هفت‌برکه – مسعود غفوری: شورای اسلامی شهر گراش اصرار دارد مشکل میدان شهید برزگران را با احداث یک زیرگذر حل کند. این که زیرگذر چقدر مشکل را حل می‌کند، سوال اساسی نیست. سوال اساسی‌تر این است: چرا شورا برای احداث این زیرگذر اصرار دارد؟
در چالش بر سر زیرگذر در شورای ترافیک شهرستان (خبر در گریشنا) چند نکته از دید یک گزارشگر پنهان نمی‌ماند. اولین مساله، دفاع تمام‌قد اعضای حاضر شورای شهر و شهردار از این طرح و عجله‌ی آنها برای شروع عملیات احداث است، در حالی که تقریبا هیچ‌کدام از اعضای دیگر شورای ترافیک، این اطمینان خاطر را نسبت به طرح نداشتند. هشدار فرماندار در ابتدای جلسه گویای این مطلب است، آنجا که می‌گوید: «قاعدتا باید یک تصمیم در شورای ترافیک شهرستان برای این موضوع اتخاذ شود و بعد از آن در شورای ترافیک استان تصویب شود و بعد از تصویب قابل اجراست. خواهشی که من دارم این است که قبل از تصویب هیچگونه اقدام فیزیکی را در آن مجموعه انجام ندهند.» اصغر فرودی در مقطع دیگری از جلسه نیز (در جواب انتقاد سرهنگ قنبری) به عجولانه بودن رفتار شورا اشاره کرد. این رفتار از سوی اعضای شورا بی‌سابقه هم نیست. اما در مورد طرحی که شاید بیش از ۱۵ میلیارد تومان هزینه در بر خواهد داشت، این رفتار عجیب‌تر از همیشه است. و شاید عجیب‌تر از آن، مماشات فرماندار است. او به خاطر عجله‌ی شورای شهر، به تشکیل شورای ترافیک قبل از بررسی طرح در کمیته فنی رضایت داده بود. و در یک چرخش جالب در جلسه شورای ترافیک، تصمیم‌گیری نهایی را به همان کمیته‌ی فنی موکول کرد! در نهایت نیز کمیته فنی بدون حضور فرماندار کلیات طرح را تصویب کرد (خبر در گریشنا).
مساله‌ی بعدی این است که شورا و شهرداری بدون این که طرح مطالعاتی دقیق و کاملی به شورای ترافیک ارائه دهند، انتظار تصویب آن را داشتند. نکته‌ی جالب‌تر این است که همانطور که از صحبت‌های علی‌اصغر حسنی مشخص است، اصلا طرح مطالعاتی وجود خارجی ندارد. حسنی در جایی از جلسه گفت: «این طرح نهایی هم نیست، بلکه الگوی اولیه است. وقتی ما این را تصویب کردیم و نامه زدیم، طرح اصلی می‌آید. مشاور را هم انتخاب کرده‌ایم.» مقدماتی و خام بودن طرح زیرگذر را می‌شد از تخمین‌های بسیار متفاوتی که اعضای شورا از بار ترافیکی ارائه می‌دادند نیز متوجه شد. برای مثال، بالاخره معلوم نشد این زیرگذر چند درصد ترافیک میدان شهید برزگران را کم می‌کند. شاید برای هر شنونده‌ای عجیب باشد که تخمین‌ها بین ۲۰ تا ۷۰ درصد در نوسان بود! احتمالا توجیه شورا این است که تهیه‌ی طرح مطالعاتی کامل، صدها میلیون هزینه دارد. اما آیا بهتر نیست این هزینه‌ی واجب و لازم انجام شود تا جلوی اتلاف هزینه‌های هنگفت بعدی گرفته شود؟
و نکته‌ی بسیار مهم بعدی، نگاه شورا به بودجه‌ی شهرداری بود. ته صحبت اعضای شورای شهر و شهردار این بود که احداث این زیرگذر که [ظاهرا] با بودجه شهرداری انجام می‌شود، در واقع لطفی به شورای ترافیک و شهروندان است. به زبان ساده‌تر: «پولش را ما می‌دهیم. پس دیگر چه حرفی دارید؟» کار به جایی رسیده بود که فرماندار هم از «محبت و ایثار شورا» برای قبول انجام این طرح سخن گفت: «چون این یک طرح هزینه‌بر است، شوراها و شهرداری‌ها کمتر زیر بار این قضیه می‌روند. اما شورا و شهرداری گراش محبت کرده‌اند و از هزینه‌های جاهای دیگر می‌زنند و برای شورای ترافیک هزینه می‌کنند. این یک نکته مثبت است حقیقتا.» این نگاه به بودجه شهرداری، هم عجیب است و هم نگران‌کننده؛ چون همانطور که برخی اعضای حاضر در شورای ترافیک گوش‌زد کردند، بودجه‌ی شهرداری از جیب تک‌تک شهروندان تامین می‌شود. شورا و شهرداری متولی این بودجه‌اند، نه صاحب آن. چطور می‌شود که مدیران ارشد شهر و شهرستان این واقعیت مسلم را نمی‌بینند؟
