هفت برکه (گریشنا): نزدیک غروب است و صف نانوایی شلوغ، طبق روال همیشه هشت نان لواش سفارش دادم و تا آماده شدنش پول را از کیف پولم بیرون آوردم. نانها را که تحویل گرفتم پول را به نانوا دادم و با عجله از صف بیرون آمدم. نانوا همان‌طور که داشت عرق پیشانی‌ش را خشک می‌کرد صدایم کرد و با صدای بلند گفت:ٖ«مگه خبر نداری؟ نان گران شده.»
با گفتن این جمله همهمه‌ای در صف نانوایی ایجاد شد بعضی‌ها از بالا رفتن قیمت نان باخبر بودند و بعضی‌های دیگر مثل من متعجب و بی‌خبر اما نقطه اشتراک همهی آن‌ها این بود که همه به افزایش بی‌سروصدای قیمت نان اعتراض و گله داشتند.
نان پای ثابت همهی سفره‌ها است و بدون شک کیفیت و قیمت آن برای مردم مهم است. این برکت گاهی می‌تواند بخشی از هویت یک شهر و یا منطقه محسوب شود مانند نان تپ‌تپی که طرفداران پروپاقرص و دائمی خودش را دارد.
در این گزارش سعی کردیم نظر مردم و مسئولین توزیع نان در گراش در رابطه با کیفیت و بالا رفتن قیمت نان را بپرسیم. و از مشکلات نانواها حرف بزنیم و جوابی هم برای این سوال که بیشترین تخلف نانوایی‌ها چیست؟ و چه کسانی روی کار آن‌ها نظارت دارند، پیدا کنیم.
نان از شیراز گران می‌شود
کارگروه آرد و نان استان فارس نامه‌ی افزایش قیمت نان را در تاریخ سی‌ام مهر ماه به اداره‌ی صنعت و معدن و تجارت ارجاع داد و نامه‌ی افزایش قیمت‌ها در تاریخ چهارم آبان ماه به دست نانوایان رسید.
اسماعیل بلبلی، از اداره‌ی صنعت و معدن و تجارت با اشاره به این که قیمت نان از طریق استان تعیین می‌شود و شهرستان نقشی در تعیین قیمت نان ندارد، می‌گوید:«قمیت لواش یارانه‌ای به وزن چانه‌ی ۲۰۰ گرم قبلا دانه‌ای ۲۵۰ تومان بود و در حال حاضر به ۳۲۰ تومان افزایش پیدا کرده است. لواش آزادپز به وزن ۲۰۰۰ گرم به قیمت ۳۷۰ تومان، تافتون یارانه‌ای(سبک) به وزن چانه‌ی ۲۴۰ گرم به قیمت ۴۰۰ تومان، تافتون یارانه‌ای سنگین به قیمت ۵۵۰ تومان، سنگک ماشینی آزادپز به وزن نان ۵۰۰ گرم به قیمت ۱۴۵۰ تومان، سنگک ریگی آزادپز به وزن ۴۷۵ گرم به قیمت ۱۴۵۰ تومان. بربری آزادپز به وزن چانه‌ی ۴۰۰ گرم ۹۰۰ تومان به فروش خواهد رسید و سایر انواع نان‌های محلی؛ بر اساس نامه‌ی استان مقرر شد از طریق کارگروه آرد و نان شهرستان ذی‌ربط نسبت به بررسی آنالیز و تعدیل نرخ این قبیل نانها در سقف افزایش ۲۵ درصد اقدام و نتیجه به همراه نرخ نان مورد نظر به دبیرخانه کارگروه آرد و نان ارسال شود.»
این افزایش قیمت بازخوردهایی از سوی مردم داشت در یک پیام مردمی که به دست ما رسید یکی از شهروندان گفته است:«می‌خواستم بگویم کیفیت نانها خیلی پایین است هرنانوایی نان‌اش یک مشکلی دارد. حالا که نان را گران کردید چرا کیفیت نان را بالا نمی‌برید؟ قضیه‌ی گران شدن نان هم برای ما دردسر شده هرکسی کارت نداشته باشد معمولا پول خرد‌ه‌ای او به او پس داده نمی‌شود ولی اگر نانوا پول خردی طلب داشته باشد، سخت می‌گیرد.»
