هفت برکه (گریشنا): خودکشی و مسائل مرتبط با آن موضوع اصلی نخستین جلسه کارگروه آسیب‌های اجتماعی در سال ۱۳۹۸ بود.
به گزارش هفت برکه: سی و یکم اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ جلسه‌ی کارگروه آسیب اجتماعی با موضوع خودکشی تشکیل شد. پیگیری احداث اورژانس اجتماعی، تشکیل سمن خانواده‌های آسیب‌دیده، انجام پژوهش‌های آماری و تحقیقات میدانی، همکاری ادارات و نهادها با سمن‌های فعال در حوزه آسیب‌های اجتماعی، برگزاری جلسات تخصصی آموزشی از طریق بهزیستی، تشکیل کارگروه تخصصی، افتتاح مرکز مشاوره عمومی توسط بخش خصوصی و انتقال آمار از شبکه بهداشت به بهزیستی از جمله مصوبات این جلسه بود.
فرودی: آسیب‌های اجتماعی در ده دسته بررسی می‌شود
فرودی، فرماندار شهرستان با ارائه گزارشی از پیگیری مصوبات جلسه‌ی قبلی کارگروه آسیب اجتماعی گفت: «پیرو جلساتی که با موضوع آسیب‌های اجتماعی در سال گذشته برگزار شد، ۱۰ موضوع، موضوعات اولویت‌دار شهرستان در حوزه آسیب اجتماعی مطرح و مقرر شد به تدریج در هر جلسه یک تا دو موضوع مورد بررسی قرار دهیم. آن ده موضوع را مجدد یادآوری می‌کنم. حاشیهنشینی، طلاق، مفاسد اخلاقی و مشروبات الکلی، مشکلات زنان سرپرست خانوار، اعتیاد، زندان و خانواده زندانیان، تهدیدات امنیت اجتماعی، آسیب اجتماعی جوانان، فضای مجازی و دین گریزی. در جلسات قبل بعضی از موضوعات را مورد بررسی قرار دادیم.»
فرماندار گراش گفت: «مثلا در حوزه طلاق فعالیت خوبی انجام شد. راه‌اندازی طرح بهار نیکو،آموزش‌هایی که در آموزش و پرورش و بهزیستی انجام شد و فعالیت‌هایی که سایت‌ها داشتند در کاهش ۵۰ درصدی طلاق سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ بی‌تاثیر نبود. اثرات کارها و اقدامات را دست کم نگیرید. گاهی یک اقدام کوچک تاثیر زیادی در جامعه دارد. جلسه با روحانیون و حساسیت پیرامون بحث طلاق آگاهی خانواده، آموزش‌ها شبکه بهداشت، آموزش تخصصی همه این موارد موثر هستند.»
فرودی در ادامه خودکشی را موضوع مورد بررسی در این جلسه اعلام کرد و ادامه داد:«آن چیزی که روانشناسان و جامعه‌شناسان روی آن متفق‌القول هستند این است که علل اصلی خودکشی یاس است. علت اصلی یاس چه چیزی است؟ عوامل مختلفی دارد یک بحث اختلالات روانی است دومین دلیل افسردگی، اعتیاد، شکست عشقی، مشکلات مالی، مشکلات ارتباط بین فردی و عدم گفت‌وگو، سومصرف دارو همه این عوامل می‌تواند باعث خودکشی شود. یکی از علل خودکشی یاس، احساس ناامیدی و تنهایی و نابسمانی و پریشانی اجتماعی است.»
او در ادامه با ارائه آمار خودکشی در سطج جهان افزود:«در سطح جهان سالانه هشتصد تا یک میلیون نفر مرگ ناشی از خودکشی وجود دارد. خودکشی دهمین علت مرگ و میر در جهان است. خودکشی در بین مردان ۴ برابر زنان شایع است. در جهان سالانه ۱۰ تا ۲۰ میلیون نفر اقدام به خودکشی می‌کنند که از بین آن یک میلیون نفر منجر به مرگ می‌شود.یکی از دلایل خودکشی می‌تواند به کم اعتقادی به جهان آخرت و ادیان ابراهیمی اشاره کرد. سست بودن بنیان شخصیتی فرد و شرایط سخت حاکم بر زندگی در بحث اجتماعی و اقتصادی از دیگر عوامل خودکشی است.»
