هفت‌برکه – گریشنا: طلاق، اولین موضوع مورد بررسی در جلسه‌ی بررسی آسیب‌های اجتماعی شهرستان گراش بود.
به گزارش خبرنگار هفت‌برکه، جلسه شورای اجتماعی سه‌شنبه ۲۳ مردادماه ساعت ۱۱ در فرمانداری گراش برگزار شد. فرودی، فرماندار گراش، با تبریک فرا رسیدن ماه ذی‌الحجه و قرار داشتن در آستانه‌ی عید قربان و عید غدیر گفت: «این جلسه پیرو جلسه‌ی قبلی برگزار می‌شود که در آن آسیب‌ها و معضلات اجتماعی موجود در شهرستان گراش به ده مورد تقسیم‌بندی شد و قرار است از این به بعد در هر جلسه در مورد یک یا دو آسیب صحبت و بررسی شود. در جلسه‌ی امروز وضعیت طلاق در شهرستان گراش و راهکارهای موجود برای کاهش آن را بررسی می‌کنیم.»
سالی ۳۰۰ ازدواج در گراش
فرماندار شهرستان در ادامه پیرامون موضوع طلاق می‌گوید: «طلاق یک پدیده اجتماعی مذموم است، هر چند ممنوع و حرام نیست. اما باید به آن به عنوان آخرین راه‌حل نگاه شود که تبعات سختی را به جامعه تحمیل می‌کند و باید تلاش کرد تا این پدیده را کاهش دهیم.»
او اداره‌ی بهزیستی را به عنوان متولی کارگروه طرحی طلاق معرفی می‌کند و می‌گوید: «عوامل مختلفی از جمله فقر و ثروت، مسائل اجتماعی، شخصیتی و … در بروز طلاق موثر است اما چیزی که می‌تواند طلاق را کاهش دهد، هم‌کفو بودن پایگاه اجتماعی- اقتصادی و جغرافیایی زوجین است. اگر زوجین هم‌کفو باشند، طلاق کمتر صورت می‌گیرد.»
فرودی با اشاره به موضوع ازدواج گفت: «از خیرین تشکر می‌کنم که در حال حاضر صد واحد مسکونی با هدف در اختیار نهادن برای جوانان در دست احداث است که هشتاد درصد آن رو به اتمام است. در چهار ماه اول امسال ۹۲ مورد ازدواج ثبت شده است که در طول سال حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ مورد ازدواج برای جوانان در سطح شهرستان رقم می‌خورد. برای تسهیل در بحث ازدواج، ادارات و نهادها می‌توانند سالن و امکاناتی را در اختیار جوانان قرار دهند. اخیرا دو مورد از ازدواج‌ها در زمین سپاه صورت گرفته است که کار مثبتی است. در وضعیت اقتصادی و شرایطی که در حال حاضر در آن قرار داریم، همه ادارات باید به کسانی که می‌خواهند تشکیل خانواده دهند، کمک کنند. همچنین تشکر می‌کنم از خیرینی که جهیزیه تهیه می‌کنند و به صورت سالانه گزارش می‌‌دهند. و تقاضا دارم این عنایت را نسبت به روستا هم داشته باشید.»
