هفت‌برکه (گریشنا): تُل خندق ماخِرد در نزدیکی روستای خلیلی شهرستان گراش در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
دیروز خبرگزاری تسنیم خبر از ثبت ملی دو محوطه باستان‌شناختی و یک قبرستان تاریخی در استان فارس داد، و نوشت: «محوطه باستان‌شناختی تل خندق ماهخرد [ماخرد صحیح است] واقع در استان فارس، شهرستان گراش، بخش مرکزی، دهستان فداغ، ۵۰۰ متری شرق روستای خلیلی، به شماره ثبت ۳۱۶۸۱ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.» خبرگزاری تسنیم از شیراز، از روابط عمومی میراث فرهنگی استان فارس نقل کرده است که مراتب ثبت تل خندق ماخرد، محوطه باستان‌شناختی تل دومنه فسا، و قبرستان تاریخی کراچ در بخش ارژن، در نامه‌های جداگانه از سوی رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به استاندار فارس ابلاغ شده است.
عبدالعلی صلاحی، پژوهشگر، در گفتگو با هفت‌برکه درباره‌ی مراحل ثبت این محوطه تاریخی گفت: «چند سال پیش مشکلاتی برای شهر تاریخی ماخرد پیش آمده بود و قرار بود به بنیاد مسکن واگذار شود تا آنجا خانه بسازند. اما کارشناسان میراث فرهنگی جلوی کار را گرفتند و اکنون پرونده ثبتی‌اش به نتیجه رسیده است.»
سایت هفت‌برکه در ششم بهمن ۱۳۹۱ یک گزارش با عنوان «شهر باستانی گم شده یا ادعای تو خالی؟» (خبر در گریشنا) درباره این موضوع منتشر کرد. بیست و چهارم بهمن ۱۳۹۱ هم مدیر کل میراث فرهنگی فارس به واحد مرکزی خبر گفته بود: در همایش سراسری ثبت آثار تاریخی کشور، استان فارس موفق به ثبت ۸ پرونده پیشنهادی خود در این فهرست شد، که خانه شهیدان عظیمی، حمام دهباشی و تل خندق ماخرد آثار ثبت شده شهرستان گراش هستند (خبر در گریشنا). اکنون مراحل نهایی پرونده ثبتی به پایان رسیده است.
صلاحی درباره‌ی اهمیت این محوطه نیز می‌گوید: «در تل خندق و خود شهر ماخرد، اشیایی متعلق به دوران ساسانی پیدا شده است. شهر ماخرد مجموعه‌ای است شامل یک قلعه که به «پَس‌کلات» معروف است؛ یک سد به همین نام؛ و شهر دور قلعه. تُل خندق هم یک تپه تاریخی است که هنوز مورد کاوش باستان‌شناسی قرار نگرفته است. قلعه‌ی ماخرد هم یکی از معدود قلعه‌های زوج‌حصاری در ایران است، که یعنی دو دیوار موازی دورتادور این قلعه کشیده شده است.»
تسنیم درباره محوطه و قبرستان تاریخی دیگر گزارش کرده است: محوطه باستان‌شناختی تل دومنه واقع در استان فارس، شهرستان فسا، بخش نوبندگان، ۱.۵ کیلومتری شرق روستای واصل‌آباد، پس از طی تشریفات قانونی لازم، به‌شماره ۳۱۶۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. قبرستان تاریخی کراچ واقع در استان فارس، شهرستان شیراز، بخش ارژن، دهستان کوهمره سرخی، ۵۰۰ متری شرق روستای کراچ، به شماره ثبت ۳۱۶۷۹ نیز اثر ثبت شده دیگر بود.