فرودی آماری از میزان خودکشی در سطح شهرستان گراش نیز ارائه داد و گفت:«در شهرستان گراش ما در سال ۹۶، سه مورد خودکشی منجر به مرگ داشتیم و در سال ۹۷ همین سه مورد تکرار شده است. درست است که در سال ۹۷ رشد خودکشی نداشتیم ولی باید برای پایین آمدن آمار خودکشی تلاش کنیم. ناگفته نماند که در سال ۹۶، چهار مورد مرگ مشکوک داشتیم که پلیس تشخیص نداده خودکشی یا مرگ طبیعی بوده است.»
فرماندار در بخشی از صحبت‌های خود با پخش چند اسلاید به تحقیقی که در سال ۹۵-۹۴ از طریق وزارت کشور در بحث روان‌پریشی و نابسامانی اجتماعی در سطح شهرستان گراش انجام شده بود اشاره کرد. در بخشی از این اسلاید آمده بود که وضعیت نابسامانی(آنومیک)، دلالت به وضعیتی دارد که گویا ملاک و قاعده‌ای برای تنظیم امیال و اهداف وجود ندارد.
پزشک قانونی: بعضی خودکشی‌ها قابل تشخیص نیست
دکترگلستان، مسئول پزشکی قانونی شهرستان با بیان این بحث که خودکشی موضوع جدی است و نیاز به مطالعه در این زمینه زیاد است، گفت:«خیلی از مرگ‌ها شاید خودکشی باشد ولی کسی متوجه نشود. ما در بحث بیماری روحی و روانی دو دسته داریم. آن‌هایی که به بیماری خود بصیرت دارند و آن‌هایی که ندارند. کسانی که به بیماری خود واقف نیستند و نفع و ضرر و حسن و خلف خود را نمی‌دانند، رفع مسئولیت می‌شوند. خودکشی‌ها در بین افرادی که به بیماری خود بصیرت دارند و مثلا دچار افسردگی هستند در جامعه بیشتر است. استفاده از مواد مخدر و دارو یکی دیگر از روش‌های خودکشی است و گاهی اوقات تصادف‌هایی وجود دارد که با قصد خودکشی است و قابل محاسبه نیست.»
دکتر گلستان، به اطلاعات ریزی که پزشک قانونی در مورد مرگ‌ها می‌تواند به دست بیاورد، اشاره کرد و گفت:«ما اطلاعات مرگ‌ها را به صورت ریز بررسی می‌کنیم. از نظر حقوقی ما دو مرگ داریم. مرگ طبیعی و مرگ مشکوک، پزشک قانونی باید طبیعی یا غیر طبیعی بودن مرگ را مشخص کند. یعنی ما باید مشخص کنیم علت مرگ چه بوده است. خودکشی در دنیا و کشور ما مجموعه‌ای از علت‌ها را دارد. گاهی فرد به خاطر عقده‌گشایی و تنبیه دیگران دست به خودکشی می‌زند. موضوع پیچیده‌ای است که باید علت‌ها جدا جدا مورد بررسی قرار گیرد که چرا فرد به حدی می‌رسد که تنها راه را خودکشی می‌بیند. باید همه عوامل را مدیریت کنیم.»
معاون بهداشت دانشکده علوم پزشکی گراش در مورد تاثیر بیماری در خودکشی گفت: «افراد بیمار باید درمان شوند باید به خانواده‌ها آگاهی بدهیم. افراد مشکوک به بیماری را به سمت مشاوره و درمان راهنمایی کنیم. ابزار درمان فراهم است. بعضی‌ها ممکن است احتیاج به بستری شدن داشته باشند. بعضی افراد نه مشکل مالی دارند و نه خانوادگی تنها بیمار هستند که اقدام به خودکشی می‌کنند متاسفانه سطح درمان و آگاهی مردم خوب نیست و می‌بایست روی موضوع پیشگیری بیشتر کار کنیم.»
