هفتبرکه: امروز زادروز یکی از شناختهشدهترین آهنگسازان ایران و مهمترین پژوهشگر موسیقی نواحی ایران است. استادی که گراشیها کمتر او را میشناسند.
استاد محمدرضا درویشی متولد ۲۵ مهر ۱۳۳۴ از مادری شیرازی و پدری گراشی در شیراز است. پدر او عبدالله معروف به مشت عبدالله از خانواده ملادرویشهای گراش است و به شغل فروش مصالح ساختمانی و چوب و لوله مشغول بود. مشتی عبدالله متولد ۱۲۸۶ بود و سال ۱۳۶۳ در گراش فوت کرد.
محمدرضا ۴ برادر و ۱۰ خواهر دارد که در شهرهای مختلف سکونت دارند. ناصر درویشی، برادر او، در مورد خانواده خود میگوید: «ما ۵ برادر و ۱۰ خواهر هستیم. من و برادرم محمود ساکن دبی هستیم. غلامرضا در گراش و احمد در قشم ساکن است. محمدرضا را هم که همه میشناسند در حال حاضر ساکن تهران است. ۱۰ خواهرم نیز در شهرهای مختلف گراش، لار، جهرم، شیراز و .. سکونت دارند و یک نفر از آنها فوت کرده است.»
محمدرضا درویشی سالها برای تحقیق در مورد موسیقی نواحی و محلی، نقاط مختلف ایران را زیر پا گذاشت. او در طی این سالها تنها دو سفر خانوادگی به گراش داشته و در برنامههای هنری گراش حضور نداشته است. در ده سال اخیر، چندین بار از این استاد موسیقی برای حضور در گراش دعوت شده است که به دلایل مختلف این برنامهها به سرانجام نرسید.
پژوهشگر یگانه موسیقی ایران
محمدرضا درویشی هر چند آهنگسازی شناخته شده است اما بیش از هر چیزی پژوهشهای او در معرفی موسیقی نواحی ایران موثر بود است. «دایرهالمعارف سازهای ایرانی» مهمترین کتاب پژوهشی در موسیقی ایرانی است.
او در سن ۱۸ سالگی و پس از پذیرش در کنکور سال ۱۳۵۳ وارد دانشگاه تهران شد و از همان سال اول، شروع به آهنگسازی کرد. درویشی در دانشگاه، شاگرد استادانی چون داریوش صفوت، مهدی برکشلی، احمد پژمان، مصطفی کمال پورتراب، پرویز منصوری، پری برکشلی، لوست مارتیروسان و شاهین فرهت بود و نهایتاً در سال ۱۳۵۷ مدرک کارشناسیاش را دریافت کرد و بعد از آن به جای تحصیل دانشگاهی به پژوهش میدانی مشغول شد.
درویشی بیش از ۲۰ موسیقی فیلم تولید کرده است و در سال ۱۳۸۴ برای فیلم شهرآشوب برنده سیمرغ بلورین موسیقی فیلم شد.
آلبوم «شوقنامه» شامل بازخوانی ۲۲ تصنیف منسوب به عبدالقادر مراغی، نظریهپرداز و آهنگساز دورهٔ تیموری است که توسط «گروه عبدالقادر مراغی» به سرپرستی محمدرضا درویشی و خوانندگی همایون شجریان ضبط و در قالب ۳ سیدی، در سال ۱۳۹۰ با حضور استاد محمدرضا شجریان رونمایی شد.
پژوهشهای موسیقایی محمدرضا درویشی در قالب کتاب و نوار منتشر شده است و بسیاری از آثار او در انتظار انتشار است. در ویکیپدیا با برخی از این آثار و همکاری او با کسانی مانند پرویز مشکاتیان، حسین علیزداه، بهرام بیضایی، همایون شجریان و … آشنا شوید.
برای آشنایی بیشتر با نقش استاد درویشی در موسیقی ایران مجموعه مصاحبههای او را در سایت انسانشناسی و فرهنگ بخوانید.