هفت‌برکه – گریشنا: تهیه طرح جامع و طرح تفصیلی گراش در حیطه اختیارات و وظایف اداره کل راه و شهرسازی لارستان است. طرح جامع گراش در سال ۱۳۸۹ تصویب شد، و از ابتدای آذرماه ۱۳۹۵، تهیه‌ی طرح تفصیلی نیز با عقد قرارداد بین شهرداری و شرکت مشاور طرح شروع شد. اما تاکنون طرح تفصیلی برای تصویب به اداره‌ی کل راه و شهرسازی نرفته است.
مهندس سلمان مهرابی، مدیر شهرسازی و معماری اداره کل، در مصاحبه با گریشنا تاکید می‌کند اداره کل نیز از خردادماه ۱۳۹۷ تا چند هفته قبل، با ارسال سه نامه به شهرداری گراش، پیگیر تعیین تکلیف این طرح است. او تاریخچه‌ای از شروع طرح و الزامات آن را بازگو می‌کند، و نشانه‌هایی برای علت ارائه نشدن طرح به اداره کل از طرف شهرداری و شورای شهر گراش را نیز ارائه می‌دهد. طبق گفته‌ی او، با تشکیل شورای پنجم، تلاش برای انجام تغییراتی در طرح تفصیلی باعث شده است این طرح تاکنون عقب بیفتد.
مرحله اول نقشه یک منطقه مسکونی طرح هادی است. بعد از طرح هادی، طرح جامع تدوین می‌شود و در نهایت طرح تفصیلی که دارای جزییات بیشتری است بر اساس طرح جامع تدوین می‌شود. درباره انواع طرح‌های شهرسازی در سایت وزارت راه و شهرسازی بخوانید.
کلید خوردن طرح تفصیلی
مهندس مهرابی درباره‌ی کلید خوردن طرح تفصیلی گراش می‌گوید: «طرح جامع گراش سال ۱۳۸۹ ابلاغ شد. بر اساس قانون، باید بلافاصله تهیه طرح تفصیلی شروع می‌شد. اما به هر دلیل، تهیه طرح تفصیلی به تاخیر افتاد. بعد از این که من به معاونت شهرسازی اداره کل آمدم، به کل شهرها نامه نوشتیم که باید طرح تفصیلی را تهیه کنید.» مهندس مهرابی از خردادماه ۱۳۹۵ از اداره راه و شهرسازی گراش به اداره کل رفت تا سمت مدیر شهرسازی و معماری را به عهده بگیرد (خبر در گریشنا).
او روند شروع کار برای تهیه‌ی طرح تفصیلی را اینگونه توضیح می‌دهد: «چون طرح جامع و تفصیلی از اختیارات قانونی اداره کل راه و شهرسازی است و یک وظیفه حاکمیتی است، ما استعلام کردیم که با توجه به شرایط بودجه‌ای، اگر امکان دارد، شهرداری در تامین بودجه طرح تفصیلی مساعدت کند. مشاوری که معرفی کردند، مشاور شرکت آمودان بود که بر اساس استعلام ما، شاخص‌هایی لازم را داشت و از طرف وزارتخانه نیز مورد تایید واقع شد. اول آذرماه ۱۳۹۵ قراردادی به مبلغ ۴۶۵ میلیون تومان بین شهرداری و مشاور برای تهیه طرح منعقد شد. شرکت آمودان ۱۲ ماه فرصت داشت که طرح را تهیه کند و به تصویب برساند.»
مرحله‌ی اول: مطالعات وضع موجود
مهندس مهرابی از مرحله‌ی اول اجرای طرح توسط مشاور طرح تفصیلی اعلام رضایت می‌کند: «ما چندین جلسه با شورای چهارم و شهرداری گرفتیم و ریزبه‌ریز قضایا را در خصوص مطالعات وضع موجود بررسی کردیم. چون متاسفانه دقت مشاور طرح جامع پایین بوده است و لازم بود دقت در تهیه طرح تفصیلی بیشتر باشد. بر اساس بررسی ما، بیشتر از ۹۰ درصد برداشت‌های وضع موجود در طرح تفصیلی درست بود. این مطالعات در ۵ یا ۶ جلسه‌ای که برگزار شد، مورد تایید واقع شد. دکتر افضلی مشاور خوبی است. هم مطالعاتش دقیق بود، و هم در چهارچوب و نظام‌مند بود. قرار بود بعد از نهایی شدن مطالعات وضع موجود، مشاور به بحث تحلیل و پیشنهاد وارد شود.»