کارشناس سلامت روان: ۱۲۹۶ خانواده آسیب‌پذیر در گراش
مریم اکبری‌زاده، کارشناس مسئول سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشت دانشکده علوم پزشکی گراش، به آماری که در طول سال ۹۷-۹۶ از طریق سامانه سیب و از طریق افرادی که به پزشک خانواده مراجعه کردند، استناد می‌کند و می‌گوید:« در گراش ۱۲۹۶ خانواده آسیب‌پذیر وجود دارد. خانواده آسیب‌پذیر شامل خانواده‌هایی می‌شود که با مشکلاتی مانند فقر، بیماری خاص، فرد معتاد، فرد زندانی، همسرآزاری و… مواجه هستند. تاکنون ۲۳ هزار و ۹۹۰ نفر در شهرستان گراش از نظر سلامت روان ارزیابی شده‌اند که ۲۰۳ نفر مشکلات اعصاب و روان دارند و ۱۹۷ نفر به خودکشی فکر کرده‌اند. ۵۴۳ نفر انواع از افسردگی دارند که از این افراد ۱۵۸ نفر دچار افسردگی شدید و زیر نظر پزشک هستند.»
او ادامه داد:«عوامل ایجاد افسردگی و افکار خودکشی شامل مشکلات مالی، مشکلات اجتماعی، ناامیدی اجتماعی، ناپایداری شغلی، اختلالات مربوط به سومصرف مواد، اختلالت شخصیت، افسردگی شدید یا اختلال دو قطبی، استرس، مشکلات موجود در خانواده‌ها و بیماری‌های صعب‌العلاج می‌شود. خودکشی دهمین علت فوت در کل گروه‌های سنی است اما سومین علت فوت در جمعیت ۱۵ تا ۲۴ سال محسوب می‌شود.»
این کارشناس سلامت روانی در پیش‌نهادهایی برای پیشگیری از خودکشی گفت: «پیشنهاد می‌کنم برای هم‌پوشانی نداشتن فعالیت‌ها و آموزش‌های که نهادها و اداراتی مانند شبکه بهداشت، آموزش و پرورش، انجمن روانشناسی، اداره بهزیستی برگزار می‌کنند هماهنگی بین این ادارات و ارگان‌ها بیشتر شود. همچنین توصیه ما این است افرادی که در مدارس و آموزش و پرورش شناسایی می‌شوند حتما به پزشک خانواده ارجاع داده شود تا در صورت نیاز به روانپزشک ارجاع دهیم. احداث اورژانس اجتماعی نیز یکی از الزامات مهم در بحث آسیب اجتماعی در شهرستان است.»
مدیر گریشنا: مردان میان سال بیشتر خودکشی می‌کنند
محمد خواجه‌پور در گزارشی با بررسی آماری وضعیت خودکشی در دهه نود گفت: «منبع ما اخبار منتشر شده است و ممکن است برخی خودکشی‌ها ثبت نشده باشد. بر اساس این آمار در این ۹ سال در شهر گراش ۱۸ مورد خودکشی داشته‌ایم که مرگ ۱۵ مرد و ۳ زن بر اثر خودکشی بوده است. در حالی که در کل کشور آمار خودکشی مردان دو برابر زنان است در گراش خودکشی مردان ۵ برابر زنان است. البته اقدام به خودکشی زنان بسیار بیشتر است ولی خودکشی مردان بیشتر به مرگ منتهی می‌شود.»
مدیر رسانه‌های هفت‌برکه در مورد سن خودکشی گفت: «بیشتر خودکشی‌های گراش در مردان ۳۵ تا ۴۵ ساله رخ می‌دهد. البته موارد خاصی مانند خودکشی یک دخنر افغانستانی ده ساله هم داشته‌ایم. در آمار ملی متوسط سن خودکشی حدود ۳۰ سال است اما در گراش این سن کمی بالاتر است و به میانسالی نزدیک می‌شود. در آمار ما سه نفر جانباز و برخی افراد با سابقه حضور در جنگ هم وجود دارد که این عامل نیاز به پژوهش تکمیلی دارد. اما اگر قرار است کاری انجام شود جمعیت هدف ما باید مردان میان‌سال باشد.»
