زکات فطره باعث سلامتی جسم و روح می‏شود

حجت الاسلام والمسلمین سید محمدباقر عمادی:

خُذ مِن اَموالهم صَدَقَهٌ تُطَهِرُهُم و تُزَکیهِم (۱۰۳ توبه)

از اموال آن‏ها صدقه‏ای (زکات) بگیر تا به وسیله آن آنها را پاک‏سازی و پرورش دهی.

زکات در لغت به معنای پاک کردن آن است. همچنین زکات به معنای طهارت نیز آمده است. زکات، نماء، و زیادی در لغت به یک معنا می‏باشند و در اصطلاح این است که انسان زیادی اموال خود را در راه خدا ببخشد و انفاق کند. زکاتی که در عرف مردم رایج است یکی از مصادیق صدقه است. چون صدقه پاک‏کننده است زکات هم از تزکیه به معنای پاک‏کردن است.

حقیقت زکات در لغت به معنای انفاق مال در راه خدا است لذا در قرآن مجید در موارد زیادی به صدقات مستحبی زکات گفته شده است. مثلاً در بسیاری از سوره‏های مکی کلمه زکات آمده است که منظور همان زکات مستحبی است، زیرا وجوب زکات مسلماً بعد از هجرت پیامبر اکرم (ص) به مدینه بوده است. در آیه ۵۵ سوره مائده به نقل اکثر مفسرین درباره جریان انفاق حضرت علی که در حال رکوع انفاق می‏کند و انگشترش را به فقیر می‏دهد، از قبیل صدقات مستحبی می‏باشد؛ چون هنوز زکات واجب نشده بود. امروزه کلمه زکات بین مسلمانان به صدقه واجب منصرف می‏گردد. نهایتاً اکنون کلمه زکات در عموم مردم به صدقات واجب اتلاق می‏گردد.

انواع زکات

زکات بر دو نوع است:

1. زکات اموال

که بر ۹ چیز واجب می‏شود: ۱. گندم ۲. جو ۳. خرما ۴. کشمش ۵. طلا ۶. نقره ۷. شتر ۸. گاو ۹. گوسفند. اگر کسی مالک یکی از این ۹ چیز باشد باید طبق ضوابط حدنصاب زکات آن را پرداخت کند. جهت اطلاع بیشتر به رساله‏های علمیه مراجعه گردد.

1. زکات بدن یا فطره

فطره در لغت چند معنا دارد که مهم‌ترین آنها خلقت و اسلام و در اصطلاح عبارت است از زکاتی که هر مسلمان برای خود و افراد تحت تکفل او (نان‌خور او) واجب می‏گردد. با توجه با آن که پرداخت این نوع حق مالی باعث سلامتی جسم و روح می‏شود، آن زکات را زکات بدن یا فطره می‏گویند. شاید وجه تناسب آن به معنای اسلام این باشد که زکات فطره مقتضای اسلام است. از این رو اگر کسی پیش از غروب شب عید فطر مسلمان شود، تکلیف از او ساقط نمی‏شود. زکات فطره به اتفاق شیعه و سنی واجب می‏باشد و در متون دینی برای آن فواید زیادی شمرده‏اند که به اختصار احادیثی را بیان می‏کنم. عن ابی عدالله ………. قال الرسول‏الله

انَّ مِن تَمامِ الصُوم اِعطاءِ الزَکاه یعنی الفِطرَه کَما اِنَّ الصَلَواتَ عَلی النَبی مِن تَمام الصَلاه

زکات فطره مکمل و تمام‏کننده روزه است همان‌گونه که درود و صلوات بر پیامبر مکمل و تمام‏کننده نماز است.

۲. زکات فطره باعث قبول روزه ماه مبارک رمضان می‏شود.

۳ زکات فطره باعث سلامتی جسم و پاک‌سازی روح از رذایل اخلاقی است.

زمان زکات فطره و وقت ادای آن از آغاز دیدن ماه شوال تا ظهر روز عید فطر است. مقدار زکات فطره هر نفری یک صاع است که تقریباً ۳ کیلو از گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت می‌شود و اگر پول یکی از این‏ها را بدهد کافی است.

مصرف زکات فطره در ۸ مورد امکان‏پذیر است: ۱. فقیر ۲. مسکین ۳. کسی که از طرف امام یا نائب امام مامور می‏باشد زکات را جمع و نگهداری نماید و به حساب آن رسیدگی کند. ۴. کافرهایی که اگر زکات به آنان بدهند به دین اسلام مایل می‏شوند. ۵. خریداری بنده‏ها و آزادکردن آن‏ها ۶. بدهکاری که نمی‏تواند قرض خود را بدهد ۷. سبیل‏الله، کارهایی که منفعت عمومی دین را دارد ۸. مسافری که در سفر درمانده شده است.

افرادی که نماز عید فطر می‏خوانند بنابر احتیاط واجب باید فطره خود را پیش از نماز عید بدهند. اگر کسی مخارج سال خود و خانواده‏اش را نداشته باشد، زکات فطره از او ساقط می‏شود.