عوامل طلاق از سن پایین تا عدم مسئولیت‌پذیری
علی‌اکبر غلامی، رئیس اداره‌ی بهزیستی، عوامل دخیل در طلاق را لیست می‌کند: «سن پایین ازدواج، عدم آموزش‌های لازم برای تشکیل خانواده و شروع زندگی مشترک (آموزش پیش از ازدواج رسمی و غیررسمی)، عدم وجود فرصت مناسب آشنایی و شناخت متقابل با توجه به مراسم‌های سنتی ازدواج در شهر گراش، مشکلات اختلالات رفتاری زوج شامل پرخاشگری، اعتیاد، عدم مسئولیت‌پذیری، حمایت تام والدین از طلاق در اثر کم شدن آستانه تحمل والدین در مدیریت بحران طلاق، نداشتن مهارت‌های لازم جهت مداخلات مناسب در اختلافات فرزندان، ضعف باورهای دینی خانواده‌ها و نسل جدید، کم تاثیر بودن نقش آموزش‌هایی که تحت عنوان آموزش پیش از ازدواج در مراکز بهداشتی در زمان عقد به زوجین ارائه می‌شود به علت مشکلات اجرایی کار، عدم شناخت زوجین از مسئولیت‌های فردی وابسته به نقش (پدر، مادر و همسر)، نزول ملاک‌های انتخاب همسر در مراحل ابتدایی انتخاب و تصمیم‌گیری در مورد طلاق بر اساس ملاک‌های متعالی (انتخاب بر اساس پایگاه و جایگاه اجتماعی بدون توجه به ملاک‌های مهمتر اخلاقی و…) و طلاق بر اساس ملاک‌های اساسی و مهم، عدم شناخت نیازهای جنسی زوجین، افت آستانه تحمل عمومی افراد (والدین و زوجین) و تمایل به رهایی از بحران بدون تحمل عامل بحران، تغییر دیدگاه‌ها و انتظارات زوجین پس از ورود به دانشگاه و ادامه تحصیل با توجه به شرایط جدید، عدم وجود فرهنگ استفاده از برنامه‌های گفت‌وگو محور فضای مجازی و آسیب‌زا بودن آن‌ها در روابط زوجین، لزوم راه‌اندازی مرکز مشاوره علی‌رغم وجود مشکلات فرهنگی در خصوص مراجعه به مشاور در شهر گراش، از بین رفتن فرهنگ مداخلات کدخدامنشانه در بین خانواده‌ها و عدم پذیرش این فرهنگ در نسل جدید، عدم توجه به اختلافات طبقاتی از طرف زوجین، تعصب به آداب غلط ازدواج و رسوم غلط به عنوان عامل مخرب در روابط زوجین و عامل بروز اختلافات و طلاق هستند.»
او پیشنهاد‌ها، راهکارها و اقدامات بهزیستی را نیز ارائه کرد و گفت: « ایجاد مرکز مشاوره عمومی در مرحله صدور موافقت اصولی است که در صورت پیگیر بودن متقاضی تا پایان سال راه‌اندازی خواهد شد. برگزاری کارگاه‌های آموزشی مهارت‌های زندگی در محلات بندوشیخ، پاقلعه، محله خیابان پرواز، محله خیابان دانشگاه، راه‌اندازی خط ۱۴۸۰ به صورت کاملا مطمئن و داشتن مشاور‌های مجرب، استفاده از ظرفیت منبر روحانیون در ایام محرم، آموزش و آگاه‌سازی خانواده‌ها و افراد در شرف ازدواج، مهارت‌های زندگی، فرزند‌پروری، آموزش پیش از ازدواج، نقش والدین و آموزش فضای مجازی، حذف آداب و رسوم مشکل‌زا، تغییر در سبک الگوی ازدواج و فراهم آوردن شرایط آشنایی طرفین با نظارت والدین مواردی است که می‌تواند در کاهش طلاق موثر باشد.»
مردم هم برای ازدواج هم برای طلاق عجله می‌کنند
روان‌بین که تنها چند هفته از معارفه‌ی او به عنوان رییس دادگاه گذشته است، گفت: «چون جلسه منحصرا به بحث طلاق مربوط است روی این موضوع زوم می‌کنیم. عواملی که موجب بروز طلاق می‌شود برای ما به عنوان دادگستری که ارتباط مستقیم با شکل‌گیری پرونده طلاق داریم، ملموس‌تر است. افراد با عدم شناخت کافی ازدواج می‌کنند و از طرف دیگر نیز خیلی سریع تصمیم به طلاق می‌گیرند و حتی حاضر نیستند دو ماه دیگر همدیگر را تحمل کنند. چه در ازدواج و چه در طلاق عجله دارند.»
رییس دادگاه گراش در مورد ارتباط طلاق و مواد مخدر گفت: «مسائل اقتصادی و امور مالی نیز ارتباط مستقیمی با موضوع طلاق دارد. موضوع مواد مخدر از دو مبحث مصرف و حمل آن قابل بررسی است، تعداد قابل توجه زندانیان ما به دلیل مواد مخدر در زندان هستند. حمل مواد مخدر مجازات‌های سنگین و حبس‌های طولانی‌مدتی دارد. فردی تنها به دلیل بدهی دو میلیونی حاضر است که مواد را حمل کند و تاوان سنگینی همچون سلب حیات و حبس را به دوش بکشد و همان‌طور که می‌دانید حبس بیش از ۵ سال منجر به طلاق می‌شود.»
