هفت برکه (گریشنا)- فاطمه ابراهیمی: با این که بیست سال از آن روزها می‌گذرد اما من هنوز هم فکر می‌کنم به خاطر آن اتفاق وحشتناک است که از دریا می‌ترسم. من فقط هشت ساله بودم که خواهر بزرگترم که به قصد شنا به دریا زده بود مقابل چشمانم در دریاچه ارومیه غرق شد و شوهر عمه‌ام جانش را نجات داد. این اتفاق که گردش یک روز تابستانی ما را خزان کرد هیچ وقت از ذهن خانواده من پاک نشده است.
من هنوز هم از آب و دریا می‌ترسم ولی به منسابت ۲۶ آذرماه روز حمل و نقل این بار به جای زمین و آسمان به سراغ دریا رفتیم. همشهری خودمان است. مرتضی مهرابی سی و یک سال سن دارد فارغ التحصیل رشته ناوبری در مقطع لیسانس از دانشگاه خارک است و اکنون به عنوان پایلوت در بندر نوشهر مشغول به فعالیت است.
به خاطر مسافت راه با او تلفنی صحبت می‌کنم و می‌خواهم بیشتر از این شغل برایم بگوید. شغل پایلوتی همان‌طور که از معنای لغوی آن مشخص است به معنای راهنما یا مشاور است و این شغل ارتباط مستقیمی با رشته‌ای که خوانده‌ام دارد. ما هم شبیه دیگر رشته‌ها برای اخذ مدرک لیسانس باید چهار سال درس بخوانیم. که سه سال آن به صورت تئوری و یک سال دیگرش به صورت عملی روی کشتی گذرانده می‌شود، که عملا به آن دوره کارآموزی گفته می‌شود.
دوره یک ساله عملی‌ام را روی کشتی‌های اقیانوس‌پیما شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران گذراندم و از دانشگاه خارک در سال ۹۱ فارغ‌التحصیل شدم و با وقفه دو ساله‌ای که به خاطر سربازی‌ام افتاد چند ماهی بیکار و به دنبال شغل مد نظرم بودم. آن زمان کمی شرایط کاری سخت‌تر بود و شرکت‌های مختلف به راحتی پذیرش نمی‌کردند. تا این که شغل پایلوتی را انتخاب کردم و در قسمت عملیاتی بندر نوشهر مشغول به کار شدم. خوشبختانه یکی از مزیت‌های این شغل عدم سفرهای نامحدود و دوری از خانواده است که از این بابت راضی‌ام و هر وقت که بتوانم و بخواهم می‌توانم به دیدار خانواده‌ام بیایم.
مهرابی از شغل پایلوتی می‌گوید:«وظایف من با افرادی که به صورت ثابت و شیفتی روی کشتی هستند فرق می‌کند. شغل پایلوتی یک حرفه تخصصی است که بعد ازگذراندن دوره‌های تخصصی جانبی و تکمیلی، می‌توان در آن شروع به کار کرد.»
مهرابی ضرورت ایجاد این شغل را توضیح می‌دهد و ادامه می‌دهد:«بنادر همیشه به عنوان یکی از شریان‌های اقتصادی و درآمدزای هر کشور محسوب می‌شوند و برای این که کشتی‌های مختلف اعم از باربری یا مسافربری از بنادر با زبان‌ها و ملیت‌های متعدد و مختلف به مقصد ایران وارد می‌شوند و چون با مسائل و محدودیت‌های هر بندر آشنا نیستند و به اطلاعات کافی دسترسی ندارند ما باید به عنوان مشاور یا راهنما عمل کنیم. که هر پایلوت علاوه بر داشتن مدرک لیسانس ناوبری باید یک سری دوره‌های جانبی و تخصصی و آموزش‌های لازم مربوط به هر بندر اعم از شرایط آب و هوایی، شرایط عمق کانال و راه‌های دسترسی به کانال بنادر را آموزش ببیند تا بتواند روی کشتی وارد شده به بندر پیاده کند. در واقع هدف اصلی از ایجاد این شغل صیانت از تاسیسات بندر و شریان‌های اقتصادی هرکشور است.»
مهرابی شغلش را بیشتر معرفی می‌کند و می‌گوید: « هر کشتی تجاری که برای تخلیه محموله‌اش یا کشتی مسافربری برای پیاده شدن مسافرانش وارد بندر نوشهر می‌شود قبل از ورودش به بندر، پایلوت‌ها با اجازه کاپیتان کشتی به صورت موقت به عنوان یک مشاور یا راهنما سوار بر کشتی می‌شود و کشتی را از فرمانده تحویل گرفته و تا اسکله و پهلوگیری آن به مقصد می‌رساند. و برای جداسازی از اسکله نیز باز همین روند تکرار می‌شود.»