انتخابات شورای شهر در مرحله حساس
مدیر شهرسازی اداره کل، مرحله‌ی دوم یعنی مرحله تحلیل و پیشنهاد را مرحله‌ی حساس‌تری می‌داند که در مقطع حساسی نیز واقع شد: زمان انتخابات شوراهای شهر. با رفتن شورای چهارم و تشکیل شورای پنجم، تلاش برای ایجاد تغییراتی در طرح تفصیلی و طرح جامع شروع شد. مهندس مهرابی می‌گوید: «البته شورا حق دارد که یک سری سوالات بپرسد که بفهمد چه اتفاقی افتاده است، ولی چون فعلا در مرحله مطاعات وضع موجود بود، می‌شد به راحتی کار را ادامه داد.
ما چندین بار با مشاور طرح مکاتبه کردیم که چرا طرح را نمی‌فرستید. ایشان گفتند شورا و شهرداری گفته‌اند فعلا کار را مسکوت بگذارید، چون ما یک سری سوالات داریم. متاسفانه این رویه تا الآن ادامه پیدا کرده است. همین چند هفته پیش نیز نامه‌ای به شهرداری فرستاده‌ایم که دلیل عدم ارائه گزارش دقیقا چیست.»
مدیر شهرسازی اداره کل از سوالات و تغییرات مورد نظر اعضای شورای شهر اظهار بی‌اطلاعی می‌کند: «این را باید از خود شورا و شهرداری پرسید. من چیزهایی شنیده‌ام، هم از آقای باقرزاده و شهرداری، و هم از مشاور طرح. ولی من نمی‌توانم صحت آنها را تایید کنم. ما اصرار داشتیم که طرح را بیاورند، چون ۵ سال دیگر به طرح جامع مانده بود و افق ۱۴۰۰ بود. از سال ۱۳۹۵ که کار شروع کرد، ۵ سال فرصت باقی بود و خیلی خوب بود که ما تجربه طرح تفصیلی در گراش را داشته باشیم.»
مهندس مهرابی می‌گوید تاکنون هیچ چیزی در طرح تفصیلی مصوب نشده است: «نه یک متر از طرح کم شده و نه زیاد شده است. هیچ تغییری نسبت به وضع موجود ایجاد نشده است. این بحث تماما زیر نظر من بوده است. لذا صحبت‌هایی که بعضا در این مورد می‌شود، تمام کذب است.»
چرا شورا طرح را مسکوت گذاشته است؟
از صحبت مهندس مهرابی می‌توان به راحتی این نکته را برداشت کرد که سوال پرسیدن و نظر دادن درباره‌ی طرح تفصیلی حق شورای شهر است، اما باید این کار سریع‌تر انجام شود، و باید در چهارچوب قانون و ضوابط باشد. او می‌گوید: «در مرحله تحلیل و پیشنهاد، اتفاقا یکی از کسانی که صاحب نظر است و نظراتشان با کمال احترام با توجه به ضوابط و مقررات پذیرفته می‌شود، شورا و شهرداری است، چون به نوعی کدخدای شهرند. البته یک سری ضوابط هم در میان است.»
مهندس مهرابی در ادامه نیز می‌گوید: «مشاور طرح، مطالعات وضع موجود را تمام کرده بود، اما مصوب نشده است. شورا در همین مرحله طرح را متوقف کرده است و هنوز هیچ تحلیل و پیشنهادی از طرف مشاور به ما نرسیده است. اعضای شورا گفته‌اند یک سری نظرات دارند، که البته حقشان است. هر نظر و پیشنهادی داشته باشند، قابل مطرح کردن است، اما مصوب کردنش یک سری شرایط دارد.»
آیا شورا به دنبال تغییر محدوده‌ی خدماتی است؟
اینجاست که مهندس مهرابی به مساله‌ی اصرار شورا به اصلاح طرح جامع اشاره می‌کند: «اگر یک تغییر بزرگ مثل افزودن بر محدوده را در نظر داشته باشیم، مثلا بگوییم که ما می‌خواهیم ۲۰۰ هکتار در طرح تفصیلی به شهر اضافه کنیم، این امکان وجود ندارد و قانون اجازه نمی‌دهد.»