روان‌بین در مورد راه‌حل‌های کاهش طلاق گفت: «با بالا بردن آستانه‌ی تحمل و ایجاد فرهنگ‌سازی و از خودگذشتگی و همچنین رواج فرهنگ عذرخواهی می‌توان مانع از طلاق شد. درصد بالایی از طلاق‌ها در اوایل ازدواج به دلیل عدم آگاهی و ازخودگذشتگی اتفاق می‌افتد. آموزش و پرورش می‌تواند با نهادینه کردن فرصت برای شناخت کافی زوجین در حل این مشکل راه‌گشا باشد. فضای مجازی نیز علاوه بر داشتن ویژگی‌های مثبت در بروز مشکلات معافی عفت می‌تواند موثر باشد. آن‌قدر پرونده‌ها در دادگستری زیاد است که ما نمی‌توانیم برای همه آن‌ها با دید مصالحه وقت بگذاریم. از شورای حل اختلاف و دیگر ادارات درخواست داریم در این زمینه با ما همکاری داشته باشند.»
مساح، کارشناس معاونت بهداشت، و ثریا انصاری، مدیر گروه سلامت مبحث خانواده و مدارس، توضیحاتی پیرامون اجرای طرح «بهار نکو، مشاوره قبل، حین و بعد از ازدواج» ارائه دادند و اشاره کردند: «این طرح یک طرح کشوری است که با هدف انجام مشاوره‌های تخصصی در راستای کاهش طلاق در سطح شهرستان گراش در حال پیگیری و در شرف اجرا است. این طرح با همکاری معاونت بهداشت و نهاد رهبری دانشکده علوم پزشکی، دادگستری، بهزیستی و سازمان تبلیغات اسلامی اجرا خواهد شد.»
در این طرح مدرسانی که از طریق اساتید کشوری آموزش‌های لازم را دریافت کرده‌اند، در محل مرکز خدمات جامع سلامت سعادت، به مشاوره و آموزش زوجین خواهد پرداخت. مشاورین این طرح دو روز در هفته در محل مرکز خدمات جامع سلامت سعادت مستقر خواهند بود و به بررسی و انجام مشاوره زوجین و مراجعین خواهند پرداخت. از آن‌جایی که بیشترین طلاق‌ها در پنج سال اول زندگی اتفاق می‌افتد (بر اساس آمار و اطلاعت کشوری) مشاوره تخصصی جهت مراجعین اعم از قبل از ازدواج، در شرف ازدواج و پنج سال اول ازدواج در این مرکز انجام خواهد شد. مشاورین ارائه‌دهنده خدمات از ادارات و ارگان‌ها شامل سازمان تبلیغات برای تامین کارشناس مذهبی، بهزیستی برای تامین مشاور خانواده (روانشناس)، معاونت بهداشت دانشکده برای تامین تعیین مکان اجرای طرح بهار نکو و تامین کارشناس سلامت جنسی زن و مرد، دادگستری برای تامین کارشناس حقوقی و نهاد رهبری دانشکده که متولی و ناظر بر اجرای برنامه بر اساس طرح بهار نکو است، می‌شود.
در این طرح همچنین ساعات حضور زوجین در جلسات آموزشی حین ازدواح از ۲ ساعت به ۶ ساعت افزایش داده خواهد شد و مکان اجرای این طرح، مرکز خدمات جامع سلامت سعادت، از طریق معاونت بهداشت دانشکده علوم پزشکی، مشخص و تجهیز شده است.
این طرح پس از برگزاری دوره‌های آموزشی- تخصصی با استفاده از تجربیات اساتید کشوری، مختص مربیان در سطح شهرستان اجرا خواهد شد وکلیه مشاوره‌ها و آموزش‌های توزیع منابع آموزشی… هم به صورت رایگان انجام می‌شود.
