گریشنا: دکتر عبدالله خورشیدی، پژوهش‌گر هسته‌ای گراشی، مقاله‌اش را در زمینه استفاده از فن‌آوری هسته‌ای در درمان تومورهای سرطانی، به مردم و خیرین گراشی تقدیم کرد.
دکتر خورشیدی در رشته‌ی مهندسی هسته‌ای، گرایش پرتوپزشکی تحصیل کرده و هم‌اکنون به عنوان استاد و پژوهش‌گر با دانشگاه‌ها و سازمان‌های متعددی از جمله سازمان انرژی اتمی ایران همکاری می‌کند. این مقاله با عنوان «ارزیابی بهره‌گیری از منشا زیست‌تخریب‌پذیر رنیوم ۱۸۸ در براکی‌تراپی: مروری بر پارامترهای دوزیمتریک» در ژورنال آمریکایی مدیسین Medicine با ضریب تاثیر ۵.۷۲۳ در ژوئیه ۲۰۱۵ زیر نظر موسسه تامسون رویترز به چاپ رسیده است و در پاب‌مد نیز نمایه شده است.
در گفتگو با خبرنگار گریشنا، دکتر خورشیدی درباره تقدیم مقاله می‌گوید: «این طرح حاصل تلاشی بالغ بر یک سال و هزینه‌ای در حدود ۱۲ میلیون تومان است. این طرح به مردم و خیرین گراش، به خصوص خیر بین‌المللی و مشهور گراش هدیه شده است که تاسیس بیمارستان و دانشگاه گراش را بدون کمک‌های دولتی به سرانجام رسانده‌اند.»
این پژوهش‌گر هسته‌ای اعتقاد دارد بیمارستان گراش ظرفیت این را دارد که اولویت‌اش را بر مباحث درمانی به جای مباحث تشخیصی بگذارد.
جزییات علمی مقاله به زبان ساده
این پژوهش‌گر گراشی سعی می‌کند موضوع مقاله را با این توضیحات ساده‌سازی کند: «درمان تومورهای سرطانی با استفاده از پرتو هسته‌ای به دو شکل صورت می‌گیرد: در نوع اول، پرتو خارجی است، و از بیرون از بدن به تومور تابیده می‌شود. از سال‌ها پیش، دستگاه‌هایی مثل کُبالت ۶۰ برای این منظور استفاده می‌شوند که امروز دیگر قدیمی شده‌اند و اصلا پیشنهاد نمی‌شود. به جای این دستگاه، امروزه از دستگاه مدرن‌تری به نام «سایبِرنایف» استفاده می‌شود که بازوی رباتیک دارد و پرتوها را دقیق‌تر هدایت می‌کند.
اما در نوع دوم درمان که به مقاله‌ی ما مرتبط است، پرتو داخلی است، یعنی دانه‌های منشا پرتو مستقیما داخل تومور کاشته می‌شود و تخریب سلول‌های سرطانی از این طریق صورت می‌گیرد. این روشی است که اکنون در سه بیمارستان در تهران انجام می‌گیرد، و از دانه‌های یُد یا پالادیوم استفاده می‌کنند.»
دکتر خورشیدی درباره‌ی موضوع مقاله‌ی چاپ‌شده‌اش نیز توضیح می‌دهد: «در این مقاله پیشنهاد شده که به جای دانه‌های ید یا پالادیم، می‌توان از دانه‌ی سنگین‌شده‌ی رنیوم ۱۸۸ استفاده کرد. این هسته‌ی رنیوم در رآکتور تهران تولید می‌شود، و به خاطر توزیع دوز الکترون بالاتر، سلول‌های سرطانی را به میزان بسیار بالاتری تخریب می‌کند. از طرفی دیگر، روکش محافظی که ما برای این هسته در نظر گرفته‌ایم زیست‌تخریب‌پذیر (بایودِگرِیدِبِل) است، یعنی خودبه‌خود جذب بدن می‌شود و برای خارج ساختن‌اش نیازی به عمل جراحی نیست. بدین ترتیب، می‌توان در آینده از این چشمه برای درمان‌های کلینیکی سرطان‌هایی مانند کبد، پروستات و مغز استفاده کرد.»