بحثی که شورا مطرح کرده بود این بود که چون در مورد حریم و محدوده شهر مشکل وجود دارد، شورا طرح را متوقف کرده است. مهندس مهرابی در جواب این سوال می‌گوید: «اگر تطبیق محدوده باشد، مثلا جایی لازم نبوده وارد محدوده شود یا کاربری‌ای بوده که نمی‌شده رویش بارگذاری کرد، مثل نخلستان، می‌شود آن را از محدوده خارج کرد و معوضش در جایی که اراضی قابل بارگذاری باشد و اراضی باکیفیت کشاورزی یا باغ نباشد، به محدوده الحاق کرد. این کار هم باید در قالب پیشنهاد باشد و طرح توجیهی بیاورند. اینطور نیست که کسی ۲۰۰ هکتار نخلستان به شهر الحاق کند، به قصد این که بعدا تفکیک کند. اساسا تفکیک باغ‌ها و نخلستان‌ها غیر مجاز است و ما نمی‌توانیم قبول کنیم.»
کم شدن محدوده بین طرح هادی و طرح جامع
اعضای شورای شهر اظهار می‌کنند که وقتی طرح جامع تصویب شده است، محدوده شهر نسبت به طرح هادی کمتر شده است. یعنی بخشی از محدوده در طرح جامع حذف شده است. شورا طرح تفصیلی را فعلا مسکوت گذاشته است تا ابتدا طرح جامع اصلاح شود.
مهندس مهرابی درباره‌ی این مساله نیز نظر شورا را کاملا قبول ندارد: «چیزی که اعضای شورا بر آن اصرار زیادی دارند این است که محدوده در طرح جامع نسبت به طرح هادی کم شده است. اما باید گفت که حدود ۹۰ درصد اراضی‌ای که در طرح هادی بوده و از طرح جامع خارج شده است، اراضی ارتفاعات غیر قابل واگذاری و نخلستان و باغات بوده است. اینها را خارج کرده‌اند تا از آنها حفاظت شود. اراضی قابل بارگذاری به عنوان مسکونی و سایر خدمات شهری نبوده است.»
نحوه‌ی اعمال تغییر کاربری‌ها
مساله‌ی دیگر، نحوه‌ی اعمال پیشنهادها برای تغییر کاربری‌ها در طرح تفصیلی است. به گفته‌ی مهندس مهرابی، همه‌ی پیشنهادها باید با اطلاع طرفین و از طریق مشاور طرح اعمال شود و سپس به تصویب برسد: «در مورد تغییر کاربری‌ها، روال اینگونه است که شورا به مشاور طرح پیشنهاد می‌دهد و مشاور در طرح پیش‌بینی می‌کند و برای تصویب به ما ارائه می‌دهد. نوع پیشنهاد باید اینگونه باشد که وقتی شهرداری پیشنهادی برای الحاق به طرح تفصیلی دارد، باید به مشاور نامه بزند و حتما رونوشتش را هم برای ما بفرستد. پس تمام مکاتباتی که با مشاور می‌شود، قطعا باید راه و شهرسازی اطلاع داشته باشد. همچنان که اگر راه و شهرسازی نظری داشته باشد، باید شورا و شهرداری در جریان باشند.»
ولی آیا تفاوتی بین تغییر کاربری‌های کوچک یا بزرگ‌تر وجود دارد؟ مهندس مهرابی از لزوم تهیه‌ی طرح انطباق و طرح توجیهی برای تغییر کاربری‌های بزرگ‌تر صحبت می‌کند: «اگر کاربری کوچک باشد، مساله‌ای نیست. ولی اگر کاربری بزرگ و موثر باشد و در سطح کل شهر یا فراشهر عمل کند، حتما باید طرح انطباق و طرح توجیهی به همراه داشته باشد. مثلا ما بخواهیم کل یک منطقه از شهر ساختمان ده‌طبقه بسازیم، این مساله چون تاثیرش بر تمام شهر است، باید حتما طرح انطباق شهری باشد و توجیهات فنی داشته باشد.»
طرح خارج کردن دانشگاه علوم پزشکی از محدوده
دانشگاه علوم پزشکی گراش حدود ۱۸۰ هکتار است که سمت بیرونی کمربندی قرار دارد. چندی پیش، پیشنهادی به این شکل مطرح شد: دانشگاه از محدوده حذف شود، و به ازای آن زمین‌هایی در نقطه‌ی دیگری از شهر به محدوده اضافه شود. مهندس مهرابی درباره این مساله توضیح می‌دهد: «این به عنوان یک پیشنهاد مطرح شد. باید هیات امنا و هیات رییسه دانشگاه در جریان باشند و توجیه شوند و موافقت کنند، وگرنه ورود به این قضیه جایز نیست. ولی اگر موافق باشند، اگر ۱۸۰ هکتار دانشگاه از محدوده خارج شود، می‌توان جای دیگری که می‌توان کاربری مسکونی بر روی آن بارگذاری کرد به محدوده اضافه کرد. باید طرح را بیاورند تا در صورت امکان تصویب کنیم. نمی‌دانم الآن شورا موافق این پیشنهاد است یا نه.»
