هفت‌برکه (گریشنا): پنجمین نشست خبری روسای ادارات با خبرنگاران گراش به اداره‌ی محیط زیست در هفته‌‌ی محیط زیست اختصاص داشت. ادارهای که هیچ کارمندی ندارد و تمام بار مسئولیت آن بر روی دوش مهندس محمد جمالی، رئیس این اداره، سنگینی می‌کند. او عقیده دارد برپا بودن اداره محیط زیست در این وضعیت تنها امتیازی است که ما را نسبت به حرکت به سمت پیشرفت خوش‌بین کرده است. گفت‌وگوی خبرنگاران را با رییس اداره‌ی محیط زیست که بیست و دوم خردادماه در سالن کنفرانس فرمانداری گراش انجام شد با هم می‌خوانیم.
چارت داریم ولی استخدام نداریم
هفت‌برکه: در گفت‌وگویی که پیش از این داشتیم و در نشریه‌ی افسانه گراش منتشر شد، شما امیدوار بودید که بتوانید سریع‌تر چارت تشکیلاتی را راه‌اندازی و تکمیل کنید. آیا در طول این مدت اتفاقی افتاده و پیشرفتی داشته‌اید؟
جمالی: نه، متاسفانه هیچ اتفاقی نیافتاده است. در سطح سازمان ما اصلا استخدام نداشته‌ایم. ریزش داشته‌ایم ولی هیچ استخدامی در سطح سازمان یعنی در کل کشور نداشتیم! ما الان صاحب چارت هستیم و پنج پست داریم: رییس اداره یا فرمانده، دو کارشناس پایش محیط زیست و محیط‌بان مسلح و محیط‌بان راننده. ما این پنج پست را داریم که فعلا تنها یک پست آن اشغال است. چهار پست دیگر خالی است. ولی این موضوعی است که در سطح سازمان مطرح است و ما اصلا استخدامی در این مدت نداشتیم.
هفت‌برکه: این چارت از قبل بود یا تازگی‌ها تصویب شده است؟
جمالی: الان نزدیک دو سال است که ما این چارت را داریم، ولی برای پر کردن آن کسی را نداریم.
هفت‌برکه: چه کاری می‌توان در جهت جذب نیرو و پر شدن چارت تشکیلاتی انجام داد؟
جمالی: عملا چارت‌ها خالی می‌ماند. ما تنها ادارهای نیستیم که صاحب چارت خالی هستیم. کلا محیط زیست در سطح کشور از لحاظ جذب نیرو بسیار کند و ضعیف عمل می‌کند و این مشکل را داریم. در حال حاضر سازمان محیط زیست با مناطق گسترده‌ای که در اختیار دارد، شاید نزدیک به شش هزار نیروی رسمی، پیمانی و قرارداد خرید خدمت داشته باشد که جوابگوی محیط زیست کشور نیست.
هفت‌برکه: آیا نمی‌توان از نیروهای شهرستان همجوار کمک گرفت؟
جمالی: بسته به مناطق تحت مدیریت سازمان، نیروها در سطح استان اولویت‌بندی می‌شود که حالا هر شهرستانی چند منطقه داریم. پنج منطقه داریم شامل پارک ملی، پناهگاه حیات وحش، منطقه حفاظت شده و منطقه شکار ممنوع که بسته به اولویت مناطقی که در شهرستان وجود دارد، نیروها را معمولا تقسیم‌بندی می‌کنند که ما در هیچ شهرستانی نیرو به اندازه کافی نداریم.
از تعطیلی اداره جلوگیری کردیم
هفت‌برکه: به هر حال برای انجام دادن کار به نیرو نیاز دارید. به چه شکل کمبود نیرو را جبران کردید؟
جمالی: جبران که نمی‌شود گفت. ما فقط کنار آمدیم با قضیه و تمام تلاشمان این بوده که این اداره پابرجا بماند. نظر اداره کل بر این بود که اداره گراش کلا تعطیل شود. یعنی تحت فشار بودیم که تعطیل کنیم. ولی یک سال و نیم قبل با تدبیری که شد و پیگیری‌های فرماندار، از بروز این اتفاق جلوگیری شد.
هفت‌برکه: پس اگر کسی این انتقاد را مطرح کند که اداره محیط زیست کم‌کار بوده و در این دو سال پیشرفتی نداشته، خودتان این موضوع را قبول دارید؟
جمالی: ما این انتقاد را قبول داریم، اما همین که ماندیم یک پیشرفت است. انتقاد نه به اداره به کل سازمان است. یعنی خود اداره کل در بحث تامین نیرو ضعیف است و در کل کشور کمبود نیرو داریم. ضمن این که اداره گراش هم نوپاست و زیاد سابقه‌ای ندارد.
