هفت‌برکه – گریشنا: چالش بر سر فعالیت‌های عمرانی در کلات گراش بین میراث فرهنگی و شورای شهر با سخنان تند رییس شورای شهر گراش اوج گرفت.
رییس شورای شهر گراش در مراسم چهره‌های ماندگار، یک بار دیگر بر اجرای پروژه کلات تاکید کرد: «پروژه آبرسانی از برکه کل به کلات با هزینه ۱۵۰ میلیون تومان انجام می‌شود و اطراف کلات را انشاالله درخت‌کاری می‌کنیم. در آینده آن برج و بارویی که کلات را کلات کرده بود را مثل اول می‌سازیم. میراث فرهنگی اگر می‌خواهد جلوگیری کند، مرد است بیاید جلوگیری کند.»
دلیل عصبانیت دوباره حسنی، نامه اداره کل میراث فرهنگی استان فارس بود. در این نامه آمده است: «قلعه گراش (همایون دژ) به شماره ۱۰۵۰۲ در مورخه ۲ آبان ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و تحت حفاظت این اداره کل قرار دارد. هر گونه دخل و تصرف در محدوده عرصه و حریم آثار تاریخی برابر مواد ۵۵۸ لغایت ۵۶۹ از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی «تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده» جرم محسوب می‌شود و مرتکب مشمول مجازات‌های قانونی خواهد بود.»
این نامه بعد از بازدید کارشناسان میراث فرهنگی در اول دی‌ماه ۱۳۹۷ به شهرداری گراش ارسال شده است.
شهردار گراش باید از طرفیت کلات استفاده کنیم
جلسه انجمن میراث فرهنگی شهرستان گراش اول دی‌ماه ۱۳۹۷ در سالن جلسات فرمانداری گراش برگزار شد. این جلسه به ریاست قاسم فرسوده، معاون فرماندار، و با هدف بررسی مداخلات در کلات تشکیل شده بود. مهندس پاک‌نژاد و مهندس برفی از کارشناسان و مدیران میراث فرهنگی از شیراز مهمان این جلسه بودند.
عبدالعلی صلاحی با بیان تاریخچه‌ای از قلعه گراش گفت: «بنای این قلعه مربوط به دوره اشکانی است و اهمیت آن در آخرین دوره قلعه در دوره رضاخان و سال ۱۳۰۹ است. در سال‌های قبل، شهدای گمنام آنجا دفن شدند که هر چند ما مخالفت داشتیم، اما به فال نیک گرفتیم که با برکت شهدای گمنام، قلعه گراش هم دیده شود. در دوره آقای شهرداری آقای زارع قرار بود یک و نیم میلیارد هزینه شود و کارشناسی که آمد اعلام کرد که کار در این قلعه نیاز به کار کارشناسی دارد و بعد کار انجام شود. در حال حاضر مهندس خداشناس هم به دنبال این هستند که کلات نمود بهتری پیدا کند و از ظرفیت آن برای کار گردشگری استفاده شود.»
خداشناس شهردار گراش در جلسه انجمن میراث فرهنگی گفت: «هر شهری نقاط قوتی دارد و نگاه شهرداری هم درآمد پایدار برای شهر است. شهرداری باید به سمت پروژه‌های نشاط‌آور برود و از آن طرف مسائل میراثی هم در نظر گرفته شود. کلات به عنوان نقطه مرکزی گراش ظرفیت زیادی دارد. فعالیت قبلی را نمی‌توانیم احیا کنیم و باید دنبال کار گردشگری باشیم. در مورد کلات هم باید حرکت کنیم تا کارهای دیگر در شهر هم حرکت کند.»
شهردار گراش درباره طرح شهرداری برای کلات گفت: «این پروژه کلات ما چند بار بازدید کردیم و گام به گام هم استعلام می‌کنیم. در دهه فجر پارک کوهپایه را کلنگ‌زنی می‌کنیم. در مورد آبشار اقدامات اولیه شده است ولی باید روی آن مطالعه و مشاوره شود.»
شهردار گراش: ما به انجمن‌ها پاسخگو نیستیم
مهندس حامد عبداللهی، رییس هیات مدیره انجمن ایکوموس، گفت: «تجربه ما نشان می‌دهد که معمولا وقتی اتفاق می‌افتد جلسه می‌گیریم. مثلا شورای شهر نامه داده است که هیچ کسی حق دخالت در قلعه گراش را ندارد. در این مورد میراث هم کم‌کاری کرده است. مثلا حریم مشخص نیست و از ۱۳ اثر ثبتی تنها سه اثر تابلو دارد. نگرانی ما این که قدم اول بشود قدم نهایی و کار بدون طرح مصوب میراث فرهنگی به پیش رود.»