قاعدتا توجیه شورا و شهرداری این است که بودجه‌ی شهرداری را در جهت منافع عمومی خرج می‌کنند. اما مساله اینجاست که این منافع عمومی چطور سنجیده شده است؟ آیا شورا ساز و کار مشخصی برای سنجش افکار عمومی دارد تا بتوان مطمئن بود که برآوردش درست و قابل اعتماد است؟ حتی یک نظرسنجی ساده (و البته نه کاملا معتبر) در کانال گریشنا (اینجا ببینید) درباره چگونگی اصلاح میدان شهید برزگران، می‌تواند این ادعای شورای شهر را زیر سوال ببرد. در این نظرسنجی از شهروندان پرسیده شد: «به عنوان یک شهروند گراشی با توجه تمامی شرایط، کدام گزینه را برای رفع مشکل ترافیکی میدان شهید برزگران (فلکه شهرداری) می‌پسندید؟» تا زمان انتشار این یادداشت، تنها ۱۱ درصد از شرکت‌کنندگان به گزینه‌ی «احداث زیرگذر» رای داده‌اند؛ و ۶۳ درصد از شرکت‌کنندگان گزینه‌ی «بزرگ شدن میدان و اصلاح هندسی» را انتخاب کرده‌اند. حتی گزینه‌ی «احداث روگذر» نیز با جلب رای ۱۹ درصد از شرکت‌کنندگان، بالاتر از گزینه زیرگذر قرار گرفته است.
بدین ترتیب، به نظر می‌رسد شورای شهر علی‌رغم انتظارش، نخواهد توانست انتظارات عمومی را هم با احداث این زیرگذر برآورده کند. آیا اعضای شورای شهر و شورای ترافیک قادر خواهند بود به نارضایتی‌های شهروندان در مواجهه با مسائل ناشی از احداث زیرگذر، مثل راه‌بندان، مشکلات ترافیکی، و قطعی گسترده و چندماهه‌ی آب و گاز پاسخ دهند؟ به بیانی ساده‌تر، آیا فرمانداری، شورا و شهرداری می‌توانند مردم را قانع کنند که منفعت‌های زیرگذر به هزینه‌های چند میلیاردی و مشکلات چندماهه می‌ارزد؟
شورای شهر چندی پیش سه اولویت عمرانی‌اش را معرفی کرد: کمربندی، زیرگذر میدان شهید برزگران، و آبشار کلات. از میان این سه پروژه، فقط لزوم احداث کمربندی برای همگان مشخص است. در مورد دو پروژه‌ی دیگر، مخالفان حرف‌های منطقی دارند اما شورا دستش برای توجیه طرح خالی است و تنها می‌تواند بگوید: «اگر بشود چه می‌شود!» این رویاپردازی که معلوم نیست از کجا نشات گرفته است، می‌تواند به جاهای جالب‌تری هم برسد. مثلا این که اگر برج خلیفه در گراش ساخته شود چه می‌شود! یا اصلا چرا دیزنی‌لند را به گراش نیاوریم!
اما برگردیم به سوال اول یادداشت: چرا شورا بر اجرای طرح‌هایی که اینقدر مخالف دارد، از جمله زیرگذر و آبشار کلات، اصرار دارد؟ محتمل‌ترین و خوشبینانه‌ترین جواب این است: درست یا غلط، اعضای شورا تصور می‌کنند با انجام این پروژه‌های چشمگیر، می‌توانند کارنامه‌شان را سنگین کنند و بخشی از بار انتقادات را کم کنند. شورایی که شعار اصلی‌اش «فراتر از شهر» بود، حال که در موضوعات فراشهری و سیاسی موفقیت روشنی به دست نیاورده (یا دست کم گزارشی ارائه نداده) و حتی در امور شهری هم مشکلات زیادی دارد (اختلافات بین اعضای شورا اکنون بر همگان روشن شده است، و انتخاب سه شهردار در دو سال هم معنای واضحی دارد) قصد دارد با یک یا دو پروژه‌ی خیره‌کننده، نگاه‌ها را از آن سمت منحرف کند. در واقع جمله‌ی اول این یادداشت را می‌شود اینطور خواند: شورای پنجم اصرار دارد یک زیرگذر برای آیندگان به یادگار بگذارد.
