هفت‌برکه – گریشنا: کتاب «خطه‌ی لار: بررسی متون تاریخی در پیوند با لارستان» با پژوهش و نگارش غلامحسین محسنی در روزهای آینده در کتابفروشی‌های منطقه عرضه خواهد شد. این کتاب که نگارش آن چند سال پیش به اتمام رسیده، در زمستان ۱۳۹۸ توسط انتشارات حقوق اسلامی در ۴۲۷ صفحه (همراه با پیوست تصاویر و نقشه‌ها) و به قیمت ۷۰هزار تومان منتشر شده است.
پیش از این در آبان‌ماه ۱۳۹۸، پیشگفتار این کتاب در مطلبی با عنوان «ذره‌بین تاریخ ۱: خطه‌ی لار، از گمان تا راستی» در سایت گریشنا (اینجا) منتشر شد و مورد توجه زیادی قرار گرفت. محسنی در انتهای این پیشگفتار نوشته است: «با توجه به وجود زمینه‌های متعدد، این پژوهش را چند سال پیش آغاز کردم. خرسندم که با کندوکاو در بیش از ۲۶۰ جلد کتاب و مجله در زمینه‌ی تاریخ و جغرافیا، خطی و چاپی، سایت‌های اینترنتی مرتبط با موضوع و دست‌نوشته‌های محلی، چکیده و ماحصل زحماتم را تحت عنوان «خطه‌ی لار: بررسی متون تاریخی در پیوند با لارستان» تقدیم علاقه‌مندان کنم.»
محسنی: تا واقعیات از مطالب نادرست جدا شود
غلامحسین محسنی متولد ۱۳۲۹ در گراش است. او فرهنگی بازنشسته و دانش‌آموخته جغرافیای طبیعی و محقق تاریخ است، و کتاب «خطه‌ی لار» را حاصل بیش از ده سال تحقیق کتابخانه‌ای می‌داند. او در صفحات ابتدایی کتاب، آن را به دکتر طالب میرزاده که هزینه چاپ و انتشار کتاب را تقبل کرده، تقدیم کرده است.
محسنی در گفتگو با گریشنا می‌گوید پدرش اصالتا اهل بیدشهر و مادرش گراشی است، و به همین خاطر، برچسب تعصب داشتن روی شهر گراش و یا عناد با شهر لار به او نمی‌چسبد. از سوی مقابل، او کارش را نقد کردن تعصبی می‌داند که بسیاری از تاریخ‌نویسان در نوشتن تاریخ محلی به خرج داده‌اند. او درباره‌ی عنوان کتاب توضیح می‌دهد: «من عنوان کتاب را گذاشته بودم «خطه‌ی لار: از گمان تا راستی» اما به پیشنهاد دوستان، آن را به عنوان کنونی تغییر دادم.»
محسنی می‌گوید ایده‌ی نوشته شدن این کتاب از زمان مطالعه‌ی کتاب «تاریخ مفصل لارستان» در ذهنش جدی شد. او کتاب «خطه‌ی لار» را عمدتا شامل بررسی و درستی‌سنجی منابعی می‌داند که در کتاب‌های تاریخ محلی معرفی شده است، که به نوعی نقد و تحلیل متنی آن کتاب‌هاست. او می‌گوید: «هدف اصلی من روشن کردن گوشه‌های تاریک تاریخ است که هر کسی برداشت خودش را از آن دارد. من به اسناد و مدارکی که تاکنون وجود داشته است، مراجعه کرده‌ام و از آنها نقل قول کرده‌ام تا نور کوچکی به این گوشه‌های تاریک تاریخ محلی خودمان بتابانم تا واقعیات از آنچه نادرست، تخیل یا برساخته است، جدا شود.»
او اذعان می‌کند که به همین دلیل، ممکن است کتاب تنها به عنوان یک تحقیق تاریخی خوانده نشود، و مسائل هویتی و سیاسی نیز به آن ضمیمه باشد: «به طور کلی خود کتاب چالش‌برانگیز است. هر کسی در کتاب‌های تاریخ محلی کنکاشی کرده است، موقعی که این کتاب را می‌خواند، حتما مسائل و سوالات زیادی برایش پیش می‌آید.» او می‌گوید: «من استقبال می‌کنم از این که دوستان مطالعه کنند و آن را به چالش بکشند و حتی معایب کتاب را عنوان کنند، تا ما با همدیگر صحبت کنیم و یک سری نکات برای من هم روشن شود تا در نوشته‌های بعدی از آنها استفاده کنم.» او به همین دلیل، مخاطب اصلی کتابش را «کل جامعه‌ی اهل مطالعه» معرفی می‌کند.