خواجه‌پور به نکات آماری دیگری نیز اشاره کرد: «نیمی از این ۱۸ خودکشی در فصل بهار انجام شده است و بیشتر خودکشی‌های با روش معمول حلق‌آویزی بوده است. آمار خودکشی در گراش نزدیک به میانگین کشوری یعنی سالانه سه نفر در صد هزار نفر است ولی مساله این است که ما خودکشی را به عنوان یک معضل اصلی جدی نگرفته‌ایم.»
مدیر سایت گریشنا با دو پیشنهاد صحبت‌های خود را به پایان برد: «پیشنهاد اول انجام پژوهش‌های دقیق‌تر است. بیمارستان گراش و معاونت بهداشت آمار خوبی از اقدام به خودکشی دارند ضرورتی برای انتشار این آمار نیست اما برای هر اقدام عملی نیاز است این آمار تحلیل شود. پیشنهاد دوم تشکیل انجمن یا یک سمن از خانواده‌هایی است که یک عضو آن‌ها خودکشی کرده است. این خانواده‌ها می‌توانند به یکدیگر کمک کنند و پیشتبان هم باشند. از طرف دیگر همین انجمن بهترین گروه برای حمایت از افرادی است که اقدام به خودکشی کرده‌اند یا در معرض خطر هستند.»
ابراهیم مهرابی: افزایش احساس گناه، ترس و ترویج غم، سه عامل میل به خودکشی
ابراهیم مهرابی با اشاره به این که خودکشی در جوانان و نوجوانان رو به افزایش است اشاره کرد:«این موضوع نشان می‌دهد که تغییر نظام آموزشی و تعامل درون خانواده‌ها و مولفه‌های اجتماعی به سمتی در حال حرکت است که جوانان به سمت خودکشی کشیده می‌شوند. و ما باید به این فکر باشیم که برای کاهش آن باید چه کار کنیم. سه عاملی که باعث می‌شود انسان‌ها زندگی را دوست نداشته باشند. ایجاد و رواج احساس گناه، افزایش ترس و افزایش غم در جامعه است. همه ارگان‌ها با کمک گرفتن از کارشناسان می‌توانند روی کاهش این سه علت تاثیرگذار باشند.»
نماینده انجمن روانشناسی: به روانشناسان بها نمی‌دهند
ام‌البنین حامل، به عنوان نماینده‌ی انجمن روانشناسی گراش از بها ندادن به روانشناسان گله کرد و گفت:«ما در انجمن روانشناسی یک تیم پژوهشی داریم که روی موضوعات مختلف کار می‌کنیم و یکی از موضوعات مورد بررسی ما موضوع خودکشی بود اما هیچ ارگان حمایتی نداریم. سیستم آموزش و پرورش به نیروی روانشناس، بهایی نمی‌دهد. اعضای انجمن در بحث آسیب‌شناسی و روانشناسی مطالعه دارند. در واقع ما نیروی متخصص داریم که هیچ جایی برای ارائه تخصص خود ندارند. مثلا مادرهای دانش‌آموزانی به ما مراجعه می‌کنند و میگویند فرزند ما برای بیان مشکلش به معلمان پرورشی مراجعه می‌کنند آموزش و پرورش برای نیروهای روانشناس باید اهمیت بیشتری قائل باشد. معمولا به نیروی طلاب بها داده می‌شود و این باعث افتخار است اما به تخصص نیروهای روانشناس نیز باید توجه شود.»
فرماندار در جواب به گله‌ی او گفت:«بعد از این که انجمن به صورت رسمی ثبت شد ما می‌توانیم حمایت و کمک‌هایمان را به انجمن بیشتر کنیم.»
بهزیستی : تسریع در احداث اورژانس اجتماعی
غلامی، رئیس اداره‌ی بهزیستی شهرستان گراش در بخش عوامل خودکشی روی نقش روابط عاطفی تاکید کرد و گفت: «من خیلی مطالعه کردم عاملی که بیشترین فراوانی را دارد جو عاطفی حاکم بر هر فرد است. روابط عاطفی انسانی خیلی مهم است. دومین موضوع که در شهرستان گراش باید به آن توجه شود بحث پیگیری اورژانس اجتماعی است که در بخش آسیب‌های اجتماعی بسیار به آن احساس نیاز می‌شود و می‌تواند بسیار موثر باشد. از خانم حامل نیز تشکر می‌کنیم و می‌گویم که بستر بهزیستی برای فعالیت‌های انجمن روانشناسی آماده است و اگر تیم پژوهشی در این زمینه فعالیت دارد ما از آن‌ها حمایت مالی نیز می‌کنیم.»