فرمانده سپاه: معضلات اجتماعی در روستاها بیشتر است
سرگرد دهقان، فرمانده ناحیه‌ی مقاومت بسیج سپاه گراش، با تبریک سالروز ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) صحبت‌های خود را شروع کرد و گفت: «در خصوص مبحث اعتیاد، مقام معظم رهبری از آن به عنوان غم بزرگ در جامعه اسلامی یاد کردند. و همیشه نگران این قضایا هستند و خواهند بود و در جلسات متعدد این موضوع را عنوان می‌کنند. در موضوع طلاق اقداماتی از طریق سپاه داریم دنبال می‌کنیم در این حوزه از سه ماهه چهارم سال گذشته طرحی با هماهنگی شبکه بهداشت و از سوی جامعه پزشکی، بیمارستان و دانشکده علوم پزشکی در پنج حوزه تحت عنوان برنامه‌های آموزش، پیشگیری، مشاوره، بهداشت و درمان در حال اجرا است که با همکاری خوبی از سوی نهادهایی که نام بردیم ماهانه در سطح محلاتی که در جغرافیای هدف ما مشخص شده انجام وظیفه می‌کنیم. خیلی از مشکلات و آسیب‌هایی که در این حوزه وجود دارد به دلیل عدم آموزش و عدم مشاوره است که متاسفانه منجر به این قضایا می‌شود. ما کارگروهی تحت عنوان طرح کرامت داریم که شبکه بهداشت هم این موضوع را دنبال می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «در خصوص نوع برخورد و چگونگی این قضیه در بحث طلاق اول باید آسیب‌ها و مشکلات در این طرح اصلاح شود. همه مشکلات هم مختص اداره و یا سازمان خاصی نمی‌شود باید تقسیم وظایف شود. وقتی مشکلات و آسیب‌هایی در هر حوزه‌ای وجود دارد باید متولی آن مشخص شود که کار پیش رود و به صورت مستمر در جلسات مختلف طرح موضوع و نتیجه‌گیری شود. متاسفانه در اینجا و خیلی از شهرستان‌ها به مرکز بیشتر از روستا و دهستان‌ها توجه می‌شود وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم مشکلات روستاها متاسفانه خیلی بیشتر از اینجا است هم در حوزه مواد و هم طلاق رو به افزایش است باید رسیدگی اساسی شود.»
فرمانده سپاه یکی از معضلات را تردد برای کار به کشورهای حوزه خلیج فارس دانست: «مشکلاتی که در سطح گراش پیش روی ازدواج جوانان داریم می‌تواند به دلیل یک سری آداب و رسوم غلط که از قبل در شهرستان بوده و در حال حاضر هست، باشد که هزینه‌های هنگفتی به خانواده و جوان تحمیل می‌شود. و جوان در شرایط اقتصادی امروز مجبور است هزینه‌های سنگینی را پرداخت کند. در حوزه بروز طلاق هم متردد بودن عزیزان بزرگواری که در حوزه خلیج فارس مشغول به کار هستند و دوری آن‌ها از خانه و خانواده را می‌توان موثر دانست وقتی در یک خانواده یک سال شوهر در منزل حضور ندارد، عامل آسیب‌زایی برای خانواده محسوب می‌شود، به این موضوع باید در سطح شهرستان به صورت موشکافانه توجه شود.»
دهقان برای در اختیار قرار دادن امکانات سپاه در ترویج ازدواج اعلام آمادگی کرد: «برای تشویق جوانان به ازدواج ما از طریق ظرفیت‌هایی که داریم هم سالن و هم زمین چمن در خدمت عزیزان هستیم. در زمینه‌ی راه‌اندازی مرکز مشاوره که آقای غلامی فرمودند نیز در اکثر شهرستان‌ها مرکز مشاوره بسیج با همکاری دادگستری و شورای حل اختلاف راه‌اندازی شده و ما هم اینجا از راه‌اندازی آن استقبال می‌کنیم.»