ارتباط با سمن‌ها
هفت‌برکه: شما در بخشی از سازمان‌دهی گروه‌های اجتماعی فعال هستید و از کمک آنها استفاده می‌کنید. ارتباط شما با انجمن‌ها و سمن‌ها به چه شکل است؟
جمالی: ما در گراش انجمن رسمی ثبت‌شده نداریم. انجمن‌های خودفعالی هستند که بچه‌های علاقه‌مند در آن فعال هستند. ما کم و بیش ارتباط داریم ولی بیشتر ارتباط در زمینه آموزشی است. ما در زمینه اجرایی متاسفانه نمی‌توانیم از این عزیزان فعال استفاده کنیم.
هفت‌برکه: چرا؟
جمالی: در بحث اجرایی از نظر قانونی مشکل داریم. چون محیط زیست یک ارگان شبه نظامی است و نیروهایش مسلح هستند. ما از این انجمن‌ها در زمینه برخورد با متخلفین شکار صید به صورت رسمی نمی‌توانیم استفاده کنیم.
هفت‌برکه: حداقل می‌توانید برای برنامه‌های فرهنگی و آموزشی از آنها استفاده کنید.
جمالی: بله در زمینه‌ی برنامه‌های فرهنگی و آموزشی از آنها استفاده می‌کنیم. و اینها خوب مشارکت می‌کنند و در این زمینه فعال هستند.
هفت‌برکه: چند گروه هستند که در این زمینه فعال‌ترند؟ می‌توانید اسم ببرید؟
جمالی: دو گروه هستند که فعال هستند، یکی از آنها انجمن ایکوموس است که البته زیست محیطی نیست ولی در زمینه زیست محیطی فعال هستند؛ و یکی هم گروه انجمن محیط زیست و حیات و گردشگری است. این دو انجمن فعال هستند. اخیرا هم یک انجمن تحت عنوان آبوان فعالیتش را آغاز کرده است که آن هم زیست محیطی نیست، ولی گروهی بی‌ارتباط با محیط زیست هم نیست. در بحث آب و انرژی فعالیت می‌کنند و متاسفانه به ثبت نرسیده‌اند. ولی گروه‌های کم‌وبیش فعالی هستند.
هفت‌برکه: برای فعال‌تر کردن گروه‌ها یا ایجاد گروه‌هایی که در بحث آموزشی-اجتماعی با شما همکاری کنند، درصدد کمک برای به ثبت رسیدن این انجمن‌ها هستید؟
جمالی: این انجمن‌ها باید از کانال فرمانداری بیایند و درخواست دهند. یعنی مراتب خاص خودش را دارد که باید از کانال فرمانداری و وزارت کشور طی شود.
وطیفه اداره ما حفاظت است
هفت‌برکه: این سوال را قبلا هم پرسیده‌ایم: تفاوت وظایف و اختیارات اداره شما با اداره منابع طبیعی چیست؟
جمالی: خیلی زیاد است. آنها عرصه‌های طبیعی را می‌توانند واگذار کنند، ما چیزی به عنوان واگذاری نداریم. ما فقط ارگان نظارتی- حفاظتی هستیم. حفاظت از همه عرصه‌ها؛ آب، خاک، هوا، دریا، کوه و جنگل، حیات وحش و نظارت بر ارگان‌هایی که ذاتا آلایندگی دارند مثل کارخانه‌جات، شهرداری‌ها، مراکز بهداشت و بیمارستان و مراکز درمانی.
هفت‌برکه: یعنی منابع طبیعی به دنبال این است که به چه شکل می‌توان از منابع موجود بهره‌برداری کرد و شما به دنبال نظارت برای عدم تخریب این منابع هستید؟
جمالی: منابع طبیعی هم نقش حفاظتی دارند و هم نقش بهره‌برداری. البته مدتی است وظایف منابع طبیعی ظاهرا عوض شده است و آنها هم دارند می‌روند به سمت ارگان نظارتی و حفاظتی، یعنی بخش بهره‌برداری را به بخش جهاد کشاورزی سپرده‌اند.
هفت‌برکه: نحوه‌ی جمع‌آوری و از بین بردن زباله به اداره محیط زیست مربوط است؟
جمالی: بحث زباله مستقیما به شهرداری مربوط است. یعنی مدیریت زباله‌ی خانگی با شهرداری است و زباله‌های روستایی با بخشداران است. بخشداران هم این موضوع را به دهیاران ارجاع می‌دهند. الان مدیریت زباله‌های شهری، زباله‌ها را از طریق دفن دفع می‌کنند، در حالی که دفن هم روش مورد پسند محیط زیست نیست. ما می‌پسندیم که به صورت بازیافت باشد و بازیافت اصولی صورت بگیرد. ولی این‌جا به صورت دفن است و آن هم نه به صورت استانداردی که محیط زیست تعریف کرده و ناقص است. معمولا همه‌جا ناقص است.
