هفت‌برکه – فاضل نریمانی: بعد از انتشار خبر تغییر سند ثبتی سد گمپویه به نام فداغ (خبر در هفت‌برکه)، یکی از اهالی فداغ سندی قدیمی را در اختیار ما گذاشته که از مالکیت قطعی اهالی فداغ بر زمین‌های این منطقه حکایت دارد. این سند دست‌نویس ارزشمند متعلق به خاندان حیدر زائر علی حیدر فداغی است و آقای حیدر فریدونی آن را در اختیار ما گذاشته است.
این سند در خصوص کاشت فسیل و نخیلات در زمین‌های گمپویه آب باد فداغ تحریر شده و به مهر و امضا تعدادی از بزرگان و افراد شناخته شده آن زمان رسیده است. زمان تحریر سند ۱۸۵ سال پیش، یعنی ماه صفر سال ۱۲۵۷ هجری قمری مصادف با فروردین ۱۲۲۰ شمسی است.
در متن سند اینگونه ذکر شده که افرادی از میرشکارانِ بنام منطقه به عنوان زارع و غارس و نیز افرادی از ملاهای سرشناس طایفه جلسیاهان به عنوان مالک، طبق قراری تحت عنوان غارس مالکی، اقدام به کاشت نهال فسیل از ده تا صد اصله نمایند. قرارداد غارس مالکی از متداول‌ترین قراردادهای قدیم بین زارع و مالک بوده است. در این نوع قرارداد، مالک فرد یا افرادی را به عنوان زارع یا غارس شریک خود قرار می‌داده تا آنها با کاشت و نگهداری از محصول تا زمان معین و استفاده از ثمر آن به عنوان دستمزد، عامل آبادانی و کشت و زرع یک منطقه باشند. قرارداد مذکور تا زمان گاوگردانی نخیلات معتبر بوده و بعد از آن اختیار نخیلات با مالک بوده است. حد کاوگردان زمانی است که فسیل آنقدر بلند باشد که با رد شدن یک گاو از زیر آن، برگ‌های درخت به کمر گاو برخورد نکند.
با توجه به اهمیت و اعتبار اسناد دست‌نویس قدیمی، می‌توان از این سند به آسانی نتیجه گرفت که استفاده از آب پشت سد گمپویه و کاشت نخیلات در زمین‌های اطراف آن از حقوق اولیه مالکین سابق این منطقه یعنی اهالی قدیم فداغ بوده است.
متن سند این است:
بسم الله خیر الاسما
چون باعث بر توفیقات ربانی و تاییدات سبحانی شامل حال عالیشانان گرامی منزلتان امیر شکار حاجی و امیر شکار حسن ولدان مرحوم امیر شکار… فداخی گردیده بود راغب بسوی احیا تغریس چند اصله فسیل گردیدند که مومنان نفعی عام… تمامت عزیمتشان چنان تصمیم یافت که در زمین گمپویه آب باد فداخ غرس نمایند، و قبل از این موازی هفت اصله خودرس و یک اصل نر مخل که مرحوم امیرشکار ملا حاجی خود نشانده بود و حال قابل ثمر شده بود؛ چون عالیشانان و رفیع مکانان ملا عبدالله و ملا حسن ابنان مرحوم ملا احمد حسن فداخی و بعضی از شرکا مالک آن زمین بودند که از ارث طایفه جلسیاهان به ایشان انتقال شرعی یافته بود، بنابراین قرار فی مابین دادند بغارس مالکی با عالیحضرتان امیرشکاران مذکور فوق که آنچه بتوانند فسیل غرس نمایند از ده حفره الا صد حفره در آن زمین غرس نمایند و قرار فی مابین شد که فسیل و مصالح خدمتگذاری باشد با غارسان باشد و حسب الواقع محافظت و متوجه فسیلات مذکور شده تا آنکه فسیلات گاوگردان شود. که عبارت از یک زرع شاه باشد بعد از آن خدمت فسیلات با مالک و زارع یا هر دو باشد و اختیار قسمت آن داشته باشند به این طور…
ملا عبدالله و ملاحسن و سایر وراث جلسیاه نصف مالک کل
غارس میر شکار حاجی و میرشکار حسن فسیل نونشان نصف
هفت اصله قابل ثمر وراث امیرشکار محمدحاجی نصف نسل بعد نسل بدین قرار عمل نمایند
شهر صفر مظفر ۱۲۵۷
شهد بذالک، محمد درویش
شهد بذالک، ملا عبدالرحمن فداخی
مطالب مرتبط:
http://www.gerishna.com/archives/107666
http://www.gerishna.com/archives/53120