هفت‌برکه _ سمیرا سرخوش: ۲۶ نوامبر به‌عنوان روز جهانی «زیتون» , ۴ آذر به عنوان روز ملی زیتون نام‌گذاری شده است؛ روزی برای گرامیداشت این میوه ارزشمند که ریشه‌ای عمیق در فرهنگ، سلامت و حتی باورهای دینی ما دارد. نام زیتون در قرآن نیز آمده و خداوند در سوره «تین» به آن قسم خورده است. همچنین در آیه «یوقَدُ مِن شَجَرَهٍ مُبارَکَهٍ زَیتُونَه» (نور/۳۵)، زیتون درختی مبارک معرفی شده و جایگاهی والایافته است.
زیتون؛ چربی سالم از دل طبیعت
در طبقه‌بندی غذایی، زیتون در گروه چربی‌ها قرار می‌گیرد؛ اما نه هر چربی، بلکه یکی از سالم‌ترین انواع آن. میوه زیتون و روغن آن سرشار از اسیدهای چرب مفید است و روغن آن نیز دارای اسیدهای چرب تک‌غیراشباع (MUFA) و ترکیبات پلی‌فنولی است که از اکسیداسیون چربی و تشکیل پلاک‌های چربی در عروق جلوگیری می‌کند، در نتیجه نقش مهمی در سلامت قلب و کاهش سکته قلبی و کاهش التهابات دارند.
البته برخلاف تصور برخی افراد، سالم بودن روغن زیتون به معنای کم‌کالری بودن آن نیست؛ میزان کالری آن همانند سایر روغن‌‌های خوراکی و کره است، بنابراین مصرف آن باید متعادل باشد.
انواع زیتون و تفاوت‌های آن
در بازار معمولاً دو نوع زیتون دیده می‌شود: سبز و سیاه.
با این حال، بسیاری از زیتون‌های سیاه موجود رنگ‌شده‌اند و به‌طور طبیعی به این رنگ نمی‌رسند؛ بلکه با ترکیبات آهن رنگ سبز زیتون تیره می‌شود. زیتون سیاه طبیعی دیرتر برداشت می‌شود، طعمی متفاوت دارد و کمیاب‌تر است.
از نظر خواص:
زیتون سبز: سفت‌تر است، سدیم بیشتری دارد و در کاهش خطر ابتلا به بعضی سرطان‌ها مانند سرطان زنان و روده بزرگ مؤثر دانسته می‌شود.
زیتون سیاه واقعی: چربی سالم و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی بیشتری دارد و در بهبود یبوست مؤثرتر است.
در ایران بیشترین نوع زیتونی که کشت می‌شود، زیتون سبز است و فرآوری آن به شکل «شور» یا «پرورده» است و جایگاه ویژه‌ای در سفره‌های ایرانی دارد.
فرآورده‌های زیتون
مهم‌ترین محصول زیتون، روغن آن است که در انواع زیر عرضه می‌شود:
۱) فرابکر (Extra Virgin): مرغوب‌ترین و سالم‌ترین نوع، مناسب مصرف خام و سالاد
۲) بکر و تصفیه‌شده: مناسب برای آشپزی سبک و به دلیل بی‌بو بودن، محبوب‌تر
بهترین روش‌های مصرف روغن زیتون
۱) استفاده در سالاد، سس‌ها و افزودن به غذا پس از پخت
۲) برای پخت‌وپز با حرارت کم و تفت کوتاه
نکته مهم: روغن زیتون برای سرخ کردن با حرارت بالا مناسب نیست زیرا خواص ارزشمند آن از بین می‌رود.
خواص و فواید زیتون و روغن زیتون
۱) محافظت از قلب و عروق
۲) کاهش کلسترول بد (LDL)
۳)خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی و به‌تبع آن اثرات ضدسرطانی
۴) کمک به کنترل وزن و جلوگیری از نوسانات قند خون
۵)حمایت از عملکرد مغز و بهبود هضم
کاربردهای غیرخوراکی روغن زیتون
۱) کمک به ترمیم زخم‌های سطحی
۲) کاهش خشکی و التهاب پوست
۳) ماساژ و نرم‌کنندگی عضلات و مفاصل
زیتون در فرهنگ غذایی و دینی ما جایگاهی ارزشمند دارد؛ از سفره‌های ایرانی گرفته تا آیات قرآن، این درخت مبارک نماد سلامت، برکت و حتی صلح است. با مصرف آگاهانه و صحیح، می‌توانیم از فواید بی‌نظیر این نعمت الهی بهره‌مند شویم.
روز زیتون مبارک! 🌿🫒