باید زمینه بروز آسیب‌های اجتماعی را دید
دکتر ابراهیم مهرابی به عنوان معتمد و کارشناس امور اجتماعی در این جلسه حضور داشت. او می‌گوید:« آسیب‌های اجتماعی دارای شرایط زمینه‌ای بروز هستند که عبارتند از«فرهنگ، هنجار، نظام ارزشی، ویژگی‌های اقتصادی، سیاسی، جغرافیایی و …» جهت آسیب‌شناسی باید پرسش‌های زیادی را مد نظر داشت: آسیب چیست؟ عوامل زمینه‌ساز کدام‌اند؟ عوامل آشکار‌کننده آسیب در کدام طبقه شیوع بیشتری دارند؟ در کدام سنین؟ توانایی و عزم مردم و دولت در پیشگیری و درمان آسیب چه اندازه است؟ راه‌های کاهش آسیب کدام‌اند؟ چه شیوه‌ای؛ درمان یا پیشگیری؟ کدام آسیب در اولویت است؟(آسیب‌های خانواده، زنان، طلاق، جوانان، اعتیاد، اینترنت، ماهواره، دانش‌آموز، هویت، جنسی و…) در حذف و کاهش آسیب باید به علل آسیب‌زا پرداخت در مرحله بعد به معلول چرا که اگر علت آسیب، رفع شد. خود به خود، خود آسیب نیز حذف شده یا کاهش می‌یابد.»
مهرابی علت‌های آسیب‌زا را معرفی می‌کند و ادامه می‌دهد:«بدتعریفی از آموزه‌های دینی که راه‌حل آن باز تعریف صحیح آن‌ها است، باور عامی به توفیق اراذل و عدم توفیق افضل وجود دارد که این باور به شدت آسیب‌زا است. جابه‌جایی اولویت‌های زندگی، اول معاش بعد معاد، اول آسایش و بعد آرامش، منظور از اولویت زمانی نیست بلکه اولویت رتبی است. تشویش در نظام ارزشی (متاسفانه ما در موارد متعدد دچار ارزش‌های متناقض شده‌ایم.) کاهش حرمت اولیا و معلمان و مربیان و در نتیجه کاهش نقش الگویی آن‌ها، ترجیح مدیریت کنترلی به جای مدیریت پویا و پیشران، فروکاهش و فروخفتن آموزه ایثار، تقدم منافع فرد بر جمع، کاهش بسترهای شادمانی‌آفرین در نتیجه تبدیل شادمانی عینی و ابژکتیو به فضای شادی‌آفرین مجازی و سوبژکتیو، تفسیر ایمان به تسلیم به جای تعبیر ایمان به عشق تا کار ما نامشروط صورت گیرد، نقش نظام سلطه در اضمحلال فرهنگ و خرده‌فرهنگ‌ها و تعلیق هویت ملی و دینی.»
دهقان با انتقاد به صحبت‌های مهرابی می‌گوید:«بعضی حرفها بازی با کلمات است این که جای اراذل و افاضل باید تعریف شود، ارازل کی هست و افاضل چه کسی هستند؟ چون می‌گویید در جامعه ما جایشان عوض شده اگر منظور و تعبیر شما نیروهای انقلابی است بازتعریف شما از این موضوع چیست؟ بعد هم سکولار بودن مردم جامعه ما این که می‌گویید اول شکمشان پر کنید و بعد خود به خود مشکلی به وجود نمی‌آید. خوب این موضوع وظیفه‌ی چه کسی است؟ این که اشتغال ایجاد شود و کار ایجاد شود این مشخص است و قضیه‌ای نیست که ما بخواهیم از آن دفاعی کنیم. بعد می‌گویید: مدیریت کنترلی پیدا کردیم شما اگر توجه کنید به صحبت‌های رهبری، رهبر پیرامون هر موضوع حداقل چند سال قبل تذکر داده‌اند؟ لااقل ده سال، وقتی یک اتفاق می‌خواهد در کشور رخ دهد، ده سال قبل آقا این گوشزد را کرده است. حضرت آقا در حوزه تهاجم فرهنگی سال‌ها گفتند و اما گوش شنوایی نبود. می‌گویید ما نیامدیم از اسلام به صورت کامل تابعیت کنیم و به خاطر همین یک سری مشکلات در حوزه کشور داریم.»
و مهرابی با این جمله که نگاه من سیاسی نیست و اینجا نگاه من کاملا اجتماعی و فرهنگی است به او پاسخ می‌دهد.