توضیح دقیق‌تر
توضیح دقیق‌تر این بحث علمی به قلم دکتر خورشیدی به شرح زیر است: «تاکنون چشمه های گسیلنده بتا (گسیل مستقیم الکترون از هسته) در براکی‌تراپی (کاشت چشمه پرتوزا درون تومور) زیاد مورد توجه قرار نگرفته اند. این چشمه‌ها به دلیل نیمه عمر کوتاه حدود ۱۷ ساعت، نرخ دز بالای تومور، نیاز به اکتیویته پایین‌تر و کاهش زمان درمان، در خور توجه می‌باشند. رنیوم با وزن اتمی ۱۸۸یکی از رادیوایزوتوپ‌هایی است که در تارگت‌تراپی و درمان‌های تسکینی مورد استفاده قرار گرفته است. دانه‌های جذبی بتازای رنیوم-۱۸۸ تحت آزمایش و بررسی برای استفاده در براکی‌تراپی سرطان نیز موثر هستند. در تحقیقی که صورت گرفته است، دانه‌های رنیوم از ساختار و ترکیبات سازگار با بدن طراحی شد که فاقد کپسول یا روکش فلزی است، بنابراین با توجه به نیمه عمر بیولوژیکی دانه، پس از گذشت ۷ ماه از زمان کاشت، دانه کاملا جذب بدن می‌شود، بدون این که هرگونه اثر سمی بر بدن باقی بگذارد و نیازی به جراحی برای خارج کردن آن باشد.
دانه Re188 به علت داشتن پرتوهای گامای keV 155 (کیلو الکترون ولت) و بالا بودن عدد اتمی آن، امکان تصویربرداری توسط دوربین گاما را فراهم می‌آورد و نیازی به استفاده از نشان‌گر برای آن نیست. رادیوایزوتوپ رنیوم-۱۸۸ با ماکزیمم انرژی بتای MeV12/2 (مگاالکترون ولت) و نیمه عمر کوتاه ۱۶.۹ ساعت، دز بالایی را در فواصل میلیمتری درون تومور از خود بر جای می‌گذارد. این نرخ دز بالا باعث کنترل بهتر و موثرتر تومور در مقایسه با سایر رادیوایزوتوپ‌ها می‌شود. با توجه به تمام خصوصیات و فواید ذکر شده، دانه جذبی رنیوم با ترکیب سلیسیوم و کلسیم Si-Ca-188Re به خوبی می‌تواند جایگزین دانه‌های با پوشش فلزی فعلی مانند ید 125I و پالادیوم 103Pd شود.
بدین ترتیب، نتایج به دست آمده ما را برای استفاده آینده از این چشمه در درمان‌های کلینیکی سرطان‌هایی مانند کبد، پروستات و مغز رهنمون می‌سازد. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که چشمه بتازای جذبی Re188 با توجه به جذبی بودن آن در بافت، نرخ دز بالای آن و توزیع یکنواخت دز و برد محدود پرتوهای بتای آن (۸ میلیمتر) انتخاب مناسبی جهت درمان تومورهای بدخیم است و می‌توان با استفاده از یک طراحی درمان مناسب، بدون آسیب رساندن به بافت‌های سالم مجاور بافت سرطانی، جهت تخریب بافت‌های سرطانی مورد استفاده قرار گیرد.»
پیشنهادی برای گراش
دکتر خورشیدی از دغدغه‌ی پیشنهادی می‌گوید که برای بیمارستان گراش دارد: «پیشنهاد من توجه بیشتر به مباحث درمانی است. تاکنون بیمارستان گراش در مبحث تشخیصی بسیار خوب عمل کرده، و دستگاه‌های MRI و سی‌تی‌اسکن را راه‌اندازی کرده است. ولی اکنون باید مباحث درمانی مثل بخش رادیوتراپی را در اولویت قرار داد. مثلا می‌توان دستگاه سایبرنایف را که برای درمان تومورهای سرطانی استفاده می‌شود به گراش آورد، و با توجه به این که بیمارستان در بحث تشخیص قوی است و از طرفی با وجود این دستگاه دیگر نیازی به جراحی هم وجود ندارد، می‌توان تحولی در بحث درمان در منطقه ایجاد کرد.»
با توجه به آمار سرطان در منطقه و بحثی که درباره‌ی توریسم‌درمانی در بیمارستان گراش مطرح می‌شود، به نظر می‌رسد توجه به این طرح می‌تواند در ارتقای نام و خدمات بیمارستان گراش موثر باشد.