بهادر، «چیزی که در مورد هریسون خوب کار می‌کند زبان است و از این طریق می‌تواند هویت خود را حفظ کند و در برابر قدرت پزشکی می‌ایستد. هر چند به ظاهر هریسون برنده رای دادگاه است ولی خود را تحت نظارت و در ساختار تعریف شده قرار می‌دهد.» او در مورد یکی دیگر از شخصیت‌های دیگر نمایش هم گفت: «در مورد شخصیت‌پردازی جان، شخصیت فوق‌العاده‌ای بود هر چند به ظاهر او را به یک ابزار تبدیل می‌کند ولی انسانی‌ترین رفتار را با او دارد و به هریسون کمک می‌کند تا با کمک عقل و زبان خود را نجات دهد.»
در گفتگویی که پس از صحبت بهادر بین اعضا در گرفت، دکتر رحمانیان به نمایش مولفه‌های قدرت مانند پزشکی، قانون و اخلاق در نمایش «بالاخره این زندگی مال کیه؟» صحبت کرد. فاطمه یوسفی نیز گفت: «مواجهه با مرگ در این نمایش و این که یک نفر مرگ را مساوی با آزادی می‌داند، برای من جذاب بود؛ و همچنین دیدگاهی که کار خود را جنگیدن با مرگ می‌داند.»
گزارش دیگر جلسات تماشا را در این صفحه بخوانید.