و یکی دیگر از همشهریان با گله از کم‌فروشی بعضی از نانوایی‌های سطح شهر نوشته است:«گران شدن نان به کنار، وزن نان را چرا سبک‌تر کرده‌اند؟ می‌گویند شکایت‌های خود را گزارش کنید. مردم از بعضی از نانوایی‌ها شکایت دارند و گزارش هم می‌برند ولی رسیدگی نمی‌شود.»
معاون فرماندار: کیفیت نان راضی‌کننده نیست
قاسم فرسوده، معاون فرماندار گراش و عضو کارگروه آرد و نان با اشاره به پیشینه‌ی مسئولین رسیدگی به مشکلات آرد و نان، گفت:«پیش از این بحث کنترل مسائل مربوط به آرد و نان مستقیم زیر نظر مجموعه استانداری، فرمانداری و بخشداری‌ها بود و بعد از این مجموعه جدا شد و به اداره‌ی صنعت و معدن و غله تحویل داده شد. و در حال حاضر مسائل و مشکلات آرد و نان به صورت کارگروهی دنبال می‌شود.»
فرسوده با بیان این که خود او و خیلی از اعضای کارگروه آرد و نان از کیفیت نان راضی نیستند، می‌گوید:«اما در رابطه با کیفیت نان این را در اول جمله‌ام بگویم که من شخصا و خیلی از اعضای کارگروه از کیفیت نان راضی نیستیم، مردم هم بارها در این مورد با ما تماس گرفتند و شکایت کرده‌اند. باید بگویم خود ما هم راضی نیستیم. ولی این موضوع دلایل خاص خودش را دارد یک بخش از کم بودن کیفیت نان در گراش بر می‌گردد به میزان تجربیات و رعایت بهداشت و توجه‌ی شاطر و نانوا و یک بخش برمی‌گردد به کیفیت آرد و دستگاه که مهم‌ترین عامل مشکل‌زا در این بخش دستگاه‌های نانوایی است. قبلا برای تولید نان دستگاه‌هایی به صورت حرارت مستقیم داشتیم ولی با مخالفت وزرات و اداره‌ی بهداشت دستگاه‌ها به صورت حرارت غیرمستقیم تغییر پیدا کرد. می‌توانم بگویم همه دستگاه‌ها در سطح شهرستان به صورت غیرمستقیم است که کیفیت لازم را ندارد.»
رییس صنف نانوایان: کیفیت نان نانوایی مناسب است
حسین‌شیری، رییس صنف نانوایان با تاکید بر بررسی ماهانه‌ی کیفیت نان نانوایی‌ها در گراش، کیفیت نان را مناسب می‌داند و توضیح می‌دهد:«ما به صورت ماهانه یا دو ماه یک بار از تمام نان‌های نانوایی‌های سطح شهر نمونه‌برداری میکنیم و نمونه‌ها را تحویل اداره‌ی غله می‌دهیم و اداره غله این نمونه‌ها را برای نمونه‌برداری به شیراز ارسال می‌کند و کیفیت، میزان نمک، جوشن شیرین و هر گونه اضافات دیگر نان در این نمونه‌برداری مورد بررسی قرار می‌گیرد. ما در جلسه‌ی کارگروه آرد و نان که هر ماه یا دو ماه یک بار برگزار می‌شود پیرامون کیفیت نانها و جواب نمونه‌برداری از نانوایی‌ها صحبت و گزارش می‌دهیم.»
او در ادامه می‌گوید:«نانوایی‌هایی که نان آن‌ها کیفیت پایین داشته باشد اخطاریه می‌گیرند و یا با کم شدن سهمیه‌ی آرد جریمه می‌شوند و آن‌هایی که کیفیت نان‌هایشان بهتر است با افزایش سهمیه‌ی آرد مورد تشویق قرار می‌گیرند.»