شهردار در پاسخ به خواسته انجمن ایکوموس گفت: «ما موظف هستیم که فقط به میراث پاسخگو باشیم و به انجمن‌ها پاسخگو نیستیم. من در بافت تاریخی شیراز که سخت‌تر از اینجا بود کار کردم در اینجا هم کار خواهد شد.»
آرمان‌مهر مدیر عامل انجمن مردم نهاد ایکوموس گفت: «قرار است که در کلات اتفاقی بیافتد و نگران هستیم. چون این بر اساس تجربه قبلی است. مثلا در مورد کاروانسرای برمیر همین کار انجام شد. مساله بعدی عدم شفافیت است. اگر قرار است کاری انجام شود باید بررسی کارشناسی شود و طرح مصوب میراثی داشته باشد. قرار نیست ما طرح بدهیم و حتی نظر کارشناسی بدهیم. بلکه کار ما این است که دغدغه‌ها را منتقل کنیم و اگر کمکی خواستند کمک بدهیم.»
فوزیه ناصری عضو شورای شهر گراش گفت: «انجمن‌های میراث فرهنگی شهر در این زمینه فعال هستند. هر چند که من را به عنوان اپوزیسیون شورا می‌شناسد در اینجا هم نظر من این است درباره بازسازی و مرمت اینجا باید از نظرات متخصصین استفاده شود. نباید کلات را فقط به عنوان تفرج‌گاه بشناسیم، بلکه باید جنبه تاریخی و میراثی آن هم در نظر گرفته شود.»
میراث فرهنگی: دست نگه دارید
مهندس پاک‌نژاد کارشناس میراث فرهنگی اداره کل می‌گوید پیش از این در مورد کلات استعلام نشده بود: «کلات در فهرست ثبت شده است ولی حریم آن تعریف نشده است. در گذشته استعلامی از ما نشده بود و به تازگی در مورد استراحتگاه یک استعلام شده بود که ما گفتیم دست نگه دارند. این که در عرصه میراث فرهنگی کار شود باید همراه با طرح باشد اما اگر طرحی باشد ما بررسی کنیم.»
شهردار گراش بر اجرای طرح تاکید کرد و گفت: «مداخله در بناهای میراثی مهم است و حتی قاضی سریع حکم می‌دهد. اینجا کاملا مداخله در کار میراث است اما اینجا ما می‌گوییم شما بیایید کار کنیم. در این شهر پیش از آن که طرحی را بشناسند در برابر آن نه می‌گویند. آن‌هایی که ناآگاه هستند و می‌گویند نه بعد آگاه می‌شوند. این بنا در حال نابودی است و خاک می‌شود و باید آن را احیا کنیم. حتی اگر طرح را قبول ندارید طرح بیاورید، ما می‌خواهیم کار انجام می‌شود. من دکتر حسنی را در بعضی حالت به عنوان یک انسان کامل قبول دارم. بگوییم نه راهی پیش نمی‌رود. اگر خواستید مشاور باشید یا مجری باشید. همه امکانات شورا و شهرداری در اختیار شماست. نباید گفت دست به این نزنید.»
شهردار گراش پیش از ترک جلسه انجمن میراث فرهنگی گفت: «اگر میراث مخالف باشد ما به سمت‌اش نمی‌رویم، چون در داخل محدوده میراث فرهنگی است.»
کلنگ‌زنی پارک کوهپایه
در حالی که بحث عملیات‌های عمرانی در کلات داغ است. شهرداری روز ۱۴ بهمن‌ماه پارک کوهپایه را کلنگ‌زنی کرد. البته ساخت این پارک تداخلی با محدوده ثبتی کلات ندارد.
عفیف‌الدین زندوی، رییس اداره میراث فرهنگی گراش، در یک گروه واتساپی نوشت: «کلنگ زنی امروز در کوهپایه هیچ تداخلی با عرصه تاریخی کلات ندارد، و به صورت کمربند دور تا دور اجرا می‌شود. لیکن خط قرمز ما در کلات از کمربند دیواره میانی تا مرکز اصلی عرصه هست. مطمئن باشید میراث در این مورد کوتاهی نخواهد داشت.»
شهردار گراش نیز در مراسم کلنگ‌زنی بر همکاری با میراث فرهنگی تاکید کرد: «این پروژه بسیار عظیم جز با هماهگی میراث میسر نمی‌شود، همه ما به سرمایه‌های خودمان که مکان‌های میراثی ما هستند عرق داریم. اینطور نیست که خدایی ناکرده کسی بخواهد تعرضی به این مکان داشته باشد، اعتبار دادن به مکان‌های میراثی و تاریخی هم جز با ایجاد مکان‌های تفرجگاهی و تفریحی میسر نیست»
حالا باید دید با توجه به نهایی شدن نظر میراث فرهنگی در عدم فعالیت عمرانی در بالای کلات و از آن طرف اصرار رییس شورای شهر، در نهایت شهردار گراش چه تصمیمی برای یکی از مهمترین نمادهای شهر گراش می‌گیرد.