هفت‌برکه: شما مشکل زباله‌های عفونی را برطرف کردید؟
جمالی: تا حدودی. بیشتر آن را. شاید نزدیک به نود درصد آن خدا را شکر برطرف شده است. هر ارگانی که زباله‌ای تولید می‌کند، مدیریت دفع و انهدام آن را هم برعهده دارد. مسولیت زباله‌های عفونی با وزارت بهداشت است. قبلا زباله‌های عفونی به همراه زباله‌های خانگی هم‌زمان با هم یک‌جا جمع می‌شد و می‌رفت برای محل دفن. ولی الان این‌طور نیست. الان زباله‌های عفونی ابتدا در بیمارستان با دستگاه اتوکلاو استریل می‌شوند، بعد بی‌خطر‌سازی می‌شوند، بعدا اینها همراه با زباله‌های خانگی اجازه دفن دارند.
آیینه گراش: فکر می‌کنید آنقدر قوی هستید که بتوانید در شهرداری و ارگان‌های دیگر موثر باشید؟
جمالی: بله. ما تا الان موفق بودیم تا حدودی. ما نمی‌خواهیم بگوییم صددرصد، چون چیزی به عنوان صددرصد نداریم، ولی در حد و اندازه‌ای که نوپا و تنها هستیم، تا حدودی موفق بودیم. مثلا در بحث شهرداری و دفن زباله‌ها، جایگاه دفن زباله فعلی قابل قیاس با قبلا نیست. پنج سال پیش زباله‌های عفونی شهر همراه با زباله‌های معمولی سوزانده می‌شد. ما اصلا دفن نداشتیم. ولی الان تراشه کشیده شده، فنس‌کشی شده و قدمی رو به جلو برداشته شده. البته من این را قبول ندارم و مطابق با استانداردهای ما نیست، ولی بالاخره قدمی برداشته شده و باز هم ان‌شاالله بهتر خواهد شد.
جمع‌آوری تنها راه مقابله با سگ‌های ولگرد
آیینه گراش: مردم به‌خصوص حاشیه‌نشین‌ها به خاطر سگ‌های ولگرد خیلی معذب هستند. با توجه با این که شهرداری اقدامی نکرده در این زمینه و جوابی برای این قضیه ندارد، نظر شما چیست؟
جمالی: باید جواب داشته باشد. کنترل سگ‌های ولگرد مطابق قانون وظیفه شهرداری است. معدوم‌سازی هم ما نداریم. در واقع درستش می‌شود کنترل سگ‌های ولگرد نه معدوم کردن آنها. این تعریف آمده و قانونش را وزارت کشور ابلاغ کرده به کل شهرداری‌های کشور. باید یک مراکزی در نظر بگیرند جهت نگهداری، تیمارداری و کنترل سگ‌های ولگرد. قبلا معدوم‌سازی بود، الان محیط زیست جلو معدوم‌سازی را گرفته است. باید جمع‌آوری و کنترل سگ‌های ولگرد را انجام داد. شهرداری نمی‌توند بگوید من زیر بار نمی‌روم و باید قبول کند. البته شهرداری تا حدودی از نظر فنی دچار مضیقه است. کسی که متخصص این کار باشد و بیاید با آنها همکاری کند، نیست. این تکلیف برای کل شهرداری‌های کشور است و چون کار هزینه‌بری است و شهرداری‌ها با کمبود بودجه مواجه هستند، این کار کند پیش می‌رود.
مردم نیز در این زمینه می‌توانند همکاری داشته باشند. بهترین همکاری که مردم می‌توانند داشته باشند، بحث مدیریت زباله‌ها است. سگ‌های ولگرد معمولا جاهایی هستند که زباله باشد. چون سگ‌ها بی‌جهت اطراف خانه‌ها نمی‌پلکند و دنبال غذا هستند. اگر مردم برای دور ریختن زباله‌ها با ماموران جمع‌آوری زباله هماهنگ باشند، یقینا این موضوع در کنترل سگ‌های ولگرد می‌تواند کمک کند. از طرفی با حل کردن مشکلات کشتارگاه، مشکل سگ‌های ولگرد هم حل خواهد شد.