یکی از نانوایان گراش در گفتگو با گریشنا مشکل را از آرد می‌داند: «کیفیت آرد خیلی پایین است. معمولا نیست آرد چیست آرد گندم است یا آرد ذرت؟»
بازرس نانوایی‌ها: کم‌فروشی بیشترین تخلف نانوایان گراش
مسلم برزگران،بازرس صنف نانوایان بیشترین تخلف را کم‌فروشی گزارش می‌کند و می‌گوید: «تخلف نانوایان بیشتر در زمینه‌ی وزن چانه‌ی نان است. البته تنها در دو، سه نانوایی این مشکل را داریم و بقیه همه رعایت می‌کنند این دو سه مورد هم همیشه ما با آن‌ها برخورد میکنیم در کارگروه آرد و نان برای بعضی از آن‌ها پرونده تعزیراتی هم تشکیل دادیم و امکان پلمپ شدن آن‌ها نیز است. به هر حال تخلفاتی که مردم مطرح می‌کنند را ما در کارگروه مورد بررسی قرار می‌دهیم و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود ولی نتیجه را نمی‌توانیم به مردم بگوییم. با کسی تعارف نداریم هر نانوایی تخلف کند،در جلسه مطرح میکنیم. ۰۹۱۷۷۱۲۷۰۵۹ شماره‌ی مستقیم من است تا مردم هر ساعت از شبانه‌روز که خواستند تخلفات را به من گزارش کنند.»
قاسم فرسوده با بیان این که ماهانه یک تا دو مورد تخلف نانوایان به ما گزارش می‌شود، گفت:«در بحث تخلفات قبلا همه نانوایی‌ها از جوش شیرین استفاده می‌کردند ولی الان یک نانوایی جرات استفاده از جوش شیرین را ندارد و اگر ما متوجه شویم جوش شیرین استفاده می‌کنند، بلافاصله پلمپ میکنیم.ما از مردم می‌خواهیم خودشان هم کار بازرسی را انجام دهند و در این زمینه با ما همکاری کنند. یعنی مردم حق دارند هر نوع تخلفی از قبیل وزن چانه‌ی کم، فروش غیرقانونی آرد، عدم رعایت مسائل بهداشتی و عدم رعایت ساعت کاری و…به ما گزارش کنند. تلفن فرمانداری۵۲۴۴۲۸۷۷ و ۵۲۴۴۵۵۲ در اختیار مردم است و بالعکس اگر کیفیت و برخورد مناسبی از نانوایان دیدند هم به ما اعلام کنند قطعا در نحوه‌ی محاسبات بعد برای ما موثر است.»
«ما با واحدهای متخلف برخورد میکنیم اما این که نانوا در غیاب ما کم فروشی و تقلب می‌کند، دیگر کاری از دست ما برنمی‌آید.» این را بازرس اداره‌ی صنعت و معدن و تجارت می‌گوید و ادامه می‌دهد:«وزن هر چانه نان لواش باید ۲۰۰ گرم باشد که در بازرسی‌های ما، از ۱۸۰ تا ۲۲۰ گرم بوده که با کم‌فروش برخورد شده و گزارش آن به کارگروه آرد و نان ارسال می‌شود. همشهریان می‌توانند در صورت مشاهده تخلف با شماره ۱۲۴ و ۵۲۴۵۱۸۸۸ تماس بگیرند.دو هفته قبل که قاضی تعزیرات در گراش حضور داشت،نانوایی‌های متخلف جریمه شدند.»
حسین‌شیری نیز می‌گوید: «بازرسانی از اداره‌ی صنعت و معدن و تجارت، فرمانداری و اتحادیه به صورت مرتب و دو هفتگی از نانوایی‌ها بازدید می‌کنند.»
تپ تپی مجوز ندارد
به گفته‌ی حسین‌شیری؛ در گراش چهار نوع نان لواش زنبوره‌ای، لواش رفسنجانی، سنگک ماشینی و سنگک ریگی در نانوایی‌هایی سطح شهر به فروش می‌رسد که از بین آن‌ها دو نان لواش رفسنجانی گرد و نان لواش زنبوره‌ای نسبت به بقیه‌ی نانها پرفروش‌تر است و نانوایی‌هایی که در مرکز شهر قرار دارند معمولا فروش بیشتری می‌کنند. اما از بین همهی این نانها، نان محلی تپ‌تپی مصرف بیشتری بین گراشی‌ها دارد اما با این وجود هیچ نانوایی و یا موسسه‌ای مجوز رسمی تولید و فروش آن را در سطح شهر ندارد.