مروری بر فصل‌های کتاب
کتاب «خطه‌ی لار» شامل ۶ فصل است. در فصل اول، پندار بخشش «لاد» به گرگین میلاد از سوی کیخسرو کیانی مورد بررسی قرار گرفته است. چند تن از تاریخ‌نویسان منطقه، با استناد به این بیت: «سپاهان به گودرز گشواد داد / به گرگین میلاد هم لاد داد» که به فردوسی در شاهنامه منتسب می‌شود، تاریخ خطه‌ی لار را به زمان اساطیری می‌رسانند. محسنی در این فصل می‌کوشد نشان دهد این بیت چقدر سندیت دارد، و چقدر می‌توان این تاریخ اساطیری را از این بیت استخراج کرد. فصل دوم کتاب نیز عنوان مرتبط و گویایی دارد: «گرگین میلاد کیست؟»
فصل سوم کتاب حدود یک سوم کتاب را به خود اختصاص داده است. در این فصل با عنوان «لار در گذر زمان»، پیشینه‌ی لار کنونی در متون تاریخی بررسی شده است: از تاریخ جنوب و جنوب‌شرق پارس در عهد باستان تا جنوب فارس پس از صفویه تا پایان پهلوی. بخش‌های مختلف این فصل عبارتند از جنوب و جنوب‌شرق پارس در عهد باستان، تقسیمات فارس پس از ساسانیان، شهرها و آبادی‌های جنوب و جنوب‌شرق فارس، ایراهستان- سیراف، جزیره‌ی کیش، نواحی پس‌کرانه‌ای خلیج‌فارس، شبانکارگان در ولایت دارابگرد، آل مظفر و جنوب فارس، جنوب فارس پس از آل مظفر، جنوب فارس در عصر تیموریان و ترکمانان، هرموز و روابط آن با لار، چکیده‌ی گفتار، بررسی سفرنامه‌ها و نقشه‌ها، جنوب فارس پس از صفویه تا پایان پهلوی.
عنوان فصل چهارم کتاب، «حکام لار» است و به بررسی این موارد می‌پردازد: پیشینه‌ی سیاسی، تاریخ‌نویسان بومی، حکام لار در تواریخ عمومی، اسامی حکام لار از ایرج تا قطب‌الدین مؤید، اقوام یوتی و جَت (کولی)، اسامی حکام لار پس از قطب‌الدین مؤید تا ابراهیم‌خان.
فصل پنجم کتاب به «حدود، وسعت و آثار تاریخی شهر لار» اختصاص دارد، و در آن بزرگنمایی‌هایی که در مورد وسعت شهر لار صورت گرفته است، مورد نقد قرار می‌گیرد.
فصل ششم نیز به بررسیِ موردیِ «سکه‌ی لارین (لاری)» می‌پردازد و به گفته‌ی محسنی، از اولین نوشته‌هایی است که ارتباط این سکه به شهر لار را رد می‌کند و آن را تنها نتیجه‌ی یک شباهت اسمی می‌داند. پیوست مفصلی از تصاویر و نقشه‌ها در مورد مطالب ارائه شده نیز در انتهای کتاب آمده است.
تکمیل خبر: کتاب «خطه‌ی لار» تاکنون در گراش و اوز توزیع شده است. در گراش این کتاب را از کتابفروشی‌ها و لوازم‌التحریری‌های زیر تهیه کنید:
۱– نور دانش (آقای ایزدی، خیابان امام)
۲– سرای هنر (رسولی‌نژاد، پاساژ سعادت)
۳– نوشت‌افزار نوین (آذرآیین، بلوار معلم)
۴–نوشت‌افزار مهرابی (مهرابی، بلوار سپاه)
۵– فرهنگ‌سرا (اسدی، بلوار معلم)
۶– نوشت‌افزار صدرا (پورشمسی، بلوار سرداران)
۷– نوشت‌افزار اسماعیل‌نژاد (خیابان امام، کوچه بانک صادرات قدیم)
۸– کلوپ ولی عصر (موسوی، بلوار معلم)
در شهر اوز نیز می‌توانید آن را از کتابفروشی فرید تهیه کنید.