زارع (روابط عمومی فرمانداری): در این زمینه فرماندار در جلسه‌ای صحبت کرد و گفت شهرداری متقبل شده که هزینه را بدهد و یک منطقه یا محله را اجاره کنند و سگ‌های ولگرد که در شهر هستند را جمع‌آوری کنند. فرماندار اعلام کرد که خارج از شهر مرکزی را اجاره کنند و این موضوع را در اولویت قرار داده‌اند.
چه کسی مسئول آب‌ها سطحی یا فاضلاب است؟
هفت‌برکه: برای جلوگیری از رهاسازی فاضلاب در کوچه‌ها هم برنامه‌ای هست یا اقدام خاصی انجام شده است؟
جمالی: این یک مناقشه بین شهرداری و اداره آب و فاضلاب است. این دو ارگان سر تعریف فاضلاب با هم توافق ندارند. شهرداری می‌گوید این فاضلاب نیست و به آبفا ربط دارد، و آبفا می‌گوید اینها آب‌های سطح الارضی هستند و به شهرداری ربط دارد. برای حل این مساله، این دو ارگان باید بنشینند و به توافق برسند. ولی این کار نباید اینقدر کش پیدا کند و این وظیفه هر دو ارگان است. فعلا وظیفه شهرداری است که موضوع را زودتر جمع‌وجور کند.
هفت‌برکه: شما نقشی روی نظارت بر این موضوع ندارید؟
جمالی: نه. ما در کار اجرایی نیستیم. ما فقط تذکر می‌دهیم که باید زودتر این مشکلات حل شود.
هفت‌برکه: تا الان این دو ارگان هیچ قدم مثبتی برنداشتند؟
جمالی: تاکنون من چیزی ندیده‌ام.
هفت‌برکه: رییس آبفا در نشست خبری قبلی گفت اکیپی متشکل از محیط زیست، آبفا و شهرداری برای جریمه کردن خانه‌هایی که فاضلاب را به بیرون هدایت می‌کنند، تشکیل شده. این گروه هنوز کارش را ادامه می‌دهد؟ یا مقطعی بوده؟
جمالی: فکر نکنم الان فعالیت داشته باشد. این کار در جهرم امتحان شده که خانه‌هایی که تحت عنوان فاضلاب یا آب حاصل از شست‌و شوی حیاط را به بیرون هدایت می‌کردند، اول سه بار تذکر می‌دادند و بعد پرونده‌سازی می‌شد و احضارشان می‌کردند دادگاه. و بعد بنا بر حکم دادگاه، یا آب خانه قطع می‌شد و یا جریمه می‌شدند. ولی در کل شهرداری باید وارد گود شود و این موضوع را جمع‌وجورکند.
فضای سبز با شهرداری است
هفت‌برکه: سوال مردم این بود که آیا بریدن درختان به خصوص درختان وسط بلوارها و جایگزین کردن آن با درختان دیگر، مورد تایید شما است؟
جمالی: این به بخش فضای سبز شهرداری مربوط است و ربطی به محیط زیست ندارد. ولی ما به آنها پیشنهاد می‌دهیم که از فلان درخت استفاده کنند یا گونه‌های بومی را استفاده کنند تا درخت‌هایی که زیاد مورد تایید نیست. مثلا ما پیشنهاد می‌دهیم درخت کنار یا بادام وحشی و نخل استفاده کنند که بومی منطقه است. ولی در کل به فضای سبز مربوط است. ما به شهرداری تکلیف می‌کنیم که متناسب با جمعیت در طول سال اینقدر باید فضای سبز داشته باشیم. انتخاب گونه با خود شهرداری است.
هفت‌برکه: تناسب فضای سبز با جمعیت را در گراش خوب می‌بینید؟
جمالی: با توجه به آب گراش، من خوب می‌بینم. زیاد جایز نمی‌بینم که آب چاه را برای فضای سبز استفاده کنند. مگر این که آب‌های بازیافتی استفاده شود. ما منطقه پرآبی نیستیم و باید از آب هم حفاظت کنیم.
هفت‌برکه: الآن برای فضای سبز از آب بازیافتی استفاده می‌شود؟
جمالی: نه متاسفانه.
هفت‌برکه: شهرداری در این مدت بیشتر به کاشت گل، مخصوصا گل‌های فصلی توجه دارد و از درختانی که سایه داشته باشند، کمتر استفاده می‌کند. این موضوع هم مورد انتقاد برخی از دوست‌داران محیط زیست و فضای سبز قرار گرفته است. نظر شما چیست؟
جمالی: گل‌کاری هم بخشی از فضای سبز است و وجودش بد نیست و زیبایی خاص خودش را دارد. اما گل موقت است. پیشنهاد ما این است که کلا از درخت‌های بومی استفاده شود. به‌خصوص در بلوار شهدا من پیشنهاد دادم حتما از درختان بومی استفاده کنند و از درختان کهور استفاده نکنند.
