هفت‌برکه: امروز ۲۵ آذر روز پژوهش نامگذاری شده است. دکتر عبدالله خورشیدی، دکترای فیزیک هسته‌ای، در یادداشتی با ذکر مثال‌هایی از تجربیات تحقیقاتی خودش، به معضل عدم ارتباط بین دانشگاه و صنعت و فاصله‌ی زیاد بین طرح‌های تحقیقاتی و کاربردی شدن آنها پرداخته است.
دکتر عبدالله خورشیدی: جهت پاسداشت امور پژوهشی و ترویج تحقیقات علمی، در تقویم ایران از ۱۹ تا ۲۵ آذر هفته پژوهش و فناوری نامگذاری شده است. هرچند ارتباط صنعت و دانشگاه در جامعه ایرانی به درستی تعریف نشده است و خروجی دانشگاه‌ها نیز کمتر مرتبط با صنعت و بازار کار روز است، ولی پژوهشگران مستقلی نیز هستند که در علوم پایه و علوم انسانی به طور آزاد فعالیت دارند. حرفه پژوهشگری همچون حرفه حق‌التدریسی یا شراکت پیمانی در دانشگاه‌ها هرچند کلاس و وجهه خوبی در جامعه به نمایش می‌گذارد، ولی عدم حمایت کافی نهادهای دولتی و خصوصی، باعث تقلیل بروندادها می‌گردد. لذا پژوهشگران مستقل مجبور به واکنش‌های ایجابی و دچار کاهش تمایلات پژوهشی و نهایتا گرفتار به مساله روزمرگی می‌شوند.
همفکری و جمع شدن پژوهشگران علمی برای تعقیب هدف‌های کارآمد و به‌روز جامعه می‌تواند این نقیصه را کمی ترمیم کند. از تعریف یک طرح یا پروژه‌ی خاص تا رساندن آن به یک خروجی مناسب در همباشی‌های پژوهشی و اقتصادی می‌تواند راه خروج از معضلات امروز پژوهشگران باشد. یک مربی اقتصادی در کنار یک ایده‌ی خلاقانه و مورد نیاز جامعه قطعا راهگشای طرفین مشارکت خواهد بود، چه پروژه آزمایشی و نیمه‌صنعتی در شهرک‌های صنعتی و چه طرح‌های درمانی و حتی فرهنگی و اجتماعی. چنین مشارکتی می‌تواند هفته پژوهش را متناسب با نیاز روز بازار ایرانی مطلوب سازد.
به عنوان یک نمونه‌ی موردی، می‌توان به پژوهشی که اخیرا اینجانب در زمینه خوشه‌بندی تصاویر سی-تی اسکن ریه منتشر کردم (اینجا) اشاره کرد. این پژوهش می‌تواند کاربردهای آموزشی و کلینیکی داشته باشد. از آنجایی که تومورهای ریه در شرایط دینامیکی قرار دارند، مطالعه رشد تومور و تغییرات آن در تشخیص اولیه از اهمیت بالایی برخوردار است. در این الگوریتم پیشنهاد شده، تومورهای ریه در حالت دو و سه‌بعدی دسته‌بندی می‌شوند و تمایز آنها از دیواره قابل تفکیک می‌گردد. این الگوریتم رشد تومور از یک یا چند نقطه داخل تومور شروع می‌شود تا به سطح تومور برسد. بنابراین، تعیین ناحیه ریه به همراه آستانه‌گذاری خودکار ممکن است بتواند خطاهای انسانی را در تفسیر رادیولوژیست‌ها از مناطق توموری کاهش دهد. اما کاربردی شدن اینگونه پژوهش‌ها در زمینه‌های آموزشی و درمانی، پروسه‌ای طولانی دارد و در کشور ما سطح واصلی که این پژوهش‌ها را به کاربرد تبدیل کند به سختی پیدا می‌شود.
نمونه دیگری که جامعه با آن درگیر است، فشار خون بالا و افزایش بیماری‌های قلبی و عروقی است. من و همکارم در مقاله‌ای به این موضوع پرداخته‌ایم (اینجا). رگ‌های خونی اندازه‌های مختلف و ساختار هندسی متفاوتی دارند. اجزای تشکیل‌دهنده آنها جهت تبادل خون شریانی به بافت‌ها و برگشت خون وریدی به قلب نقش مهمی را ایفا می‌کند که می‌تواند پارامترهای فیزیولوژیکی قلب از قبیل فشار خون و ضربان را تحت تاثیر قرار دهد. فرآیندهای مختلف احتمالی می‌تواند ناشی از فشار وریدی و شریانی و همچنین مقاومت شارشی خون در خروج از بخش وریدی و همینطور شارش از طریق شبکه مویرگی باشد. علاوه بر آنها، حجم ضربه و نرخ شارش از قلب یا به عبارتی ضربان قلب نیز می‌تواند موثر باشد. بنابراین از طریق سیستم تصویربرداری تشدید مغناطیسی و مدلسازی معادلات پخش در بستر مویرگی می‌توان سازوکار سیستم قلبی عروقی را دقیق‌تر بررسی کرد. به اعتقاد ما چنانچه نتایج چنین پژوهش‌هایی به سطح کاربردی برسد، می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش بیماری‌های قلبی و عروقی داشته باشد.
به طور کلی، پژوهش‌های انفرادی یا جمعی که در اختیار عموم جامعه قرار می‌گیرد، باعث ترغیب سطوح متفاوتی از لایه‌های اجتماع می‌شود، از دانش‌آموز گرفته تا شاغلان حرفه‌ای. پژوهش یک فرآیند و بدون شک یک نیروی محرک توسعه است که ورودی آن قوانین، نیروی انسانی، اطلاعات، تجهیزات و منابع مالی است و پیامدهای اجرای آن به عنوان عاملی تصمیم‌ساز هرچه از جامعیت، دقت و سرعت بیشتری برخوردار باشد، خروجی مناسبتری را به دنبال خواهد داشت.
توسعه پایدار و پیشرفت هر جامعه‌ای در گرو پرورش، حفظ و نگهداری سرمایه‌های علمی، پژوهشی و فناورانه آن کشور است. مهمترین چشم‌انداز پژوهش، ایجاد و احیاء این تفکر در ذهن تصمیم‌گیران و سیاستگذاران است چرا که تحقیقات و فناوری نقش پایه‌ای و مهمی در پیشرفت کشور دارد.