مهرابی در جواب به این سوال که آیا پایلوت کشتی مسافربری است یا کشتی تجاری، پاسخ داد:«من هم در کشتی مسافربری هم تجاری پایلوتی کرده‌ام. هر پایلوت می‌تواند بعد از آموزش‌های دیده شده در همان بندر مشغول به فعالیت شود. و پایلوت فقط در همان بندری که آموزش دیده می‌تواند فعالیت کند. وظیفه هر پایلوت علاوه بر مشاور یا راهنما بودن وظیفه تردد ایمن و صیانت از تاسیسات بندری و حفظ و نگهداری آن را نیز بر عهده دارد تا کشتی وارد شده به بندر آسیبی به تاسیسات بندری نزند. و ما باید مواظب باشیم که کشتی به گل ننشیند و راه دسترسی به بندر قطع نشود که این اتفاق یک ضرر بزرگ به منافع اقتصادی یک کشور است. یک پایلوت باید همیشه خودش را در یک شرایط روحی و روانی مناسب به جهت حساسیت و مسولیت سنگین کاری قرار دهد تا بهترین تصمیم‌ها به هنگام هدایت کشتی به بندر اتخاذ کند.»
مهرابی در ادامه حرف‌هایش به این نکته اشاره می‌کند که علاوه براخذ مدرک لیسانس ناوبری در رشته حقوق بین‌الملل نیز مشغول به تحصیل است. او دلیل انتخاب این رشته را خلا بزرگ دادگاه مجزا مربوط به رسیدگی دعاوی حقوقی پرونده‌های دریایی دانست وگفت:«رشته دریایی یک رشته بین‌الملل است و من به عنوان یک ایرانی هر جای دنیا می‌توانم کار کنم و این مدرک، تاییدیه‌ی سازمان جهانی دریانوردی(imo) را دارد.»
او دلیل و هدفش از گرفتن این مدرک را توضیح داد و گفت:«ما با این مدرک حقوقی می‌توانیم درخصوص پرونده‌های دریایی راهکارهای بهتری بدهیم و مسائل به وجود آمده را حل کنیم.»
این پایلوت گراشی که با اشاره به این که شغل دریانوردی در ایران هنوز ناشناخته است و کمتر کسی با آن آشنایی دارد می‌گوید:«حتی خودم هم تا قبل از ورودم به این رشته اطلاعات زیادی در این زمینه شغلی نداشتم. تا این که از طریق یکی از دوستانم که خودش هم در رشته‌ای دریایی مشغول به فعالیت است تشویق شدم و خدا را شکر این همان چیزی است که همیشه در زندگی‌ام می‌توانست حال مرا خوب کند.»
مهرابی پیشنهادی هم برای محصلان و دانشجویان و علاقه‌مندان به رشته‌ی دریانوردی دارد:«پیشنهادم به محصلان و دانشجویان این است فقط به رشته‌هایی که در شهر خودشان است، اکتفا نکنند و از مشاوران تحصیلی می‌خواهم که یک نیازسنجی کنند و رشته‌های ناشناخته اما با تضمین شغلی و درآمد خوب را معرفی کنند. این رشته و رشته‌های دریایی تضمین شغلی خوبی دارد و درحال حاضر متاسفانه برای تامین نیروی انسانی از کشورهای خارجی اقدام می‌کنند.»
از مهرابی می‌پرسم که اگر یک روز پایلوتی را کنار بگذارد و به گراش برگردد چه شغلی را برای اداره زندگی‌اش انتخاب می‌کند؟ می‌گوید:«اگر یک روز برگردم می‌توانم در رشته حقوق بین‌الملل در همین شهر خودم مشغول به فعالیت شوم و این خلا بزرگ را که مدت‌ها است ذهنم را درگیر کرده به کمک دوستان مرتبط با این شغل پر کنم.»
مهرابی در حال حاضر یک زندگی شیرین سه نفره را به همراه پسر یک ساله‌اش حسین تجربه می‌کند.این مصاحبه با خاطره‌ای از او به پایان رسید. او تعریف می‌کند:«برای من هر روز کاری بر روی دریا خاطره است اما یکی از خاطرات تلخی که هیچ وقت یادم نمی‌رود در دوران کارآموزی‌ام اتفاق افتاد. مسیر ما از سمت مالتا به ایران بود. این برگشت مقارن شده بود با حملات ناوچه‌های آمریکایی به لیبی که در چند مایلی کشتی ما بود. ما پرتاب این موشک‌ها را از نزدیک می‌دیدیم.»