هفت‌برکه: با وجود وضعیت کم‌آبی و سطح تبخیر زیادی که داریم، درست کردن دریاچه اکو پارک هم مورد اعتراض خیلی از مردم واقع شده است. شما چه نظری دارید؟
جمالی: بله، زیاد مورد تایید نیست. شهرداری قرار بود انتهای خیابان بسیج یک لاگون [استخر] تصفیه آب بسازد، و برای اکو پارک از آب بازیافتی و تصفیه‌شده استفاده شود. ولی فعلا دارند از آب چاه استفاده می‌کنند. ما در منطقه خودمان هر چه بیشتر از منابع آب حفاظت کنیم، بیشتر هنر کرده‌ایم.
هفت‌برکه: پس در مورد آبشار کلات اصلا حرف نزنیم!
جمالی: در مورد آن صحبت نکنیم بهتر است. ان شاالله که راه نیاندازند. آب و فضای سبز تیغ دوسویه است. مردم از طرفی فضای سبز می‌خواهند و از طرفی باید از آب حفاظت کرد. ما هم باید صرفه‌جویی را پیشه کنیم و هم فضای سبز را داشته باشیم برای روحیه مردم.
مسئولیت مقابله با قطع درختان ثمری جهاد کشاورزی است
هفت‌برکه: چند روز پیش خبر رسید که تعدادی نخل را در آخر خیابان درمانگاه قطع می‌کنند تا تبدیل به زمین کنند. این کار زیاد اتفاق می‌افتد. اداره محیط زیست در این زمینه چه نقشی دارد؟
جمالی: از نظر قانونی ما نمی‌توانیم در این قضیه دخالت کنیم، چون درخت مثمر زیر نظر جهاد است و از این طرف اگر در حریم قانونی باشد، جز وظایف شهرداری است. مگر این که کاربری آن تغییر کرده باشد. در صورتی که کاربری آن باغی باشد، جهاد می‌تواند پرونده‌سازی کند و معرفی کند به دادگاه. در صورتی که جز فضای شهرداری باشد، شهرداری می‌تواند دخالت کند.
هفت‌برکه: با توجه به تاثیر این قطع درختان بر فرسایش خاک و جلوگیری از ریزگردها، خود محیط زیست نمی‌تواند ورود کند؟ اهرم فشاری ندارد؟
جمالی: در این زمینه اهرم فشار نداریم. چون این درخت‌های کشاورزی هستند و تعریف دارند. مثلا می‌گویند آن‌جا باغ است و کاربری باغی دارد و یا کاربری کشاورزی دارد یا کاربری فضای سبز دارد. درصورتی که از این حریم خارج شود، آن موقع با محیط زیست و منابع طبیعی است. درختان کوهی و درختان جنگلی به محیط زیست و منابع طبیعی مربوط است و ما می‌توانیم وارد شویم.
هفت‌برکه: نظارت بر مشاغل مزاحم و نگهداری حیوانات خانگی در سطح شهر و در منازل بر عهده محیط زیست است؟
جمالی: در بحث واحدهای مزاحم و یا کارگاهی و واحدهای دامداری سطح شهر، من نظر مردم را جلب می‌کنم به بند ۲۰ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها. شهرداری‌ها در این زمینه در محدوده شهر دستشان باز است که با واحدهای مزاحم برخورد کند. گاه شکایتشان به اداره ما هم می‌آید و ما آنها را ارجاع می‌دهیم به شهرداری برخورد کند. ما اگر در منطقه مسکونی یک واحد مزاحم داشته باشیم، می‌توانیم آن را ارجاع دهیم به شهرداری تا مطابق قانون رفتار کنند. شهرداری باید مکانی را برای این واحد‌ها درنظر بگیرد که این قسمتی از برنامه‌ی شهری است. اما مسائل خارج از حوزه شهری وظیفه ماست. مثلا در صورتی که کارخانه‌جات و واحدهای تولیدی آلودگی داشته باشند، برخورد کردن با آن وظیفه‌ی ما است.
هفت‌برکه: وضعیت آلایندگی و بهداشت شهرک صنعتی چطور است؟
جمالی: خوب است و مشکلی ندارد. شهرک صنعتی زیر نظر شرکت شهرک‌های صنعتی است، ولی نظارت زیست محیطی آن با ماست. در صورتی که مورد آلودگی ببینیم به آنها تذکر می‌دهیم اما فعلا موردی آن‌جا نداشتیم.