او در بحث حمایت از خانواده‌های آسیب‌پذیر به راه‌های ارتباطی با مشاوران اشاره کرد: «سامانه مشاوره ۱۴۸۰ به صورت رایگان قابل دسترس برای همه است و مردم می‌توانند از خدمات مشاوره‌ای کارشناسان استفاده کنند. افتتاح مرکز مشاوره عمومی با مسئولیت خانم مقتدری که روانشناسی بالینی دارند بعد از ماه مبارک رمضان از اتفاق‌های خوبی است که در این زمینه داریم. در بهزیستی نیز اتاق مشاوره داریم که برای مددجویان تحت پوشش به صورت رایگان و برای سایرین بر اساس تعرفه دولتی محاسبه می‌شود.»
رضایی: محیط مدرسه امن است
رضایی، رئیس آموزش و پرورش با بیان این که در حال حاضر محیط مدرسه امن‌ترین و بهترین جا برای دانش‌آموزان است گفت:«محیط مدرسه کاملا تحت کنترل است و به دانش‌آموزان هیچ آموزش خطایی داده نمیشود. مثلا در بحث خودکشی بهتر است نظرمان را بیشتر به سمت اجتماع و خانواده ببریم ما در مدرسه روانشناس داریم و این مسائل را زیر نظر داریم. در مورد صحبتی که خانم حامل داشتند ما به لحاظ قانونی برای ورود افراد غیرفرهنگی به مدارس محدودیت داریم و تنها می‌توانیم در صورت لزوم افراد را ارجاع دهیم ولی به صورت مستقیم نمی‌توانیم با آن‌ها در محیط مدرسه همکاری داشته باشیم.»
حجت‌الاسلام بخشایش‌پور: در گراش متاسفانه مادیات اولویت است
حجت‌الاسلام سید محمد باقر بخشایش‌پور، آخرین سخنران این جلسه با تشکر از فرماندار و تبریک ولادت امام مجتبی(ع) به جمله‌ای از مقام معظم رهبری اشاره می‌کند و می‌گوید:«مقام معظم رهبری می‌گوید:«راه نجات نسل جوان معنویت است.» نگاه مردم به زندگی مادی شده است. مادیات در گراش اولویت اول در بین مردم شده است. تاثیر و نقش معنویت در کاهش بزه و ناهنجاری‌ها اثبات شده است. چرا در ماه رمضان و ماه محرم بزهکاری کاهش پیدا می‌کند؟ باید به لحاظ معنوی روی جامعه کار شود و از مشاوران دینی و مذهبی برای تغذیه فکری افراد استفاده شود. موضوع دیگر این است که الان امر به معروف و نهی از منکر از جامعه رخت بربسته است قدیم کسی خودکشی می‌کرد به او نماز میت نمی‌خواندند و در قبرستان دفنش نمی‌کردند البته منظورم این نیست که هر کسی خودکشی کرد نباید در قبرستان دفن شود. دین اسلام برای این موضوع شرایط گذاشته است. باید برای رسیدگی به این موضوعات کارگروه قدری تشکیل شود.»
او در ادامه تصریح کرد:«همه چیز را نباید پای دولت بگذاریم آتش به خانه وارد شده و همه ما مسئول هستیم و باید روی موضوع معنویت کار کنیم. از طرفی آداب معاشرت و صله رحم و دید و بازدیدهای خانوادگی در گراش خیلی کم است. سبک زندگی اسلامی همیشه ترویج شادی است ولی حد و مرز دارد. باید مولفه‌های شادی را تعریف کنیم. این که چه کار کنیم شادی رواج یابد و حریم حفظ شود. و مصادیق در چهارچوب دین بیان شود. چرا کارمند اداری بومی در گراش کم داریم؟ چون قانع به حقوق کارمندی نیستند. حذف نگاه مادی به زندگی نیاز به کار فرهنگی چندین ساله دارد و وقت می‌برد.»
