در همین زمینه، واحد سلامت نوجوانان، جوانان و مدارس این معاونت بروشوری تهیه کرده است که خانواده‌ها را در شناخت این انگل و نحوه مقابله با آن یاری کند. مطالب این جزوه را می‌توانید مطالعه کنید، یا آن را به فرمت پی‌دی‌اف از اینجا دریافت نمایید.
شپش (پدیکلوزیس)
شپش یک حشره موذی و انگلی خون‌خوار است که بیشتر در موی سر و بدن انسان و درز لباس زندگی می‌کند. شپش در محل گزش معمولا ایجاد خارش می‌کند و در اثر خارش ممکن است خراش‌هایی در پوست آن ناحیه به وجود آید. از محل این خراش‌ها، میکروب‌ها می‌توانند وارد پوست شوند و عفونت‌های پوستی از جمله زرد‌زخم را به وجود آورند.
شپش انسان تنها در بدن میزبان انسانی قادر به ادامه حیات می‌باشد. سه نوع شپش انسان را آلوده می‌کند که عبارت‌اند از:
۱- شپش سر ۲- شپش بدن
۳- شپش عاته
در کودکان سنین دبستان شایع‌تر است، ولی در همه گروه‌های سنی ممکن است دیده شود. سن، جنس ، نژاد، وضعیت اقتصادی و اجتماعی بر
شدت شیوع آلودگی دخالت دارد. تخم‌ها در مدت ۷ روز باز می‌شوند و از آنها رشک خارج می‌شود.
علایم بیماری:
خارش، عفونت ثانویه، ایجاد دلمه‌های بزرگ، بی‌قراری به‌خصوص در کودکان، ایجاد کهیر ناشی از خون‌خواری خصوصا در ناحیه گردن
روش انتقال:
۱- تماس مستقیم فرد آلوده با فرد سالم
۲- تماس غیر مستقیم از طریق تماس با اشیاء آلوده مثل حوله، شانه، برس، کلاه، روسری، مقنعه، لباس، ملحفه، متکا و اسباب‌بازی که توسط افراد آلوده استفاده شده است.
شپش سر: معمولا تخم‌های خود را به موهای سر می‌چسباند و بر روی پوست سر مخصوصا ناحیه پشت گوش و پشت سر زندگی می‌کند.
درمان:
افراد آلوده با شامپو پرمترین درمان می‌شوند. برای استفاده از آن ابتدا ۱۰ دقیقه قبل از استحمام مقدار کافی از شامپو پرمترین را به مو و پوست سر بمالید و خوب ماساژ دهید تا ساقه موها و پوست کاملا آغشته شود. بعد از ۱۰ دقیقه با آب کافی سر را بشویید. پس از ۷ تا ۱۰ روز مجددا مورد معاینه قراردهید. چنانچه هنوز آلودگی وجود داشته باشد، باید درمان تکرار شود.
توجه:
– استفاده از شانه دندانه‌ریز در دفع رشک بعد از استفاده از شامپوی پرمترین موثر است.
– آغشته کردن موی سر با سرکه بعد از شستشو با شامپو پرمترین و قبل از شانه دندانه‌ریز می‌تواند در جداسازی رشک کمک‌کننده باشد.
راه‌های پیشگیری:
۱) رعایت بهداشت فردی و شستشوی مرتب سر و بدن حداقل هفته‌ای یک بار
۲) تمیز نگه داشتن محیط زندگی
۳) شانه زدن موها در هوای آزاد روزی چند مرتبه
۴) کوتاه کردن موها و حذف موهای زاید بدن
۵) شستن و اتو کشیدن لباس‌های آلوده و یا جوشانیدن آنها به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه
۶) پهن کردن لباس‌های زیر در نور مستقیم خورشید
۷) عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران (برس، شانه، روسری، مقنعه، کلاه، لباس و…)
۸) از بین بردن رشک و شپش در لباس‌ها و وسایل شخصی مبتلایان به طور هم‌زمان
۹) رفع آلودگی از همه افراد خانواده به طور هم‌زمان
منابع:
کتاب حشره‌شناسی در پزشکی و بهداشت، تالیف پریوش حلم‌سرشت و اسماعیل آل‌پیشه
و کتاب حشرات خانگی، تالیف علی‌اکبر سپیدار