او تاکید می‌کند که باید اطمینان کافی به مردم و مسئولان دانشگاه هم داده شود که دانشگاه از این پیشنهاد ضرری نخواهد کرد: «شاید بد مطرح کرده بودند که اگر دانشگاه از محدوده شهر خارج شود، اتفاق خیلی بدی برای دانشگاه می‌افتد. اینطور نیست. دانشگاه کار خودش را می‌کند و کسی مزاحمتی هم ندارد. همه در جهت حمایت از دانشگاه قدم برمی‌دارند.»
راهی برای اظهار نظر مردم هست؟
آیا به جز شورا و شهرداری، کس دیگری هم می‌تواند در مورد طرح تفصیلی پیشنهادی بدهد یا نه؟ به عبارتی دیگر، آیا در مرحله طراحی، مالکین و کارشناسان و شهروندان هم می‌توانند اظهار نظر کنند؟
جواب مهندس مهرابی نشانه‌ی شهروندگرا بودن اوست: «من چون با فضای گراش کاملا آشنا هستم، قصدم بر این بود که حتما بعد از این که مطالعات وضع موجود انجام شد، در اولین جلسه‌ای که مشاور تحلیل و پیشنهادش را ارائه داد، حتی ۵ جلسه با مردم برگزار کنیم تا نظراتشان را به عنوان ذی‌نفعان بگیریم. حتی قصد داشتیم یک سری خلاصه گزارش‌ها که به روشنی توضیح دهد طرح جامع و تفصیلی چیست و چه کارهایی انجام شده و در چه مرحله‌ای است، به صورت پی‌دی‌اف در فضای مجازی منتشر کنیم تا مردم اطلاعات اولیه را داشته باشند و به جلسه بیایند. وقتی از شهرسازی شهروندگرا صحبت می‌کنیم، همین است. هدف من این بود که در اولین بخش، مردم در جریان کار قرار بگیرند. هرچند هیچ کس موافق این تصمیم من نبود، ولی من می‌گفتم من مسئولم، و تبعاتش را می‌پذیرم.»
طرح جامع و تفصیلی محرمانه نیست
مهندس مهرابی تاکید می‌کند هیچ چیزی در مورد نقشه‌ها و طرح‌های اداره کل راه و شهرسازی نباید محرمانه یا خارج از دسترس مردم باشد: «ما سال گذشته خبری منتشر کردیم که هر کسی هر نقشه‌ای می‌خواهد، می‌تواند از سایت اداره کل بگیرد یا بیاید و فایلش را بگیرد. این هم در این راستاست. یعنی باید در راستای قانون دسترسی آزاد به اطلاعات، همه به این نقشه‌ها دسترسی داشته باشند. ما اصلا طرح جامع و تفصیلی محرمانه نداریم.»
البته مهندس مهرابی بر این نکته نیز تاکید می‌کند که اظهار نظر مردم و ذی‌نفعان باید با ضابطه و از طریق قانونی باشد، تا سو استفاده‌ای صورت نگیرد: «در این مرحله، ارتباط مشاور با افراد اصلا تعریف‌شده نیست و غیرمجاز است. این خیلی کار خطرناکی است. اصلا نباید مشاور با متقاضی ارتباط مستقیم داشته باشد. تا جایی که ما اطلاع داریم، این مشاور هم هیچ وقت ارتباط مستقیمی با کسی برقرار نمی‌کرد. در این مرحله هر کسی هر درخواستی دارد، می‌تواند به شهرداری و یا به ما ارائه دهد که آن را بررسی کنیم.»
کی شورا به نتیجه می‌رسد؟
مهندس مهرابی جواب روشنی به این سوال ندارد، اما تاکید می‌کند: «باید هر چه زودتر انجام شود. چون پولی از بیت‌المال به مشاور داده شده است و باید الآن تعیین تکلیف شود. زمان قرارداد هم یک‌ساله بوده است باید تا آذرماه ۱۳۹۶ به اتمام می‌رسید و الآن بیشتر از یک سال از آن مهلت گذشته است. اداره کل راه و شهرسازی در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۹۷ نیز یک نامه‌ی دیگر برای تعیین تکلیف این طرح به شهرداری فرستاده است، که هنوز به آن جوابی نداده‌اند.»
خبرهای دیگر درباره طرح تفصیلی گراش:
طرح تفصیلی گراش تا کجاست؟
طرح تفصیلی گراش کلید خورد