فرودی نیز در جمع‌بندی این صحبت‌ها می‌گوید: «صحبت‌های مهرابی صحبت‌های جامعه‌شناختی و معرفتی و نظر شخصی خودشان به عنوان استاد دانشگاه و از سر صداقت و دلسوزی بود هر چند تک تک صحبت‌های ایشان جای بحث و بررسی و کنکاو و نقد و نظر است. این صحبت‌ها، صحبت‌هایی زیربنایی است که می‌تواند به حل برخی مشکلات جهت دهد.»
آمار رسمی طلاق گراش صفر است
علی باقری رییس اداره ثبت احوال گراش گفت:«دفتر ثبت ازدواج باید پنج سال سابقه داشته باشد تا بتوان دفتر ثبت طلاق راه‌اندازی کرد، چیزی که به ذهن من رسید. دفتر ثبت ازدواج و طلاق باید یکی باشد شاید یک شخص خاص نتواند دفتر ثبت طلاق را به تنهایی راه‌اندازی کند من پیشنهاد دارم دفتر ثبت طلاق سیار برای حل مشکلی که در حال حاضر داریم راه‌اندازی شود تا یک مرجع آماری دقیق داشته باشیم. دفتر ثبت ازدواج الان یک سال است که فعال است.»
فرودی نیز به او پیشنهاد می‌دهد:«شما یک کار دیگر هم می‌توانید بکنید با توجه به این که طلاق‌های ما در دفاتر لار ثبت می‌شود این آمار را از اداره لار بگیرید. از این طریق می‌توانید آمار را داشته باشید.»
آیینه‌افروز از اداره فرهنگ و ارشاد به صحبت‌های فرماندار پیرامون محرمانه بودن برخی اطلاعات انتقاد کرد و گفت:«تا زمانی که ما بخواهیم آمار را محرمانه نگه داریم به هیچ جایی نمی‌رسیم. همیشه ما آمار موضوعاتی مثل طلاق و مواد مخدر را محرمانه کردیم. نمی‌شود در مورد یک موضوع موهوم تصمیم گرفت باید یک سری کارشناس‌های مستقل در اختیار داشته باشیم و یک گروه را تعیین کنند برای این آمارگیری‌ها و به صورت مستقل آمار بگیریند و به آمارهای محرمانه هم دسترسی داشته باشند و ما باید عمق فاجعه را به جامعه اعلام کنیم این اتفاق باید بیافتد آقای رئیس جلسه.»
رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی گراش معتقد است باید نتایج طلاق را دقیق‌تر بررسی کرد: «یک مساله دیگر این که طلاق فاجعه نیست. عده‌ای از طریق طلاق درصدد هستند از یک شرایط بد منتقل شوند به فضای خوب من اعتقاد دارم آن‌ها در تلاش‌اند بروند به مرحله بهتر ما برای آن مرحله به آمار احتیاج داریم، برویم و از چند نفر که طلاق گرفتند بپرسیم به چه رسیده‌اند؟ به زندگی خوبی رسیدند یا نه؟ شاید ما یک نمونه خوبی هم داشته باشیم. فضای مجازی هم بد نیست و از این فضا امکانات بهتری هم می‌توانیم داشته باشیم.»
فرودی نیز در جواب به او گفت:«من بحث آمار اعتیاد را در نماز جمعه اعلام کردم بحث طلاق را هم عملا گفتیم و صدا ضبط شد ما فقط نمیخواهیم جامعه را ملتهب کنیم. نباشد بهتر است. این نشانه ضعف همه ما است باید اعتراف کنیم که ما مسئولین و همه کسانی که در جامعه نقش دارند، کوتاهی کردیم که این معضلات در جامعه ایجاد شده باید بپذیریم و باید درد را بپذیریم و دنبال درمانش باشیم.»
فرماندار شهرستان در پایان جلسه پیگیری دفتر ثبت طلاق، ضرورت برگزاری دوره‌های آموزشی، معرفی خط مشاوره ۱۴۸۰، اجرای طرح بهار نیکو، اجرای دوره‌های آموزشی و درمانی از سوی سپاه و راه‌اندازی مرکز مشاوره سپاه را به عنوان مصوبات جلسه اعلام کرد.
بر اساس آمار غیر رسمی نسبت طلاق به ازدواج در گراش حدود ۱۶.۷ و کمی پایین‌تر از متوسط کشوری است.