او با بیان این که پرطرفدار بودن نان تپ‌تپی باعث شده برخی از موسسات، مغازه‌داران و یا اشخاص به صورت خصوصی اقدام به تولید و توزیع آن کنند، می‌گوید:«موسسات هیچ ربطی به صنف نانوایان ندارد و هیچ مجوزی از طرف ما ندارند، مسئولیت تامین آرد آن‌ها نیز به عهده‌ی ما نیست. دو موسسه پیگیر دریافت مجوز هستند اما فعلا سایت ایران اصناف که مجوز صدور پروانه‌ی نانوایی‌ها را صادر می‌کند، مسدود است. تا زمانی که مجوز صادر نشود به هیچ عنوان آرد برای تولیدکنندگان نان محلی تامین نمی‌شود. مغازه‌داران نیز حق فروش و توزیع آن را ندارند ولی چون تقاضای مردم زیاد است این کار انجام می‌شود اما مسئولیت آن برعهده‌ی کارگروه آرد و نان نیست و اگر مشاهده شود که نان تپ‌تپی در مغازه‌ای توزیع می‌شود صاحب مغازه جریمه می‌شود و از نظر بهداشتی تخلف محسوب می‌شود.»
حسین‌شیری در تکمیل صحبت‌های خود می‌گوید:«برای حل شدن این موضوع ما اعلام کردیم متقاضیان تولید نان محلی و تپ تپی مجوز بگیرید. زمانی که سایت ایران اصناف فعال بود به صورت سراسری اعلام کردیم که افراد مجوز تولید نان تپ‌تپی بگیرند ولی آن‌زمان درخواستی نبود و آن‌هایی که درخواست داشتند در منزل بود و در منزل نیز طبق قانون، کاربری غیرقانونی است. در حال حاضر اگر کسی درخواست صدور مجوز کند ما درخواست را می‌پذیریم ولی اعلام میکنیم که فعلا سایت بسته است.»
صحبت‌های فرسوده تاییدی است بر گفته‌های حسین‌شیری، او در این زمینه می‌گوید:«نان محلی از قدیم در منطقه ما متقاضیان زیادی دارد. زمانی که بخش آرد و نان تحویل فرمانداری، بخشداری و استانداری بود ما آرد فاقد گندمکار و آرد توزیع مردمی داشتیم حتی در خود شهر چون مردم متقاضی بودند و بین مردم توزیع می‌شد. بعد ممنوع شد. در حال حاضر آردی که تولیدکنندگان نان محلی و سنتی تهیه می‌کنند به صورت غیرقانونی است که معمولا از طریق نانوایی‌ها تهیه می‌شود. در جلسه کارگروه ما دو مجوز تولید نان محلی برای مرکز نیکوکاری بانوان خیر‌اندیش و موسسه‌ی عنیبیه، صادر کردیم ولی خورد به جریان بستن سامانه و ما نتوانستیم این مجوز را رسمی کنیم.اما به دلیل تقاضای مردم برای آن‌ها استثنا قائل شدیم و نظارت روی آن‌ها است و با هماهنگی کارگروه آرد و نان کارهایشان را انجام می‌دهند. ان‌شاالله اگر شرایطی فراهم شود که سامانه باز شود. قطعا دو واحد تولید نان محلی خواهیم داشت و مردم می‌توانند از این نان محلی استفاده کنند.
فرسوده: سوپری‌ها مجوز فروش نان ندارند
فرسوده در جواب به این سوال که آیا با تولیدکنندگان نان سنتی برخوردی می‌شود یا نه؟ می‌گوید:«ما اگر متوجه شویم برخورد میکنیم ولی تا حالا ندیدیم. در بحث توزیع در سوپری‌ها نیز بنا به درخواست وزارت بهداشت و نماینده بهداشت در گراش فروش نان‌های بسته‌بندی شده در کیسه‌های پلاستیکی ممنوع است چون کیسه‌های پلاستیکی از لحاظ بهداشتی استاندارد نیست و به خصوص زمانی که نانوایی‌ها نان گرم را در این کیسه‌های پلاستیکی می‌گذارند خطر آن بیشتر می‌شود. سوپری‌ها برای فروش و توزیع نان مجوز و کد بهداشتی ندارند ما هم ممنوع کردیم و مواردی که نان در سوپری‌ها به این روش توزیع شود، برخورد میکنیم.»
چرا نانوایی‌ها صبح بسته است؟
باز نبودن و فعالیت نداشتن نانوایی‌ها در شیفت صبح، گله‌ی دیگری است که بعضی از مردم از نانوایان دارند. توضیحی که برزگران برای این موضوع می‌دهد استقبال کم همشهریان در شیفت صبح است. او می‌گوید:«در بازرسی‌هایی که به صورت مرتب از نانوایی‌ها داریم جوابی که نانوایان به ما می‌دهند این است که؛ «چون صبح استقبال نمی‌شود برایمان نمی‌صرفد برای همین صبح پخت نداریم و بیشتر ظهر و شب مردم استقبال می‌کنند.» البته چند نانوایی هستند که شیفت صبح فعالیت دارند. ساعت کاری نانوایان باید در تابلو اعلانات جنب نانوایی نصب شده باشد اگر همشهریان دیدند تابلوی ساعت کاری نصب نیست می‌توانند گزارش تخلف دهند. هر نانوایی برنامه فعالیتش بر اساس میزان سهمیه‌ی آرد و ساعت پختشان با هم فرق می‌کند. میزان سهمیه آرد هر نانوایی متفاوت است یک نانوایی مثلا ۲۵۰ کیسه سهمیه دارد یک نانوایی ۳۵۰.»بر اساس میزان سهمیه آردشان ساعت کاری آن‌ها مشخص می‌شود. میزان سهمیه بر اساس موقعیت مکانی، نوع پخت، سابقه‌ی نانوایی.
گراش اداره غله ندارد
اسماعیل بلبل، با اشاره به این که میزان سهمیه بر اساس موقعیت مکانی نانوایی، نوع پخت، سابقه‌ی نانوایی و … متغیر است، می‌گوید:«سهمیه آرد نانوایی‌ها از طریق کارگروه آرد و نان مشخص می‌شود و اداره غله سهمیه آن را می‌دهد این اداره به ریاست آقای سمیعی در حال حاضر در لار مستقر است.»
جوابی که فرسوده به دلیل تفاوت سهمیه‌ی آرد نانوایی‌ها دارد، این است:«سهمیه‌ی آرد نانوایان گاهی از قبل تعیین شده و ما خیلی کم آن را تغییر می‌دهیم. و موارد افزایش سهمیه بر اساس سهمیه سرانه و آمار جمعیتی محاسبه می‌شود.نانوایی‌هایی که به صورت موردی سهمیه زیاد میکنیم نیز بر اساس عملکرد آن‌ها است. بعضی از نانوایی‌ها انصافا کیفیت خوبی دارند و ساعت کاری را رعایت می‌کنند این موارد معمولا مشتری بیشتری دارند نسبت به سایر نانوایی‌ها و با بررسی گزارش‌های بازرسین و تایید عملکرد مناسب آن‌ها به صورت موردی سهمیه‌ی آن‌ها را اضافه میکنیم. اما مواردی که کسر سهمیه داریم به دلیل تخلف آن‌ها است. البته سهمیه با یک بار تخلف کسر نمی‌شود اما وقتی چندین بار تکرار شد ما مجبور به کسر سهمیه می‌شویم.»
معاون فرماندار گراش با بیان این که فعلا گراش زیر نظر اداره‌ی غله‌ی لار است، می‌گوید:«ما مکاتبات و پیگیری‌های زیادی در رابطه با راه‌اندازی اداره‌ی غله در گراش با استان داشتیم. ولی فعلا به علت کمبود نیرو و مسائل دیگر با راه‌اندازی این اداره در گراش موافقت نکردند ولی ما همچنان موضوع را دنبال خواهیم کرد.»